Lezingen
Inleiding
Goede morgen allemaal. Omdat het buiten zo druilerig is wens ik u hier binnen een warm en zonnig welkom. Ook de kinderen, de zomer is voorbij, scholen en speelzalen draaien weer volop, en dus ook de kindernevendienst. Straks gaan jullie met Fred en Yvonne mee.
Drommen mensen volgen Jezus, waarschijnlijk willen ze allemaal
een graantje meepikken van de wijsheid van deze man. Jezus draait
zich om en maakt hen duidelijk dat dat niet gaat. Als je je er
niet met hart en ziel ingooit en al je zekerheden los laat, begin
er dan maar niet aan.
In de andere lezingen van vandaag wordt de andere kant belicht,
dat wat je wint als je al je zekerheden verliest: wijsheid. Wie
gerechtigheid en rijke ervaring verlangen zullen de wijsheid vinden.
De wijsheid is zachtmoedig, matig, voorzichtig, redelijk en gaat
niet samen met eerzucht, grootspraak of jaloezie.
Wij staan voor de vraag hoe dat in ons dagelijks leven te herontdekken.
Ik bid dat deze viering bijdraagt aan onze groei in wijsheid.
Ieder moet afstand doen van al wat hij bezit zegt Jezus, anders
kun je geen leerling zijn van Mij. Jezus heeft het vooral over
familie die je los moet laten. Ik denk dat in zijn tijd familie
was wat bij ons een vaste baan, een koophuis en een pensioenopbouw
is: je zekerheid en veiligheid.
Wij leren in het westen kennis, een baan, status en bezit te vergaren.
Je moet zorgen 'het voor elkaar' te hebben. En zodra we het voor
elkaar hebben zijn we er de gevangene van. Want waar gaat het
je nu eigenlijk om in het leven? Wil je veilig zijn, of wil je
de echte dingen: wijsheid en rechtvaardigheid en vrede?
Jezus zegt: wil je begrijpen waar ik het over heb, geef dan
eerst alles maar op. Je moet bereid zijn je handelen niet te laten
bepalen door je zelfbehoud en hebzucht. Ze zijn slechte raadgevers.
We kunnen het hele rijtje van Jakobus langs gaan: je moet bereid
zijn je calculaties te laten varen, je moet ophouden jezelf met
anderen te vergelijken (wat jaloezie veroorzaakt) en je moet stoppen
met jezelf te willen verrijken door slimmigheden en eerzucht.
En bovendien moet je bereid zijn de volle verantwoordelijkheid
te nemen voor wat je overkomt. Je kunt niemand meer de schuld
geven. Onder de ergste rampen ben jij het die bepaalt hoe je er
mee omgaat.
Dat is niet mis, van zo'n opdracht kun je flink schrikken. Wordt
het echt van ons gevraagd, om onze echtgenoot of kinderen achter
te laten als we voelen dat we iets groters moeten doen, onze baan
op te zeggen als hij ons niet meer brengt dan een goede inkomstenbron
en pensioenvoorziening?
Bereid zijn alles op te geven om datgene achterna te gaan waar
het je wezenlijk om gaat, dat vergt dagelijkse oefening. Je kunt
de grootse dingen in je leven niet eerlijk onder ogen zien als
je jezelf al in het kleine bedriegt. Dus moet je eerst kijken
naar wat je drijft.
Beklemmende emoties verhinderen je een waar leven te leiden. Je
kunt er bijna een kookboek van samenstellen. Als je pijn hebt
en je kijkt ernaar met angst, dan zul je zelfmedelijden oproepen.
Stop je er dan wat woede bij dan proef je bitterheid. Vergelijk
je vervolgens jezelf met anderen, dan vlamt je hart op in rancune.
Het is niet moeilijk er een rijstebrei van gevoelens van te maken,
waar je vervolgens weer bang van kunt worden.
En de wortel van dit alles is de angst, de angst tekort te komen.
Weinig mensen beseffen hoe hun reacties door angst worden gestuurd.
Angst is namelijk iets waar je snel van weg wilt. Het is heel
moeilijk te zien dat je bang bent, want je hebt het al weggedrukt
voor je er erg in hebt. Je voelt liever zelfmedelijden of bitterheid
of rancune dan pure angst. En toch zit er onder dat soort emoties
angst.
Je ervaart liever zelfmedelijden, bitterheid, jaloezie of rancune
omdat je er dan iets aan lijkt te kunnen doen. Je kunt iets proberen
te krijgen van anderen, je kunt proberen anderen te slim af te
zijn, je kunt je ego oppeppen. En dat geeft je weer wat houvast,
denk je. Maar ondertussen ben je niet vrij.
Angst kun je niet bestrijden. Aan angst kun je ook niet voorbijlopen.
Als bang bent tekort te komen en je wilt direct actie ondernemen
zal er onrust in je zijn. Je zult juist de minderwaardige praktijken
ontwikkelen waar Jakobus het over heeft. Hebzucht, onredelijkheid,
kleinzieligheid of juist grootspraak of haat zullen uit je daden
blijken.
Er is nooit genoeg geld en roem, bezittingen en macht om een angst
voor tekort te bezweren. En het zal steeds moeilijker worden de
waarheid te horen. Mensen die hun houvasten niet los durven laten
hebben steeds meer dingen nodig om zich achter te verbergen en
zich in te dekken. Maar als je alles al kwijt bent, je gezondheid
bijvoorbeeld, als je stervend bent, of als je veilige bestaantje
op z'n kop is gezet of als je bestaansrecht je ontzegd wordt,
is het soms eenvoudiger de waarheid in de ogen te zien.
Het enige dat je met angst kunt doen is het onderkennen. Zie
eerst maar eens eerlijk onder ogen waar je je door je angst en
lafheid laat leiden en welke mooie verhalen je ophangt om je je
voor jezelf te verbergen. Voorlopig is dat het voornaamste dat
je moet doen, je moet helemaal niet proberen het allemaal goed
te doen. Je moet al helemaal niet proberen volmaakt te zijn. Je
gaat vanzelf de goede dingen doen als je open, eerlijk en zachtmoedig
naar jezelf kijkt.
Als je pijn hebt en je kijkt ernaar met liefde in plaats van met
angst zul je compassie en mededogen ervaren. Je laat je niet verleiden
bitter te worden door je angst en gierig en rancuneus. Je blijft
zachtmoedig en vergevingsgezind, naar anderen en jezelf. Je laat
jezelf niet verharden.
Zo leg je een bodem van onbevreesdheid onder je angst. En met
die lef maak je je angst eigenlijk al onschadelijk.
Het voelt zo paradoxaal als je eraan begint, maar als je je
houvasten loslaat, als je je angst onder ogen komt, als je niet
bang meer bent voor je angst, dan vind je vrijheid en openheid.
Zolang je maar contact blijft houden met waar het je wezenlijk
om gaat: goedheid en rechtvaardigheid in de wereld, de wezenlijke
dingen in je bestaan achterna. Angst verkrampt je en maakt je
wereld nauw. Liefde voor wat je waardevol vindt verruimd je wereld
weer. Wat een fantastisch geschenk: rust in je ziel, een zacht
en ontspannen lijf, een heldere geest, inzicht, raad en troost
in moeilijke tijden. Liefde laat je zien dat er altijd weer een
nieuwe start mogelijk is.
En je kunt bijdragen aan rechtvaardigheid en wijsheid in de wereld
omdat het niet langer gaat om jouw eigen veiligheid maar om vrede
in de wereld.
Er is ons verteld over het Koninkrijk van God. Er is ons verteld
dat we in wezen verlost en verlicht zijn. Er is ons verteld dat
alles van het leven, lief en leed, een geschenk is dat we in liefde
kunnen aanvaarden. Er is ons verteld dat we niets dat echt van
waarde is kwijt raken als we alle houvast verliezen.
Mijn angst en mijn zorgen om zelfbehoud weerhouden me steeds weer
opnieuw om vol overgave de weg van Jezus te gaan, en toch, en
toch geloof ik erin, met heel mijn angstig hart.
En daarin weet ik mij in goed gezelschap van jullie allen.