Bijdrage Frans Gerritsma -
zondag 9 augustus

Zomerserie 2009 - Kleuren van het verbond: Blauw

Voorganger:  Frans Gerritsma

Lector: Thea van Deijl

Openingsgebed
In uw Naam zijn wij hier bijeen
Eeuwige,
Wees bij ons dit uur,
waarin wij ruimte scheppen
voor U en voor elkaar.
Wees in ons leven
een lokkend perspectief
van ruimte en verbondenheid,
waarin wij liefde mogen ervaren

Woord van welkom
Goede morgen
U allen bekenden, onbekenden, welkom op deze zondagmorgen
Ook namens Thea van Deijl, die vandaag mee voorgaat.

Bij de kleuren van het verbond zijn we bij de twee laatste aangekomen.
De kleuren van hemel en aarde.. Blauw en bruin.
De kleuren die de andere kleuren omvatten.
Vandaag de hemel, het blauw.
Toen ik dit altaarkleed voor het eerst zag dacht ik
Dat is geen blauw, dat is zwart,
Ik merkte dat ik graag lichtblauw gezien had.
De kleur die bij mij ruimte en oneindigheid oproept
Die mijn gedachten laat dwalen
en me zo nu en dan even doet ontstijgen aan de alledaagse werkelijkheid.
om daarna daarnaar weer terug te keren. Met beide benen op de grond.

In de eerste lezing horen we Vaclav Havel
ons vertellen, wat de onbewolkte blauw hemel met hem deed
toen hij in de gevangenis zat.
In de tweede lezing laten we een geestelijk leidsman uit de middeleeuwen aan  het woord, die ons vertelt dat je met al je denken de hemel niet kan bevatten en dat je vaak door een wolk, een wolk van  niet weten heen moet, om te ontdekken dat je moet beginnen bij je verlangende liefde, om over de hemelsblauwe bergen te kunnen kijken.

Het evangelie roept op tot onbekommerdheid,
om ruimte en zorgeloosheid
even vakantie, genieten, om weer te weten waar het om gaat en wat ons te doen staat
Om herschepping en herademing.

Vaclav Havel
Opnieuw herinner ik me dat moment van lang geleden in [de gevangenis van] Hermanice, toen ik op een warme, wolkenloze zomerdag op een stapel oudroest zat en naar de kruin van een enorme boom keek die, in waardige rust, boven en langs alle omheiningen, prikkeldraad, tralies en wachttorens uitrees die mij van hem scheidden. Terwijl ik naar het nauwelijks waarneembare trillen van de bladeren tegen de oneindige hemel keek, werd ik overvallen door een gewaarwording die moeilijk te beschrijven is: opeens leek ik uit te stijgen boven de coördinaten van mijn kortstondige bestaan in de wereld naar een toestand buiten de tijd, waarin alle mooie dingen die ik ooit heb gezien en ervaren samen bestonden in een totaal “aanwezig heden”; ik ervoer een gevoel van verzoening, sterker nog, van een bijna vriendelijk aanvaarding van de onvermijdelijke loop der gebeurtenissen zoals die nu aan me werd onthuld, samen met een onbekommerde vastbeslotenheid om onder ogen te zien wat onder ogen moest worden gezien . een diepe verbijstering over de soevereiniteit van het Zijn veranderde in een duizelingwekkende gewaarworden van een eindeloos tuimelen in de afgrond van het mysterie ervan, in een tomeloze vreugde omdat ik leefde, omdat ik de kans had gehad om alles te doorleven wat ik doorleefd heb, en omdat alles een diepe en duidelijke betekenis heeft – deze vreugde ging binnenin mij een vreemd verbond aan met een vaag afgrijzen over de onbevattelijkheid en onbereikbaarheid van alles waar ik op dat moment zo dicht bij was, nu ik me aan de “rand van het onheilige bevond; ik werd overspoeld door een gevoel van ultiem geluk en van een ultiem in harmonie zijn met de wereld en met mezelf, van in harmonie zijn met dat moment, met alle momenten die ik me voor de geest kon halen, en met al het onzichtbare dat erachter ligt en dat betekenis heeft.  Ik zou zelfs kunnen zeggen dat ik “getroffen was door de liefde “al wist ik niet precies voor wie of wat. ( uit: Brieven aan Olga).

De wolk van niet-weten
Hoe moet ik over God zelf denken en over wat Hij is?
En kan ik je enkel maar antwoorden: ik weet het niet. Want met deze vraag heb je mij in dezelfde duisternis gebracht, dezelfde wolk van niet-weten, waarin ik jou hebben wil. Want wij kunnen door Gods genade alles weten over allerlei andere zaken, en wij kunnen daarover ook nadenken, zelf over Gods eigen werken: maar over God zelf kan niemand denken. Daarom schuif ik alles wat ik kan denken terzijde, en kies voor mijn liefde datgene uit wat mijn denken te boven gaat. Waarom? Omdat Hij wel bemind kan worden maar niet bedacht. Door de liefde kan Hij gevangen en vastgehouden worden, maar nooit door de gedachte . Hoewel het daarom misschien goed kan zijn zo n u en dan heel bijzonder te denken aan Gods goedheid en heerlijkheid, hoewel dit de geest verlichten kan, en hoewel dat deel uit kan maken van de beschouwing, toch moet dat, in het werk dat nu voor ons ligt, onderdrukt worden en bedekt met een wolk van vergeten. En je moet er resoluut en v, met toegewijde en vurige liefde, overheen stappen, en proberen de duisternis die boven je hangt te doorboren. Tref die zware wolk van niet-weten met de felle pijl van je verlangende liefde, en laat in geen geval ooit de gedachte om op te geven bij je toe. (hftst 6).

Uit het Matteus evangelie  6.25-35
Jezus zei; maak je geen zorgen over jezelf en over wat je zult eten of drinken, noch over je lichaam en over wat je zult aantrekken. Is het leven niet meer dan voedsel en het lichaam niet meer dan kleding? Kijk naar de vogels in de lucht: ze zaaien niet en oogsten niet en vullen geen voorraadschuren, het is jullie hemelse Vader die ze voedt. Zijn jullie niet meer waard dan zij? Wie van jullie kan door zich zorgen te maken ook maar één el aan zijn levensduur toevoegen? En wat maken jullie je zorgen over kleding? Kijk eens naar de lelies, kijk hoe ze groeien in het veld. Ze werken niet en weven niet. Ik zeg jullie: zelfs Salomo ging in al zijn luister niet gekleed als een van hen. Als God het groen dat vandaag nog op het veld staat en morgen in de oven gegooid wordt al met zo veel zorg kleedt, met hoeveel meer zorg zal hij jullie dan niet kleden, kleingelovigen? Vraag je dus niet bezorgd af: “Wat zullen we eten?” of: “Wat zullen we drinken?” of: “Waarmee zullen we ons kleden?” – dat zijn allemaal dingen die de heidenen najagen. Jullie hemelse Vader weet wel dat jullie dat alles nodig hebben. Zoek liever eerst het koninkrijk van God en zijn gerechtigheid, dan zullen al die andere dingen je erbij gegeven worden. Maak je dus geen zorgen voor de dag van morgen, want de dag van morgen zorgt wel voor zichzelf. Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen last.

Overweging
De ontdekking van het perspectief, was een grote ontdekking in de schilderkunst en een grote stap voorwaarts. Nu kon dat wat op de voorgrond trad, ook op de voorgrond geplaatst worden en de niet zo belangrijke dingen naar de achtergrond verschoven worden. Er ontstond ruimte.

Een mens zonder perspectief, krijgt het benauwd heeft geen ruimte, weinig toekomst. Het bindt je aan het voorhandene, aan het hier en nu. En daar wordt je niet vrolijk van. Je ziet mensen vrolijk door het leven gaan. Wat is dat ver weg?

Achter prikkeldraad, tralies en wachttorens, op een stapel oud roest wordt Havel uit zichzelf getrokken, naar een oneindige ruimte. De wolkenloze blauwe hemel trekt hem en brengt hem even buiten de tijd en buiten zichzelf. Het oneindige perspectief, vervult hem met een ultiem geluk. Innerlijke en uiterlijke harmonie, alles krijgt betekenis, zonder het zelf helemaal te vatten.

Een nieuwe bron van onbegrensde liefde. Onbevattelijk, hij zal er met zijn  verstand geen vat op krijgen. Maar het zal zijn leven verder vorm en dynamiek geven.

De blauwe hemel, een oneindig perspectief, waarin je over eigen grenzen gehaald wordt, grenzen van de ellende waarin je je bevindt. De grenzen van je denken, je verstand, dat wil begrijpen, dat een redelijke verklaring wil, een verklaring, een rechtvaardiging, of op zijn minst een zinnige gedachte, waar het allemaal goed voor is, dat dit hem of haar moet overkomen, terwijl ze de onschuld zelve zijn.

Dan richten we ons tot God. Heeft die dit allemaal bedacht, is het zijn wil, daar kunnen we met ons verstand niet bij. Van een goede God stel je je toch iets anders voor.

Ook de middeleeuwse mens had daar al moeite mee. De oneindige God, die als het ware in het blauwe opgaat, hoe moet ik daar over denken, over hoe hij is? Ook de middeleeuwer, met al de ingenieuze Godsbewijzen, die hij tot zijn beschikking heeft, wordt tot zwijgen gedwongen. Al dit denken over hoe God in elkaar zit en in wat hij wil, veroorzaakt een wolk aan het blauwe firmament, een wolk van niet weten, schuift tussen jou en de onmetelijke ruimte in. En hoe meer je wilt begrijpen, des groter wordt de wolk. De wolk van niet weten. Krijgen we steeds minder antwoord op de vraag wie God is, en wat zijn wil zou kunnen zijn. We komen er niet uit en worden tot zwijgen gebracht.

In dat zwijgen worden we ons bewust van een andere kracht. Een kracht die niet bedacht kan worden, maar die ons vertelt, dat Hij niet het antwoord is op al onze vragen, maar dat Hij bemind kan worden. Dat tot je laten doordringen geeft ruimte, geeft perspectief. En het is ook niet zo verwonderlijk dat deze middeleeuwse leidsman er alles aan doet om zijn pupil er van te doordringen dat het de enige heilzame weg is. Dat de verlangende liefde naar deze goddelijke ruimte als een felle pijl door die wolk heendringt. En doel treft.

Daar aan de rand van deze leegheid horen we straks in het luisterlied, kun je een glimp opbrengen van het pad dat je thuis brengt.
Het evangelie pleit voor onbezorgdheid, een genieten van de onbekommerdheid van de natuur. De natuur die geschilderd wordt vanuit het perspectief van God, die zorg heeft voor zijn schepping. Je moet dan kijken naar de vogels in de lucht, de bloemen op het veld.

Wanneer je zoekt naar de ruimte die God geeft aan al wat leeft, kijk dan naar het perspectief van waaruit Jezus geleefd heeft. Een vertrouwen dat God aan zijn mensen geeft wat ze nodig hebben en een bekommernis dat mensen zich niet te veel zorgen over het veilig stellen van het eigen leven, het leven van morgen. Maar vandaag recht te doen aan mens en wereld. Elke dag heeft genoeg aan zijn  eigen last. Houd de ruimte naar morgen open. We hebben vaak zorgen voor de dag van morgen, omdat we anderen voor onheil willen behoeden, zowel morgen als overmorgen, waardoor we vergeten vandaag te genieten van het goede. En natuurlijk, zie je onrecht. Dan moet er vandaag gehandeld worden.

Onbekommerdheid en liefde. Het perspectief van de blauwe hemel, een eindeloze ruimte, waar hemel en aarde in elkaar over gaan, geeft ruimte om te leven.

Het is goed om steeds weer je dit perspectief in herinnering te brengen of het bij je laten oproepen op zonnige dagen, wanneer we ruimte hebben en krijgen om lief te hebben. Wanneer we vrij zijn van alles wat ons bezig of in de ban houdt.

| Archief/Bijdragen | Archief 2008 en 2009 |

RG 2009-08-15 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl