Voorganger:
Jan Andreae
Lector: Yvonne van der Velden
Thema: Moed en moedig zijn in deze tijd
Lezingen:
- Psalm 66: vers 10-12
-
Dorothee Sölle en Quote uit de inaugurele rede van Nelson Mandela
(1991, gedicht van Marianne Williamson, gebaseerd op Joh. 1:5)
Openingsgebed
Voor allen hier, gelovig en niet gelovig
Komend vanuit verschillende richtingen, tradities en overtuigingen.
In verscheidenheid en divers zoals we zijn vraag ik u toestemming voor te gaan in gebed
Welkom en inleiding
Alle bekenden en onbekenden, mensen die hier al 35 jaar komen, mensen die hier vandaag voor het eerst zijn. Namens de oecumenische basisgemeente de duif heet ik u hier vandaag van harte welkom om de 4e juli.
Het thema van vandaag is : Moed en moedig zijn in deze tijd. Daaromheen zijn teksten en liederen uitgezocht. De bedoeling van dit uur is dat we elkaar en onszelf weten te inspireren en te activeren.
Wij vinden het fijn dat u gekomen bent en hopen dat u na dit uur het fijn vind dat u geweest bent en we hopen dat u bemoedigd bent, laat ons bidden
Gebed om vergeving
Soms vluchten we,
vluchten we van onze medemens en van jou, God,
vergeten we het verdriet van de anderen,
vluchten we van onszelf,
vergeten we ons ware bestaan.
Zoeken we licht,
vergeten we de ander in de duisternis.
Zoeken we liefde,
laten we de ander verkommeren.
Zoeken we tijdsbesteding
en rennen aan onszelf voorbij.
Krachtige en Tedere,
vergeef ons onze kleinmoedigheid
en steun ons.
opdat we kunnen leven
met open ogen en open armen.
Eerste lezing Psalm 66: vers 10 - 12
U het ons beproefd, o God,
ons gezuiverd, gezuiverd als zilver,
ons in een vangnet gedreven,
ons een zware last op de schouders gelegd.
Mensen zijn over ons heen gereden,
wij zijn door vuur en door water gegaan,
maar u bracht ons naar een land van overvloed.
Tweede lezing Dorothee Sölle
'Leren vergeven is oneindig veel moediger (en zinvoller)
dan gewoon een steen pakken en die naar het onderwerp
van onze woede gooien, m.n. als het een extreme provocatie betreft.'
Quote uit de inaugurele rede van Nelson Mandela
(1991, gedicht van Marianne Williamson, gebaseerd op Joh. 1:5)
“…
Onze grootste angst is niet dat we onvolmaakt zijn;
Onze grootste angst is dat we mateloos krachtig zijn.
Het is ons licht, niet onze schaduw, die ons het meest beangstigt.
Wij vragen onszelf af:
“Wie ben ik om briljant te zijn, prachtig, talentvol, fantastisch?”
Maar wie ben jij om dat niét te zijn?
Je bent een kind van God.
Met het je onbelangrijk voordoen bewijs je de wereld geen dienst.
Er is niets verlichts aan om je klein te maken, opdat andere mensen zich bij jou niet onzeker voelen.
We zijn allemaal bedoeld om te stralen als kinderen!
We zijn geboren om de glorie van God - die in ons is - te openbaren.
En die is niet slechts in enkelen van ons; Die is in iedereen!
En als wij ons licht laten stralen geven wij onbewust andere mensen toestemming om hetzelfde te doen.
Als wij van onze angst bevrijd zijn, bevrijdt onze aanwezigheid vanzelf anderen…“
Overweging
Vrijdagavond zeven uur. Daar gaat ze , 18 jaar, blond lang haar, tranen in haar ogen, het hoofd opgeheven, in langzame tred naar de douane. Stevig houdt ze haar paspoort en haar ticket vast. Een paar uren daarvoor diploma-uitreiking. En nu: de wijde wereld in. Op weg naar Australië. Een aantal uren later begin ik te werken en te schrijven aan deze overweging en zie steeds dat beeld voor me van mijn dochter, ons kind. Zomaar weglopend uit mijn leven. Die avond daarvoor zei ze nog tegen me op mijn vraag of ze naar de grote reis uitkeek: nee, dat niet , maar wel moedig hé pap?
En in dat beeld van deze dochter herinnerde ik me de spreuk van Mahatma Gandhi: Als je waagt, groeit je moed. Als je aarzelt, groeit je vrees.
Moed en moedig zijn in deze tijd. Ik had het thema zelf bedacht: voor de verkiezingen; misschien wel juist daardoor. En steeds vroeg ik me af de laatste weken: wat is er nu over te zeggen waar we vanochtend ook werkelijk iets aan hebben. Wat zou ik zelf kunnen doen in de richting van moed. Op deze 4e juli, Onafhankelijkheidsdag , zondag, in deze prachtige kerk met al deze mensen.
Om u de waarheid te zeggen: ik werd er alleen maar zenuwachtig van.
In psalm 66 dat we gelezen hebben, komen we de woorden tegen : gezuiverd als zilver. Als je in een vangnet wordt gedreven, of er een zware last op je schouders wordt gelegd, mensen rijden over je heen met hun strijdwagens. Met andere woorden: ze kwetsen je, beledigen je, doen je pijn, het loutert je zegt men dan. Gezuiverd als zilver.
Ik las een verhandeling over de bestudering van de psalmen. Het schijnt zo te zijn dat het aantal woorden in een psalm belangrijk is. Die staan er niet zomaar, iedere psalm is een compositie. En als je de woorden in deze compositie gaat tellen, dan is het woordpaar: gezuiverd als zilver, het centrum van de psalm.
Daarvoor staan er 73 woorden en daarna staan er 73 woorden. Het getal 73 is in het hebreeuws Chokma, wat ‘wijsheid’ betekent.
In de andere lezing van Dorothee Solle en de Quote uit de inaugurele rede van Nelson Mandela lezen we over vergeving en over hoe krachtig wij zijn.
Wij allen hier zijn gekwetste en afgewezen mensen, die moed nodig hebben om te vergeven. En om dat te kunnen moeten we leren zien hoe mateloos krachtig wij zijn.
Vandaag de dag krijgt de eigenschap moed niet veel de aandacht. Moed is iets voor sommigen. Vandaag de dag is het allerbelangrijkst of wij ons veilig voelen. Daardoor wordt ons ook geleerd niet te brutaal of te vrijpostig te zijn. Dat is riskant. Neem geen onnodige risico’s. Trek niet teveel aandacht, volg de traditie. Praat niet met vreemdelingen. Kijk uit voor verdachte personen. Pas op.
Maar het gevolg van het benadrukken van onze veiligheid is dat je gaat spelen op zeker. Je blijft zitten in je huidige baan, ook al geeft die niet echt voldoening. Je blijft doorgaan met je huidige relatie, al is het vuur allang uitgeblust. Je kunt dingen toch niet veranderen. Gewoon met de stroom meezwemmen en hopen dat die stroom een mooie richting op gaat.
Als we niet oppassen raken we verlamd. We willen een Obama – of misschien een Wilders – die ons komt redden.
Zou het kunnen zijn dat moedig zijn betekent dat wij onze angsten onder ogen moeten zien en tegemoet moeten treden?
Welke angstgevoelens houden u of jou tegen?
Wat zou je doen of hoe zou je leven als je helemaal nergens meer bang voor zou zijn? Je zou dan namelijk nog net zo slim zijn als nu om werkelijk gevaar of roekeloosheid te omzeilen. Maar zonder de emotie van angst: zou je geneigd zijn meer risico’s te nemen? Zou je vaker en eerder je mond opendoen, omdat je belangrijk bent? Een kind van God……….
Wat……als je zou doen waar je al zolang van gedroomd hebt? Wat voor verschil zou dat in je leven maken?
Moed is misschien wel doodsbenauwd zijn, en toch in het zadel stijgen.
Dappere mensen zijn eigenlijk altijd bang, maar ze laten zich door die nervositeit niet verlammen.
Eleanor Rooseveld heeft een gezegd: je wint kracht, moed en zelfvertrouwen bij elke belevenis die je dwingt je angst onder ogen te zien. Je kunt tegen jezelf zeggen: “ik heb deze nachtmerrie overleefd. Ik kan de volgende ook wel aan.” Je moet dat doen waarvan je denkt dat je het niet kunt doen.
In de bijeenkomsten van Anonieme Alcoholisten wordt het volgende gebed voorgelezen: God, schenk mij de kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen, moed om te veranderen wat ik kan veranderen en wijsheid om tussen deze twee onderscheid te maken. Niet mijn, maar uw wil geschiede.
Moed heeft niet één vorm, niet één verloop. Er doet onberekenbaar veel in mee: vluchtige ontmoetingen, jarenlange confrontatie, terloops opgevangen woorden, een liedje, volhardend nadenken, snelle aanrakingen, zware aantrekkingskracht, misverstanden en vergissingen, aangeboren tekorten en wonderbare genezingen. Oneindig veel varianten van communicatie vormen tezamen dit proces van menswording waarin moed zich kan openbaren. Misschien bestaat er een God die dit proces in gang heeft gezet, die gewild heeft dat we stralen, dat we onszelf zien als belangrijk, dat we ons bevrijden van onze angsten. Misschien bestaat er een God die gewild heeft dat mensen voor elkaar ruimte, licht en orde zouden scheppen, beschutting, intimiteit, binnenkant, ziel. En dat ze elkaar zouden redden van een schijnleven.
Want in het leven van schijn moeten we, ja moeten we onder ogen zien dat we niets weten van oorzaak en gevolg, van de machinerie van het onrecht, dat we niet goed begrijpen hoe het allemaal kan gebeuren, slavenhandel toen en nog, vrouwenhandel, de crisis terwijl het net zo goed ging. We moeten gaan beseffen dat we in berichtgeving en commentaar nauwelijks de waarheid kunnen onderscheiden.
Leven in schijn gaat ongeveer zo:
“Ik ging met mensen om, maar zag ze niet. Ik bedreef de liefde, maar wist nauwelijks met wie. Ik zei maar wat, niet wat ik dacht. Ik wist niet dat er woorden waren voor wat ik voelde, ik stopte van alles weg; stikte in mijn eigen angst, woede, jaloezie. Ik kon niets aan, kon niet luisteren, was dood en begraven in mezelf.”
Als we die vormen van schijn onder ogen durven zien, dan durven we moedig te zijn. Dan gaan we op weg naar het wat we hier noemen: het koninkrijk van God, naar een nieuwe wereld waar brood en recht en waardigheid en liefde is voor al wat leeft.
Die bewustwording, politiek en persoonlijk, is een langzaam en een soms heftig proces. Dat vraagt toeleg, geduld en nederigheid. Dan kom je meer te weten dan dat je lief is. Zomaar een eind weg waaien zal er niet meer bij zijn. Je gaat moeilijker leven; misschien wel meer huilen, en vloeken. En doe dat niet alleen. Stel jezelf de vraag: waar hoor ik bij? Bij welke gemeenschap, welke traditie. Zijn er verhalen waar je bij hoort, die je omvatten, gedichten, een liedje, een schilderij, een landschap, een buurt, een actie, een ideaal, groot of klein. Geloof je nog in een ‘bezield verband’ ?, zoals we dat hier iedere zondag proberen te maken met elkaar.
Om die vragen te beantwoorden gaan we iets doen waarvan ik niet weet of dat ooit eerder is gedaan in deze gemeenschap. En dat wat we gaan doen vraagt van iedereen hier aanwezig moed, bereidheid, openheid, kwetsbaarheid en de moed om te durven zijn wie je bent.
Kijk naar je buurman of buurvrouw, blijf stil, maar blijf kijken ook al is dat misschien angstig. Kijk in de ogen van die andere mens en laat naar je kijken.
Denk na: wat is jou grootste angst in dit leven die je zou willen overwinnen, spreek die uit tegen de ander en vertel hem of haar ook het visioen dat je krijgt als je die angst zou overwinnen.
Wissel uit: blijf met aandacht en in het luisteren bij elkaar, spreek niet hardop , maar fluister.
Als je werkelijk durft aan te komen in het visioen: een glimp durven opvangen van je eigen grootsheid: het kan je behoorlijk van streek maken.
- Oefening afronden -
Het koninkrijk van God is een alles omvattend visioen: de oorlog afgeleerd, wapens omgesmeed tot ploegen, maar ook cynisme omgesmeed tot solidariteit. Het omvat de hele wereldpolitiek, maar ook de intiemste verzoening van de een met de ander – en dat de doffe knopen in je hoofd, in je ziel, zachtmoedig worden ontknoopt; dat de eenzaamheid verzacht wordt, pijn gestild; dat je steeds opnieuw geboren kunt blijven tot het einde van je dagen. Dat alles omvat het visioen.
De jongste dochter die nu ongeveer aankomt in Sydney is 18 jaar geleden geboren in een bijzondere situatie. Wij twee homosexuele mannen hadden een kinderwens. Toenmalige vriendinnen wilden wel kinderen met ons. Toen Roos werd geboren kregen wij het idee om haar te laten dopen in de gemeenschap van familie en vrienden. Mijn vader kon dat niet accepteren. Een kind naar God brengen dat niet geboren is uit het liefdesverbond tussen een man en een vrouw, was onbestaanbaar. Dat was niet de eerste keer dat mijn vader iets fundamenteels van mij niet kon accepteren.
Dwars door mijn woede en angst heen, zijn wij met hem gaan spreken en hebben in al onze kwetsbaarheid onze bedoeling voorgelegd en hem gezegd hoe belangrijk het voor ons zou zijn als hij aanwezig zou kunnen zijn.
In de maand juli van het jaar 1992 is ze gedoopt in de Amstelkerk. Mijn vader had werkelijk de moed om daar volledig bij aanwezig te zijn.
En dat meiske gaat nu op haar manier alleen de wereld verkennen, wat voor wie zij is veel moed vraagt.
Voel je angst, raap je moed bijeen en ga door met het vervullen van je dromen. Die kracht is onverslaanbaar.
Amen
Pianomuziek
Geloofsbelijdenis
Wij geloven in het komende Rijk Gods.
Daar zijn wij niet meer alleen.
Daar zijn wij geborgen en vrij.
Wij geloven in de geest van Jezus Messias,
de geest van vrijheid en verantwoordelijk zijn,
de geest die ons tot gemeenschap met de schepping samenbrengt.
Wij geloven dat die geest er altijd is als wij elkaar bevrijden
van angst, dood en schuld. Als wij elkaar helpen léven.
Wij geloven in de schepping
waarin de schepper leeft en met ons samenwerkt als gelijke omdat wij zo geschapen zijn
naar zijn beeld en gelijkenis.
Daarom geloven wij in de toekomst en het nieuwe leven,
waar wij vrienden zijn van mensen,
van de natuur die wij inademen en waarvan wij drinken.
Wij geloven dat de toekomst al is begonnen,
met de dag dat God mens is geworden,
met de dag dat wij werden geboren.
Amen.
Intenties die werden opgeschreven in het groene boek
Tafellied H.Oosterhuis / A.Oomen
Refr. Wie heeft brood genoeg
voor zo grote hongerige menigte? (2x)
Woord dat zegt wat liefde is,
en weer zegt: de aarde delen,
recht is liefde, brood voor velen
God is brood is mensenrecht?
Woord van God, God in ons, hou aan.
Eeuwig woord, alledagenwoord,
doe ons verstaan.
Refr. Hongerdood genoeg
voor zo grote goddeloze menigte. (2x)
Hand die kan wat liefde is,
maar niet doet: de aarde delen,
nieuwe levensbomen telen
God de hand die mensheid voedt?
Hand, doe goed. God in ons, hou aan.
Kinderhand, grotemensenhand,
breng dood tot staan.
Refr. Mensengeest genoeg
voor zo grote mensgeworden menigte. (2x)
Geest die weet wat liefde is,
en volvoert: de aarde delen
hoeveel liefde zal het schelen
of er God of niet-god is?
Mens, doe goed. God in ons, hou aan.
Levensgeest, allemensengeest,
vuur liefde aan.
Refr. Wie is God genoeg
voor zo grote hongerige menigte? (2x)
Nodiging
Na breken en delen:
Eeuwige,
In ieder mensenleven komt het voor dat u ons hebt beproefd, gelouterd en gewogen. Het duurt soms een mensenleven eer wij kunnen zeggen: ‘wij zijn gezuiverd’. Ons gehele leven bestaat uit eb en vloed, uit komen en gaan, uit geluk en lijden. Het verhaal van uw Jezus en zijn beproevingen geeft ons moed om door te gaan om daar te komen waar uw visioen over spreekt: recht en liefde.
Wij danken u,
Wij weten dit en houden ons hier aan vast in onze meest donkere uren. Wij hebben dat verstaan en zijn daarom niet meer alleen.
Onze Vader
Onze Vader,
al zolang onderweg
van de hemel naar de aarde,
Uw Naam worde geheiligd
nooit meer in gevechten
van volk tegen volk,
van man tegen man;
Uw Naam worde gedaan en doorgegeven
in gerechtigheid en vrede,
van mens tot mens,
van land tot land,
over heel de wereld.
Laat komen uw rijk
door allen die veranderd zijn
in mensen van vrede en mededogen.
Laat gebeuren in ons midden
wat wij hebben uitgesteld tot in de hemel.
Geef ons heden zoveel inzicht
dat wij weten wat ons werkelijk
tot vrede en toekomst brengt.
Vergeef ons dat wij U tegenhielden
in zoveel mensen,
zoveel eeuwen lang.
En leid ons weg uit de verleiding
tot macht en geweld,
maar verlos ons vandaag nog
van één wereld voor enkelen
en open die wereld
van God en mens met allen.
Amen.
Wegzending en zegenbede
In de ruimte gezet door Gods scheppende hand
In de vrijheid geplaatst door het woord
In het licht gesteld door Gods liefde
Gaan we op weg
Omvat door de zegen
Om te zijn als een zegen
De eeuwige is voor u om u de juiste weg te wijzen
De eeuwige is achter je, om je te beschermen tegen gevaar
De eeuwige is onder u, om u op te vangen wanneer u dreigt te vallen
De eeuwige is in jou, om je te troosten in verdriet
De eeuwige is boven u en jou en mij, om ons te zegenen
Vandaag en alle dagen
amen |