Voorganger: Henk Kemper en
Lector: Fred Vos
Thema: Grand vin
Lezingen:
Jesaja 62, 1 – 5 en
Johannes 2, 1 – 12
Welkom en inleiding
Goedemorgen, hartelijk welkom in deze viering van schrift en tafel. Fred en ik heten iedereen hartelijk welkom op deze zondagmorgen. Bekende, vertrouwde gezichten én nieuwe gezichten: voel je welkom, dit uur. We hopen dat we je een uur van bezinning en rust kunnen bieden in ons jachtige bestaan.
We gaan ons vandaag bezig houden met een bekend verhaal: dat van het wonder tijdens de bruiloft van Kana. Het verhaal dat Jezus water in wijn veranderde.
Een verhaal dat altijd weer verbazing wekt. Een verhaal waar een aantal elementen in zit waarvan je je afvraagt hoe letterlijk de informatie te nemen is.
We lezen ook een verhaal van de oude profeet Jesaja. Een visioen dat hij heeft over de plaats en rol van de stad Jeruzalem. Er wordt bijna een lofdicht beschreven op de stad die staat voor een plaats van verlangen naar eerlijkheid en volheid.
Helaas moet je constateren dat Jeruzalem in de politieke werkelijkheid van 2008 niet helemaal voldoet aan dat beeld. Maar in de bijbel is geen politieke werkelijkheid bedoeld. Als het in de bijbel over Jeruzalem gaat dan gaat het over het idee dat de stad als metafoor staat voor de binding die er is tussen God en mensen. Jeruzalem als zalige stad waar God welbehagen vindt in mensen die Hem welgezind zijn en leven in Zijn Geest.
In de lezing wordt het beeld neergezet van een God die verlangt naar mensen die zich zo gedragen. Een verlangen dan God stelt in mensen. Zoals een bruidegom verlangt naar zijn bruid: eerlijk, volmaakt, integer en gericht op een toekomst vol geluk.
De link met de bruiloft van Kana is door deze beeldspraak gemakkelijk te maken.
We maken ons op voor een aantal lezingen die gaan over hoe mensen met elkaar kunnen leven. De beeldspraak is vandaag bruiloft en wijn. Wat wijn voor mensen kan betekenen in deze zin zal ik straks proberen te belichten.
Nu moet je weten dat ik gisteren op een whiskeyproeverij was waar meer dan 100 verschillende whiskeys te proeven waren. Nu is whiskey geen wijn, maar wat mij betreft zit de stemming er dus goed in. Voorop het boekje heb ik het thema voor vandaag genoemd Grand Vin. Ik hoop dat ik straks in de overweging duidelijk kan maken wat in bijbelse én in overdrachtelijke zin verstaan zou kunnen worden onder deze term.
Maar vóór het zo ver is wil ik Fred, aan het begin van deze dienst vragen om samen met jullie voor te gaan in het gebed om vergeving.
Overweging
Een feestelijk verhaal is dat verhaal dat we zojuist hoorden. Het heel bekende verhaal van de bruiloft in Kana. Het verhaal sluit in chronologische zin mooi aan bij het verhaal van vorige week. Toen hoorden we dat Jezus er nog niet klaar voor was om in het openbaar op te treden. Eerst moest hij nog gedoopt worden. Niet door de eerste de beste, maar door Johannes de Doper, zijn volle neef. Vorige week ging het over het reinigende water. Het je onderdompelen in schoonwassend water en het schoonspoelen van de zonden die je tot dan toe zou kunnen hebben gedaan. Jezus wilde in de traditie van het doopritueel geen uitzondering zijn. Ook hij onderging hetzelfde ritueel als zovele anderen die ervan overtuigd waren geraakt dat er meer was onder de zon.
Vandaag gaat het verhaal van Jezus van Nazareth in een sneltreinvaart verder. Ik bedoel: slechts enkele weken na kerst maken we in hoog tempo kennis met de Jezus van Nazareth wiens verhalen we goed kennen. Vandaag het eerste verhaal dat we een wonderverhaal noemen. De verandering van water in wijn. Een mooi verhaal dat ons steeds blijft verslingeren tussen zoiets als: is het nu een letterlijk verhaal of moeten we zoeken naar een dieperliggende laag. Een meer symbolisch verhaal dat ons iets wil uitleggen.
In elk geval: vorige week werd ons nog een verwachting voorgelegd. De verwachting van: er komt iemand die groter is dan de Johannes de Doper die door zijn volgelingen werd gezien als de langverwachte Verlosser. Het was Johannes zelf die in de lezingen aangaf dat niet hij de verwachte is, maar Jezus. Hij, Johannes, zegt dat aan zijn volgelingen. Volgelingen die in een aantal gevallen een politieke insteek hebben. Ze zien Johannes, of later als Johannes dat aan ze uitlegt, Jezus als een politiek figuur. Iemand die het Volk komt verlossen van de politieke Romeinse overheersing. Iets wat Jezus nooit gewild heeft en Johannes waarschijnlijk nooit bedoelde te zeggen. Jezus, die in deze fase van zijn leven lang geen bedreiging was voor de politieke leiders.
In het verhaal van vandaag begint eigenlijk het openbare optreden van Jezus. Jezus die zich in dit verhaal gedraagt met de nodige terughoudendheid.
Een verhaal van een bruiloft. Jezus en zijn moeder en zoveel anderen zijn te gast op een bruiloft waar opeens de wijn op blijkt te zijn. Een schande voor de ceremoniemeester en de bruidegom/gastheer. Wijn hoort er volop te zijn. En toch is de wijn opeens op.
Hebben alle gasten zo veel, (te veel ?) gedronken ? Is er verkeerd ingekocht ? Of is het verhaal een verhaal dat bewust een soort van Hans Kazan-gehalte moet krijgen om Jezus eerste optreden mogelijk te maken ?? Ik weet het niet. Is het verhaal een lesje in het organiseren van een feestje: eerst goede wijn schenken en daarna, als niemand het meer merkt door een slokje op, mindere wijn schenken ? Dat is allemaal te eenvoudig; te doorzichtig. Volgens mij wil het verhaal ons iets anders uitleggen.
Jezus maakte uit eerlijk, zuiver water, wijn. Kijk maar eens goed: er staat dat de wijn werd gemaakt van water dat afkomstig was uit vaten voor het reinigingsritueel. Echt, zuiver water werd gebruikt in het verhaal. Zes vaten van elk twee á drie metreten. Jezus doet niet kinderachtig: een metreet is ongeveer 40 liter. Hij veranderde dus zo'n 700 liter water in wijn. Laten we eerlijk zijn, dat doet de beste sommelier hem niet na. Je zou je kunnen afvragen of het water en de wijn metafoor zijn voor andere begrippen. Er zijn er die zeggen dat de wijn van dit verhaal, staat voor eerlijkheid en trouw. Dat het aan ons is om eerlijkheid en trouw onder elkaar te verspreiden zoals je op een feest het glas heft en deelt met de andere gelijkgestemde gasten. Het geeft dan geen pas om wijn van mindere kwaliteit te schenken.
God zal zoiets in elk geval niet doen. God schenkt ons wijn die van kwaliteit is, goed op dronk.
Net als de bruiloftsgasten is het aan ons om de goede van slechte wijn te onderscheiden. Daarvoor heb je een goede smaak nodig. Een wéten van goede wijn. Anders gezegd: een besef van weten van goed en kwaad.
Dat brengt me op de vraag: welke wijn zetten wíj elkaar voor. Schenken we elkaar een goedkoop slobberwijntje ? Of gaan we voor een kwaliteitswijn. Ik hoop het laatste. Ik hoop dat we het waard vinden om elkaar het goede te schenken. En je begrijpt dat ik daarmee bedoel dat we moeten proberen om goede dingen voor elkaar te betekenen. Dat we iets over hebben voor de ander. Dat we er zullen zijn op momenten dat dit nodig is. Op die manier kunnen we in overdrachtelijke zin gesproken, op zijn tijd wijn zijn voor de ander. Wijn: een bron van trouw en eerlijkheid, rechtschapenheid, liefde en hulp voor je naaste.
Is alleen de allerbeste kwaliteitswijn goed genoeg ? Moeten we alleen genoegen nemen met een topprodukt, of gaat het misschien ook om een intentie bij het delen met elkaar ? Gaat het met name om het samen zijn en de kwaliteit van dat gevoel.
Misschien kunnen we niet tippen aan de kwaliteitswijn die Jezus van Nazareth schonk. We kunnen er wel naar streven om naar ons beste kunnen, de beste kwaliteitswijn te produceren en te schenken aan elkaar. Iedereen kan namelijk zijn eigen beste produkt schenken aan de ander. Dan kunnen en zullen we toasten en proosten op het leven dat we met elkaar vieren. Daarmee zullen we de kwaliteit van ons leven verhogen en elkaar tot zegen zijn.
Het eerste verhaal dat we lazen onderstreept dit gevoel: het gaat in dat verhaal over hoop, over vertrouwen in elkaar, een stimulans willen zijn voor de ander. Niet in de hoek gezet worden, maar gezien worden en niet vertrapt worden. Het gaat over het verheffen van de ander. Dat is een opdracht aan ieder van ons: de ander verheffen, de plek geven die zij of hij verdient als medemens, als naaste. Het is een verhaal dat gaat over de verbinding die mensen onderling hebben en over de verbinding die mensen willen hebben met God, hun Schepper.
Dit beeld wordt gevisualiseerd in de stad Jeruzalem. Beeld voor de stad waar de een leeft voor de ander en geld en goederen in eerlijkheid worden gedeeld. Waar mensen voor elkaar zorgen. Ach ja, onze samenleving zit iets complexer in elkaar dan het gewoon uitdelen van een stuk brood of een beker water. Maar toch blijft het gedachtegoed precies hetzelfde. Hoe wil je proberen vorm te geven aan de wereld om je heen. Wil je iets betekenen voor een ander of leef je alleen voor jezelf. Ieder van ons kan een keuze hieromtrent maken.
Het verhaal van de bruiloft van Kana is op het eerste oog een wonderverhaal van het veranderen van gewoon water in wijn van hoge kwaliteit. De dubbele bodem in dit verhaal is volgens mij dus een andere. Het is het verhaal van er willen zijn voor een ander. Ja, dan staat de wijn inderdaad voor het begrip trouw en liefde.
In de verhalen van Jezus van Nazareth gaat het heel vaak over water en over wijn. Daar waar in verhalen de wijn vloeit gaat het meestal over de onderlinge relaties van de mensen. Ook in onze werkelijkheid gaat wijn vaak samen met onderlinge relaties, een feestje, een goede sfeer en begrip voor de ander. Je kunt dus haast niet anders dan veronderstellen dat wijn staat voor het begrip liefde, trouw, affectie, genegenheid, zorg en aandacht, omzien naar elkaar.
Dat komt misschien, naast het verhaal van vandaag, het meest treffend naar voren in het verhaal van die laatste maaltijd die Jezus hield. De maaltijd waarin hij zo duidelijk zei dat brood en wijn staan voor een “way of life.” Een manier van leven, een keuze van er te willen zijn voor de ander.
Daarom: drinken we op elkaar en met elkaar op het leven en laten we elkaar lief hebben. Toasten we in het besef dat we leven in vriendschap en verbondenheid.
Beklinken we dat in figuurlijke zin met een mooie wijn die vorm krijgt in liefde en zorg voor elkaar. Echte aandacht. Echte zorg. Daarmee zijn we, zoals Jesaja dat uitdrukt “een schitterende kroon, een koninklijke tulband” voor elkaar.
Verheugen we ons in elkaar en laten we blij zijn met elkaar. Ieder met zijn eigen kwaliteit en waarde. Zo zullen we er echt zijn voor elkaar. Als dat geen wonder is ! Moge het zo zijn.
na deze viering nam Cees Blaauw afscheid van "zijn koor";
applaus voor 11 jaar trouwe dienst!
Bovendien waren Gerard en Thea van Deijl gisteren 54 jaar getrouwd!
RG 2008-01-20 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl