Bijdrage Diana Vernooij, zondag 23 mei 2010
Pinksteren
Voorganger: Diana Vernooij
Lector: Fred Vos
Pinksteren
Inleiding
Lieve mensen, hartelijk welkom op deze speciale feestdag: Pinksteren, 50 dagen na Pasen, de tijd is vol, 7 x 7 dagen zijn voorbijgegaan. Gedurende 40 dagen verscheen Jezus aan zijn leerlingen, en daarna was het 10 dagen stil. Jezus was ten Hemel gevaren, had de Heilige Geest beloofd – maar het was tot nu toe stil gebleven.
Jerusalem is vol met vrolijke bewoners en bezoekers – het Wekenfeest wordt gevierd, de eerstelingen van de oogst worden aan God geofferd. Het is niet alleen 50 dagen na Jezus opstanding maar ook 50 dagen na Pesach. De inwoners van Jerusalem bevonden zich tussen het vieren van de bevrijding uit de slavernij van Egypte (het joodse Pasen) en het vieren van de gave van de wet, de Thora op de berg Sinaï (het joodse Wekenfeest). Er zijn er veel, het is druk.
Juist op die dag, 50 dagen na de opstanding van Jezus op het joodse Pesach breekt de Geest door bij de Joodse leerlingen van Jezus. Ze waren bijeen, afgesloten nog van de rest van de bevolking, op een bovenkamer. Als een lawaaiige windvlaag, als vurige tongen daalt de Heilige Geest neer en de leerlingen beginnen te spreken in vreemde talen. Dan houdt Petrus zijn eerste toespraak tot een toegestroomde menigte.
We lezen deze tekst. Volgens het leesrooster is de tekst korter. Maar vandaag lezen we het hele stuk. Ik heb een paar verzen weggelaten, wat bewijsvoering van Petrus, dat minder interessant is – anders werd het wel erg lang. En ik heb er vandaag een kleine tekst van Anselm Grün bij gedaan om de link te leggen naar de kracht in onze eigen ziel.
Pinksteren is het enige feest dat gericht is op de Heilige Geest, die toch een volwaardig deel is van de heilige drie-enige God. Ze is een beetje verwaarloosd ten opzichte van de Vader en de Zoon, zelfs ten opzichte van de Heilige Moeder. Ik heb lang moeten zoeken voor ik een gebed vond dat op de Heilige Geest gericht is – ik heb haar gevonden. Ze komt uit de 13 e eeuw, is geschreven door de aartsbisschop van Canterbury en we zullen haar als voorbede lezen.
Fred en ik wensen ons allen een viering met Spirit.
Overweging
Als je een ingrijpende gebeurtenis meemaakt is dat niet zo een, twee, drie verwerkt. Als je iemand verliest ga je een rouwproces: eerst wil je geest nog ontkennen wat er gebeurd is, daarna wordt je boos en opstandig. Vervolgens is er de grote depressie voordat er verwerkt kan worden en verder gegaan. De leerlingen van Jezus gaan zo'n soort rouwproces. Hun leraar is hun ontvallen, de Veelbelovende, hun Messias. Hoe moeten ze verder? En dat rouwproces wordt ook nog eens doorkruist door verschijningen van hun leraar en zijn belofte de Heilige Geest te zenden.
Wat een tijd van verwarring. Na hun schrijnend verlies zien de leerlingen tekenen van Jezus in hun dagelijkse leven, ze herkennen hem in een vreemdeling, hij verschijnt midden onder hen en verdwijnt weer. Veertig dagen na zijn opstanding verschijnt hij hen voor het laatst. Hij belooft hen de Heilige Geest te zenden, maar zelf is hij opgestegen naar zijn Vader in de Hemel. Hij verlaat hen voorgoed. Weer verwarring, weer een tijd van loslaten, voordat de leerlingen tien dagen later met Pinksteren door de Geest gevonden worden en bezield.
De Heilige Geest verschijnt nogal heftig met Pinksteren. Haar verschijning gaat met geraas en lichteffecten gepaard. Mensen raken in verwarring, leerlingen profeteren in vreemde talen. De Geest heeft alles omver geworpen. De twijfel en angst van de leerlingen zijn weggeblazen – en Petrus, die Jezus tot drie keer toe verloochende, spreekt zich uit.
Als wij ingrijpende dingen meemaken in ons leven gaan we ook zo'n proces van verwarring, inzicht, loslaten en opnieuw bezield worden. Nooit zo mooi als de schema's van doorbraak en rouwverwerking beloven, zelden met zo'n heftig plotseling effect van inzicht en bevrijding. Bij mij tenminste gaat het wat rommeliger en is het moeilijker te herkennen – maar achteraf is het onmiskenbaar. Ook in ons leven is de Geest werkzaam om ons inzichten te geven, om ons te troosten, te gidsen en te genezen. We kunnen op haar vertrouwen, zij is de instantie in ons die zegt: dit klopt, dit is goed. Altijd als er rust en vertrouwen over ons komt is ze aanwezig.
Het is de goddelijke ervaring in onszelf die ons op weg helpt. Over deze Geest spreekt Jezus als hij zijn leerlingen de opdracht geeft te zorgen dat fouten worden hersteld, dat zonden worden vergeven. Om heel duidelijk te zijn: ik geloof er niets van dat Jezus met deze opdracht zijn leerlingen het machtsmiddel ‘vergeving' ter beschikking heeft gesteld. Ook heeft hij hen niet het alleenrecht op vergeven gegeven. Helaas heeft de institutionele R.K. kerk dat er wel van gemaakt, door priesters het sacrament van de biecht te laten bedienen. Maar Jezus heeft het niet over biechten of over priesters – zo is het nooit bedoeld.
Daar waar het leven stokt krijgen de leerlingen de opdracht om compassie te brengen, om op te lossen wat verhard is, om te verteren wat is verbitterd. Mensen zijn niet gemaakt om met schuld te blijven leven, mensen zijn niet gemaakt om anderen niet te vergeven – daar worden we hard en naar van. Wij hebben allen behoeften aan vergeven en vergiffenis. En ook dit is een proces, je kunt niet zomaar vergiffenis schenken. Daarvoor is een weg te gaan. Maar w ie de ander niet wil vergeven , breekt de brug af waar hij zelf overheen moet. Vergeven is je neerleggen bij de onvolkomenheid van mensen. Vergeving brengt begrip en compassie voor het lijden van de mensen, compassie voor de domme dingen die mensen doen om hun lijden te verlichten. Jezelf vergeven brengt je compassie voor je eigen koppigheid, je eigen verkramping en neiging je te verschansen achter zekerheden en je eigen gelijk.
De Heilige Geest breekt het bouwwerk van onze zekerheden en ons eigen gelijk af. Ze wil ons laten wennen aan de ruimte die ‘niet-weten' is. Niet weten hoe het leven geleefd moet worden, niet weten wat een ander bedoelt of beoogt, niet weten wat je overkomt.
De Heilige Geest laat ons wennen aan niet-weten op een heel speciale manier. Niet door met geweld onze meningen en overtuigingen omver te werpen. Nee, ze doet het met zachtheid. Alleen door te vergeven kom je bij de zachtheid van je ziel. En o p zachtheid rust zegen. Zachtheid opent ogen en harten.
Zachtheid kun je jezelf niet opleggen. Zachtheid vloeit voort uit het loslaten van verwachtingen en loslaten van eisen. Zachtheid ontstaat als je accepteert dat mensen onvolmaakt zijn, net als jij zelf. Zachtheid krijgt een kans als je je weerstand en verzet laat varen, als je je verdedigingswerk niet langer hoeft hoog te houden, je overtuigingen en meningen, je zekerheden. Als je bereid bent je open te stellen voor het niet-weten, voor het niet hóeven weten in de zin van geen zekerheden hoeven hebben om te kunnen leven. De ruimte van geen zekerheden, van niet-weten is uitnodigend en liefdevol. Laat je die Geest toe, dan ervaar je lef, dan maak je ruimte voor steeds weer een nieuwe frisse kijk op de wereld, dan krijg je een nog ruimer hart, nog meer mededogen voor het lijden in de wereld.
“Ontvang de Heilige Geest” zei Jezus. Dat is geen vrijblijvend aanbod. De leerlingen hadden gewoonweg geen keuze. Het was een regelrecht gebod: ontvang de Heilige Geest! Ze hebben het nog tien dagen voor zich uit kunnen schuiven, dat wel, maar er was geen ontkomen aan. Er is geen weg terug – je kunt niet op je spaarvlammetje doorsudderen in het leven als je eenmaal gekozen hebt en gezien hebt waar zegen op rust. Dat geldt ook voor ons – we kunnen niet hier in de kerk zitten en tegelijk ervoor kiezen ons licht onder de korenmaat te steken. We kunnen niet de opstanding van Pasen vieren, we kunnen niet met Pinksteren vieren dat de Heilige Geest ook in ons is gevaren en tegelijk doorsudderen. We kunnen niet inzicht en lef krijgen zonder het zout der aarde te worden.
En het verrassende is dat we daar helemaal geen mannetjesputters voor hoeven te zijn. Zachtheid is haar naam. Amen.
Nodiging
We gedenken het laatste avondmaal dat Jezus met zijn leerlingen vierde. Op deze speciale Pinksterdag gedenken we ook zijn sterven, zijn verrijzenis, zijn verschijning aan de leerlingen, zijn Hemelvaart en vooral de Heilige Geest die hij naar ons zond. Wij zijn allen genodigd om ruimte te maken in ons dagelijks leven voor de Geest – om ons te laten troosten en te gidsen, en ook om ons los te weken uit onze gewoonten en overtuigingen. Laten we onze zachtheid met elkaar delen als we dit brood en deze wijn aanvaarden – alsof het voor het eerst is dat we brood en wijn met elkaar delen.
Zachtheid
Voorbeden naar een gebed van Stephen Langton, aartsbisschop van Canterbury, begin 13 e eeuw
Kom Heilige Geest, zend ons jouw sprankeling uit de hemel.
Kom moeder der armen, kom brenger van gaven, kom licht van het hart.
Beminde toevlucht, lieve schelm van mijn ziel, vurige verlichter,
rust in het werk, koelte bij hitte, trooster van tranen:
O meest Heilige Licht, vul het innerlijk hart van uw vertrouweling.
Zonder uw goddelijke macht is er niets in de mens, is er niets onschuldigs.
Poets wat bedrieglijk is, besproei wat droog is, genees wat gewond is.
Maak soepel wat verstard is, verwarm wat verkild is, herstel wat vals is.
Geef aan uw vertrouwelingen de zevenvoudige heilige gift.
Geef voldoening voor weldaden,
schenk genade aan wat wij veroorzaken,
schenk eeuwige vreugde.
Amen
Zegenbede
Moge de Heilige Geest ons verlichten de komende dagen,
en alle dagen in ons verdere leven.
Moge zij onze ogen en ons hart openen,
Opdat wij onverschrokken en vol mededogen voort kunnen gaan,
Moge hij ons kracht en zachtheid schenken
En vrede,
Amen.
klik
hier voor de foto's van de fietstocht en bbq op Tweede Pinksterdag
RG 2010-05-26 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl