Lezingen:
Lucas 1, 5-24a
Lucas 1, 57-79
Inleiding:
De dagen van eind april en begin mei maken mij altijd wat onrustig. Ik denk dat dat komt omdat tussen de twee feesten, Koninginnedag en Bevrijdingsdag, een paar uur ingeklemd zitten waarop we nationaal gedenken. Ik ben nu eenmaal niet zo'n feestneus, zodat voor mij het zwaartepunt ligt bij het herdenken. We weten allemaal toch waarom we twee minuten stil zijn op 4 mei? Dan herdenken we alle burgers en militairen die in Nederland of waar ook ter wereld zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, zowel in oorlogssituaties als bij vredes-missies. Zoveel mensen: ik kan me er geen voorstelling van maken! En allemaal zijn ze omgekomen voor bevrijding en vrijheid van anderen; ook van ons dus zoals we hier zitten.
Wij in Nederland leven al 53 jaar in vrijheid. Nog een tiental jaren en de generaties die de 2e Wereldoorlog hebben beleefd zullen uitgestorven zijn. Zal er dan nog iemand zijn die zijn stem verheft om eraan te herinneren wat die vrijheid aan men-senlevens heeft gekost?
Ik kan er niet omheen: op deze 3e mei moet ik het met u hierover hebben, want het is mijn overtuiging dat juist gelovige mensen in deze een onuitwisbare taak te vervullen hebben.
Laten wij bidden:
Oh God, wat is er van uw wereld geworden?
Genadeloos gaan mensen om met mensen en met uw schepping.
Genadeloos is een samenleving die alleen maar functioneel denkt, technisch
handelt, wapens telt en krachten meet.
Het moet wel uw genade zijn die ons drijft te geloven dat vrede voor elk
mens mogelijk is.
Blijf bij ons ,Heer als wij te moe zijn, onmachtig tot vrede stichten, en
als wij ervaren dat we in deze wereld bijna met lege handen staan. Amen.
Overweging.
Landelijk is het thema voor 4/5 mei 1998 'Vrijheid vraagt ieders stem'. De Raad van Kerken heeft daaraan toegevoegd 'Het zwijgen verbreken' en 'Stem voor stemlozen'. Vooral dat 'Het zwijgen verbreken' spreekt mij aan en daarom staan die woorden op de voorzijde van ons liturgieboekje.
Is zwijgen dan zo slecht dat het persÆ moet worden doorbroken? Nee, zwijgen als stilzijn om te overwegen of te bezinnen is zeer waardevol. Het moet dus vandaag wel gaan over een ander soort zwijgen: het doodzwijgen. Het nietlevendhouden van waardevolle personen, gebeurtenissen of immateriële zaken. En dat alles in het licht van bevrijding van mensen en vrijheid tot voluit leven.
Waar moet een plek aan voldoen om een plek van vrijheid ge-noemd te kunnen worden? Kort gezegd is dat een plek waar de fundamen-tele rechten van elk mens worden erkend en gewaarborgd. Een plek waar elk mens zijn stem mag laten horen en ook gehoord wordt. Is Nederland zo'n plek? Ja, maar toch...
De universele verklaring van de rechten van de mens is door onze regering onderschreven en er bestaat vrijheid van spreken, schrijven en vergaderen.
Toch zijn er hier nog velen die zich bedreigd en gediscrimeerd voelen: ouderen, vreemdelingen en minderheden. Het is dus noodzakelijk dat ieder zijn stem laat horen om de vrijheid van elke bewoner van Nederland te waarborgen. Als dat niet meer zou gebeuren kan onze vrijheid zo verspeeld raken. Dan zal geweld en onderdrukking weer de macht tot zich trekken.
Tot zover zal iedere aanwezige mijn betoog wel kunnen onder-schrijven neem ik aan. Maar waarom hebben we het hierover in een Godshuis als elk redelijk weldenkend mens het er overeens is? Omdat er voor een gelovig mens nog een doorslaggevender argu-ment is; namelijk wat er over is geschreven in de bijbel-boe-ken, in de Blijde Boodschap.
Laten we zoeken naar de inspiratie uit het Lucasverhaal. Zacharias en Elisabeth waren een godvruchtig stel, een onbe-rispelijk leven leidden ze. Zo staat er geschreven. En wij hopen dat het ook over ons geschreven kan worden. Toch werd Zacharias met stomheid geslagen op het moment dat een engel (en niet zo maar een engel, maar Gabriël die ook de geboorte van Jezus aankondigde!) hem namens God een zoon toezegt. Waarom? Als straf voor Zacharias ongeloof? Ik denk dat het het gevolg is van wat anders. Volgens mij stopt op dit moment het geloof van Zacharias in zijn God. Zijn hersens kunnen het niet bevatten, technisch is het onmogelijk en dan houdt het voor hem op. Over een belofte die ze absurd is, kan hij niet blij zijn, kan hij niet spreken. De verbinding met God is verbroken en zwijgen is het enige wat resteert. Zoals wij gezongen hebben werden Zacharias en God onontkoombaar ik en jij, kant en overkant, woord weerwoord tij en tegentij.
Zo gaan er maanden voorbij in stilte. Geen mens laat zijn stem horen als het gaat over iets waarvan hij niet gelooft dat het mogelijk is. Of dat nu om zwangerschap van een vrouw op hoge leeftijd gaat of het stoppen van onrecht dat wordt begaan. Je moet allereerst vertrouwen hebben dat er een mogelijkheid is op verande-ring en suc-ces! Joes Kloppenburg had dat vertrouwen. Hij handelde ernaar en stierf. Ik weet het: het kan riskant zijn je stem te laten horen tegen de zwijgende massa in.
Lucas vervolgt zijn verhaal met de geboorte en de naam-ge-ving. Zacharias zwijgt nog steeds en Elisabeth wordt daarom gevraagd de naam te noemen van de jonge boreling. Maar ach, die vrouw zegt zoiets stoms, iets wat zo nieuw is en tegen de traditie en gewoontes ingaat, dat de omstanders zich in hemelsnaam maar tot de zwijgende Zacharias wenden. Hij zal wel een verstandig antwoord geven, een antwoord dat de meerderheid bevalt.
Versteld staan ze als blijkt dat ook Zacharias een nieuwe weg inslaat en de traditie doorbreekt. Het lijkt erop dat pas als Zacharias de naam Johannes opgeschreven heeft, precies als was voorzegt hij daarmee Gods belofte een plaats gegeven heeft in zijn leven. Nu kan hij zijn zwijgen doorbreken. Hij heeft zijn God hervonden; hij wil naast Hem staan in licht, onstuitbaar vrij, zo nieuw als Hij.
De blijdschap van Zacharias komt tenslotte spontaan tot uiting in een lofzang op zijn God. Die Ene, die beloftes doet die onmogelijk schijnen en ze waarmaakt! Zacharias zingt ze allemaal uit, die beloftes door de eeuwen heen gedaan: redding uit de macht van vijanden, geen angst meer, vergeving van zonden, licht op de weg van ons leven. Meer dan dat: hij geeft zijn zoon alle beloftes mee om er stem aan te geven.
Die boodschap van bevrijding en vrede wil ik vandaag uitdragen. Verhef je stem, doorbreek ieder zwijgen als het gaat om onrecht, discriminatie, onderdrukking, geweld, uitroeiing van volkeren, armoede, bevoordeling van rijken, de economie van geld en macht. Gods schepping lijdt er onder en als Gods handlangers mogen wij dat niet zwijgend laten gebeuren. Als we dat wel doen, zwijgen we onze God dood. Dan kunnen we onszelf ook niet meer Jezus volgelingen noemen, want ook zijn stem zal dan niet meer gehoord worden. Laten we als vroedvrouwen mee-werken aan de nieuwe geboorte. De geboorte van Gods Rijk.
Twee minuten stilte morgen is genoeg als we daarna gaan en blijven stemmen voor stemlozen.
Amen
Gebeden uit de gemeenschap
Schepper God, tot U bidden wij dat onze wensen in vervulling mogen gaan, terwijl wij weten dat we het al zo goed hebben; help ons met minder genoegen te nemen in plaats van steeds meer te willen.
Heilige Geest, geef ons de moed om onze stem te verheffen tegen onrecht om ons heen. Al voelen we ons een roepende in de woestijn, toch is er pas d n de mogelijkheid dat ons roepen weerklank vindt.
God, wij bidden u voor allen die in de oorlog hun leven lieten opdat wij zouden leven: de mensen die actief bij de strijd betrokken waren, de mensen uit het verzet, de mensen die omkwamen bij bombardementen en vergeldingsmaatregelen.
Wij roepen u in herinnering de namen van miljoenen mensen: Joden, Zigeuners, Homosexuelen, Gehandicapten, die alleen om hun menszijn de dood in werden gejaagd. Ons begrip is te klein, woorden schieten tekort, maar sterk ons geloof in hun leven bij u.
God van levenden, wij bidden u voor onszelf, voor onze wereld. Dat wij de vrijheid vasthouden en liefhebben, Help ons om vrede te bewerkstelligen, gerechtigheid voor alle mensen; laat ons uw schepping behoeden en bewaren.
Amen.
| Archief/Bijdragen
| Mimi's "Hoofdpagina" |