Voorgangers: Catrinus Mak (overw.) en Diana Vernooij
Lezingen:
Deut. 18; 15-20
Marcus 1; 21-28
Gebed
Eeuwige God,
U die ons opnieuw wilt ontmoeten,
Steeds opnieuw
Die weet wat in ons omgaat,
Die ons neemt, precies zoals we zijn
Die ziet en hoort, wat in de wereld gebeurt,
Wees aanwezig dit uur
Opdat wij ons vernieuwd weten
In uw Naam
Amen.
Diana (l) en Catrinus (r)
Overweging (Catrinus)
Gemeente van Christus, lieve mensen,
Hoe anders? Dat is de hoofdvraag in de overweging. Hoe anders sprak Jezus dan de schriftgeleerden in de synagoge. In het evangelie van Marcus lezen we dat Jezus niet sprak zoals de Schriftgeleerden maar als iemand met gezag. Of, om het even naar het hier en nu te brengen, hoe anders dan de traditionele kerk, spreken onze voorgangers in de basisgemeenschap? De traditionele kerk, die onlangs nog een bisschop rehabiliteerde, die de Holocaust ontkende.
Als je de hele geschiedenis van God en mens in de bijbel bekijkt, en als je ook kijkt naar de geschiedenis van God, mens en kerk daarna, dan zie je een voortdurende wisselwerking tussen mensen die rechtstreeks met God praten en dan weer situaties waarin dat niet kan.
Het begint al met Adam en Eva. In het begin lopen ze vrij en naakt rond in het paradijs, maar nadat ze van de verboden vrucht hebben gegeten, verbergen ze zich voor de Eeuwige. Ze bedekken hun schaamte met vijgebladeren en de Eeuwige vraagt: “Adam, waar ben je?” Ze hebben gegeten van de boom van kennis van goed en kwaad en daarmee is de gescheidenheid gestart. Die rechtstreekse, onbevangen omgang van God en mens. Er zijn goede en foute mensen, er zijn mensen die wel met de Eeuwige kunnen praten, die ‘het weten' en mensen die dat niet mogen of niet kunnen.
We lezen dat opnieuw in Deuteronomium, er wordt een scheiding gemaakt tussen profeten, die wel geschikt zijn om God te horen en het gewone volk lijkt die grootsheid niet aan te kunnen.
Als je kijkt naar de grootste gemene deler in die verhouding tussen God en mens, naar wat er gebeurt daarin steeds, dan vallen paar zaken op. Enerzijds dus die gescheidenheid. Alleen een bepaald soort mensen lijkt het voorbehouden te zijn om rechtstreeks met de Eeuwige in verbinding te staan. Ik noem nog maar even de traditionele rooms katholieke kerk, waar alleen de priesters en de mensen van de kerk konden uitleggen wat God bedoeld. De gewone katholieken waren niet bedoeld om de bijbel te lezen en als er dan toch gebeden moest worden, dan kon dat tot Maria. Vandaar ook vaak twee altaren in de katholieke kerk, eentje voor de priesters en eentje voor het gewone volk.
De reformatie heeft dat doorbroken. Een heel belangrijke actie van Luther was, dat hij de bijbel in het Duits vertaalde en de heilige schrift daarmee voor gewone mensen toegankelijker maakte.
Vanuit de gevestigde kerk zie je vaak ook een machtsstrijd, om te voorkomen dat het gewone volk direct iets van de Eeuwige zou begrijpen. Dat gebeurde al met het vaststellen van de kanonieke boeken, waardoor de evangelieën van Thomas en Maria Magdelena werden buiten gesloten. Maar dat zag je ook met de Katharen bijvoorbeeld, een kerkelijke stroming die zich onttrok aan het gezag van de paus en zich zelf rechtstreeks geïnspireerd voelden door de Eeuwige. Ze werden ernstig vervolgd in opdracht van kerkelijke en wereldlijke machthebbers.
Iets anders wat opvalt, is dat de ontmoeting met de eeuwige vaak gepaard gaat met vrees. Telkens als mensen direct iets van het goddelijke zien, schrikken ze zich rot. Denk maar aan Mozes bij de brandende braamstruik, denk maar aan profeten die wegvluchten voor wat God hen vraagt, denk maar aan de herders die bij de geboorte van Jezus vreesden met grote vreze.
Hoe anders? was de hoofdvraag. Hoe anders komt de Eeuwige tot ons, in de verschijning van Jezus. Het begon natuurlijk al met de maagdelijke geboorte, en met dat God via een nieuw, gaaf totaal kwetsbaar kind in Jezus op de wereld kwam. Van zo'n kind wordt het lastig om echt te schrikken.
En dan treedt Jezus op in de synagoge. Hij sprak met gezag. Hoe dan? Waarin was hij dan anders? Een gek herkent hem als de heilige van God. Iemand die totaal sprak in de naam van de Eeuwige. Een kenmerk volgens Deuteronomium van de ware profeet. Jezus, als iemand die laat zien wat die naam in het hier en nu inhoudt. Die laat zien wat bevrijding betekent, wat genezing inhoudt, die naast een gek kan gaan staan, het kwaad recht in ogen kan kijken. Jezus die wellicht totaal ontwapenend opereert, op vele manieren, en de Eeuwige in werking brengt onder de mensen.
Iemand die de praktijken van de schriftgeleerden links laat liggen. Jezus doet niet mee met de in zich zelf gekeerde kerkelijke machthebbers. Maar hij richt zich werkelijk tot de mensen en de situatie waarin zij verkeren. En laat daar het goddelijke zijn werk doen.
We kennen die politiek religieuze spelletjes maar al te goed. Deze week nog, werd er in de poldermoskee weer een discussie gehouden met politici, journalisten en vertegenwoordigers van vooral verschillende islamitische stromingen. Of homoseksualiteit wel of niet kan volgens de islam, of je nu wel of geen burka's moet dragen en ga zo maar door. Natuurlijk, als gelovige zoek je houvast, wil je weten wat goed is. Maar het gaat er toch om hoe je ontwapent, of hoe je tot elkaar komt, in een pluriforme samenleving. Hoe je mensen met andere geaardheid een plek geeft, ookal vind je dat misschien eng of lastig. Hoe je ruimte geeft aan elkaars inspiratie, hoe je de feitelijke problematiek van escalatie, discriminatie, verharding en onverschilligheid doorbreekt? Hoe je in elkaars anders zijn naast elkaar kunt staan.
Dat is overigens niet altijd zo ingewikkeld als het lijkt hoor. Onlangs moest ik iets zakelijks bespreken met een collega, met wie ik zakelijk een nogal moeizame verhouding heb. Ik nam wat meer tijd dan gebruikelijk en begon eerst eens te vragen hoe het met hem was. Het werd een heel boeiende persoonlijke uitwisseling en het zakelijke ging daarna een stuk vlotter.
Hoe anders was de vraag. Hoe krijgen we de Eeuwige in werking in ons leven, hoe laten we gebeuren dingen, die zijn naam groot maken. Hoe brengen we ontwapening, lossen we conflicten op en ga zo maar door. Een klein voorbeeldje heb ik dus zojuist al genoemd.
Een paar dingen wil ik daarin meegeven. Jezus doorbreekt de gedachte, dat God en mens eindeloos ver uit elkaar liggen. Augustinus heeft het prachtig verwoord in het lied dat we zojuist zongen. Dieper dan de brandhaard. De eeuwige heeft iets ontzagwekkends, onvoorstelbaar groots, niet te vatten. Daar kun je van schrikken, maar dat is de bedoeling niet. Want besef wel, dat de Eeuwige dichter bij ons is bij ons diepste zelf dan dat wij ooit kunnen zijn. Hij of zij kent ons diepste wezen. Daarin is de ruimte beschikbaar voor de intiemste omgang. In ons persoonlijk gebed, in onze viering hoop ik altijd dat we daartoe de ruimte creëren. Het koninkrijk gods kun je alleen ingaan met de onbevangenheid en vrijmoedig vertrouwen van een kind.
Ten slotte wil ik noemen, dat de beweging van Jezus ons nog iets bijzonders heeft meegegeven. De profeten in het nieuwe testament, Paulus, Johannes om een paar grote te noemen, spreken onder meer in brieven tot ons. Vaak start dat gesprek tot ons, met een prachtige groet: Genade zij u en vrede, van de Eeuwige die is en die was en die komt.
Het is dus afgelopen met dat godsbeeld, waarin de eeuwige als angstaanjagend wordt voorgesteld. Het is afgelopen met de grote scheiding tussen de Eeuwige en de mens. Uitgenodigd zijn we om deel te nemen aan dat koninkrijk. Met genade. We mogen er zijn, met onvolkomenheden, met niet kunnen. Met het opnieuw en misschien wat anders oppakken van dingen, die bij dat rijk horen. We mogen spreken, we mogen profeteren, wat wij als visioen zien, van wat bij dat rijk hoort.
Dat wij de Eeuwige en elkaar daarin blijven dragen, zo groots en klein soms, als we zijn.
Amen.
Voorbeden
Dank u wel Eeuwige,
Voor de voorgangers die afgelopen jaar het beste van zich gegeven hebben
Om ons te inspireren en als gemeenschap levend te houden.
Wees met hen, als zij deze taak ook in komend jaar weer op zich nemen
God wees in deze wereld
Die soms zo in verwarring is
We bidden voor hen die opeens zonder werk zijn gekomen
En voor bedrijven, die moeten stoppen of velen moeten ontslaan.
We bidden ook voor velen die op zoek zijn, naar nieuwe wegen
Ik wil u bidden voor de nieuwe regering in Zimbabwe,
Dat er langzaam een einde mag komen
Aan de totale ontreddering van velen in dat land.
Eeuwige,
Wees met uw geest hier
En breng vrede en genade
Amen.
Nodiging
Ik wil u allen van harte uitnodigen voor de maaltijd zoals Jezus daarmee begonnen is. Welkom bent u om opnieuw te leven, vanuit de Geest zoals die was in Jezus en om ons zo op opnieuw te verbinden. Komt nu, want alles staat gereed.
Na deze viering vonden de jaarlijkse verkiezingen plaats voor het bestuur, voorgangersteam en een nieuw doel voor de maandelijks extra collecte;
RG 2009-02-02 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl