Voorgangers: Catrinus Mak (overweging) en Rob Gijbels

Thema: De Enige

Lezingen:

Deut 6; 1-9

Matt. 22; 34-36

Inleiding

De lezingen van vandaag brengen ons naar de Wet. We horen het belangrijkste gebod in het oude testament. Bij Matteus lezen we hoe Jezus hier tegenover staat. Heb je nu wat aan die geboden? Of werken ze alleen maar onderdrukkend? En als je allerlei geboden afschaft, bijvoorbeeld, je mag ook kopen op zondag, gooi je dan niet te veel weg?

Geboden hebben de mens klein gemaakt soms. En als ik hoor dat de katholieke kerk het gebruik van condooms nog verbiedt, ook in landen met veel aids, dan vind ik dat onbegrijpelijk. Als we goed lezen, dan gaat er iets vooraf aan wat we wet, of dogma noemen. Daar hoop ik in de overweging verder op in te gaan. Laten we nu stil worden en ons afstemmen op de Eeuwige, de enige.

Eeuwige, Enige

U die er altijd is

Die soms veel te ver weg lijkt,

Maar die dichter bij ons kan komen dan ons diepste zelf

Ga met ons mee, ook dit uur

Dat wij ons mensen weten

Hernieuwd in u en elkaar.

Amen.

Catrinus Mak

Overweging

Lieve mensen, gemeente van Christus,

"Hoor Israël, de Heer onze God, is één". Op de maandagavond bij de voorbereiding van de dienst, hebben we gesproken over verschillende vertalingen. Is het nu Luister Israel, of Hoor Israel. En is het nu Enige of Een? Luisteren heeft voor mij toch iets meer van gehoorzamen in zich; en Enige, vind ik minder boeiend dan Een.

Hoor Israel, de Heer onze God is één. Zo staat het in de protestantse NBG vertaling. Horen, moet je horen, wat bijzonder eigenlijk. Wees nieuwsgierig, ga het ontdekken, laat die werkelijkheid tot je doordringen. God is niet twee. Heeft geen Januskop. Maar wel oneindig veel verschijningen. Er is geen scheiding tussen de God van zondag of de God van maandag. Of een God voor gedoopten en voor niet gedoopten. En toch zijn er oneindig veel verschijningsvormen in mensen, dieren en dingen.

Het volk Israel krijgt de 10 geboden of 10 woorden, zoals anderen zeggen, mee voorafgaand aan de intocht aan het beloofde land. Is dat een soort inburgeringscursus avant la lettre? Natuurlijk, een set van leefregels maakt het samen-leven wel praktisch en voorkomt conflicten. Maar als die leefregels het enige worden, dan gaat er iets niet kloppen. Als je zegt, je mag winkels op zondag niet open hebben en je mag dit niet en dat niet, want anders kom je in de hel, dan krijg je een rigide en doods stelsel. Dat is ook waar Jezus zich in de strijd tegen de Farizeeen zich tegen afzet. Dat is ook waar we ons in De Duif tegen afzetten. Maar Hoor Israel, de Heer onze God is een, dat krijgt het volk dat op weg is naar het beloofde land, als premisse als eerste vertrekpunt mee.

Wat horen we? Laten nog eens meer proeven hier aan. God, hij die is, hij die er zal zijn, die is één. Die heeft geen vakantie, is niet afwezig. De Schepper van alles wat leeft, is en blijft aanwezig. Dat mysterie van het leven, in het leven, dragen wij mensen in ons mee. Dat zijn we ons niet altijd bewust. Dus beter gezegd nog, dat mysterie mogen we met ons mee dragen. En daarom ook Hoor ! Die muziek van het leven, die blijft er. Die muziek, soms prachtig zoet, soms schreeuwend wrang, die is er, die blijft er. Steeds weer in nieuwe verschijningsvormen. Wij, zoals we hier in de kerk zijn, zijn waarnemers en deelnemers in dat leven. We voelen ons lichaam, gedachten en gevoelens gaan door ons heen, geluiden, indrukken en ga zo maar door. Dat mysterie van God, de levende, de God die genoemd wordt, ik ben er en zal zijn, die Wezer genoemd wordt, daar begint het allemaal mee. EN het mysterie wat volgt is dat wij daaraan deelgenoot zijn.

Wat valt er nog meer in te horen? Heeft u dat niet, dat u sommige dingen van uzelf maar vervelend vindt en andere dingen juist prachtig? Of je hebt een leuke baan, maar dat zou er niet bij moeten zitten? Of mijn partner is een lief iemand, maar soms…….. Ik kan soms zo in gevecht zijn met die werkelijkheid, die ik altijd net weer anders wil hebben dan wat er is. Misschien wel een gereformeerd trekje. Eigenlijk zou de gemeente Amsterdam of dit gerecht zo moeten zijn. ….. Maar als je terug gaat naar de gedachte God is één en we zijn verbonden met alle verschijningsvormen in die levende werkelijkheid, dan is dat lastige stuk van mij of jou er gewoon. Welkom lastig stuk, je maakt ook deel uit van het leven. Erken het, laat het aanwezig zijn. Laatst zei er iemand: “Ik kom niet naar de Duif, ik heb een off-day, ik voel me helemaal niet prettig!” Maar je bent welkom in je niet prettig voelen.

Moet alles daarom maar zo blijven? Nee, dat denk ik niet. En je mag ook wel eens ergens nee tegen zeggen of niet voor kiezen. Maar als we ons bij voorbaat willen afsluiten van allerlei verschijningsvormen in het leven, nee, dat niet, of dat is lastig of zwaar of wat dan ook, dan horen we heel veel muziek niet. Als we bepaalde stemmen in ons niet willen horen, als we die lastige dingen helemaal niet willen zien, juist dan kan het de kop opsteken, op lastige momenten. Dan krijg je om bijna niets een kwaadaardige woede uitval. Omdat je al 20 keer voelde, dat iets je niet beviel en de druppel een hele emmer doet overlopen. Om maar eens wat te noemen.

Wat zouden we hieraan nog kunnen toevoegen vanuit het evangelie van vandaag. Edward Schillebeeckx heeft een heel dik boek over Jezus geschreven. Jezus, een verhaal van een levende. Jezus heeft wellicht meer dan wie ook, de levende God begrepen. Dat mysterie van de levende aanwezige God, werd levend in hem. Hij sloot geen mensen uit, ookal waren het zondaars in de ogen van velen, hij sloot ze in. Hij stond toe,dat zijn leerlingen op sabbat aren plukten. Omdat de sabbat er is voor de mens en niet andersom.

Gij zult de Eeuwige uw God, de altijd aanwezige, liefhebben met heel uw hart ziel en verstand. Daar kun je nog een hele preek aan wijden, maar nu slechts een paar schetsen. Geloof is dus niet alleen een kwestie van denken en dogma's, maar ook van voelen, je gevoel toelaten, gewaar zijn, de levendigheid erkennen. Vertaal ik maar even vrij. En het is niet iets dat je in gescheidenheid doet, niet twee, maar in verbondenheid met de Geest, de Geest die in onze ziel zit wellicht en die levensadem inblaast. En soms moet je juist je verstand gebruiken in je geloof, ergens eens goed over nadenken en niet louter vanuit bewogenheid of impulsiviteit reageren.

Dat is het eerste grote gebod waar Jezus ons aan herinnert. Het tweede komt er gelijk achter aan. Gij zult uw naaste lief hebben als uzelf. Als we ons open stellen voor dat levende mysterie, ja dan kunnen we onszelf even zeer liefhebben als de naaste. We lopen niet langer weg, maar heten de ander en onszelf welkom, met alle leuke en pijnlijke dingen !

RG 2008-10-26 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl