Bijdrage Sem van de Pol - zondag 26 september 2010
Gastvoorganger - overweging: Sem van de Pol
Lector: Helma Schenkeveld
Thema: Making stars out of my scars
Lezingen:
Job 3; 1-14
Job 42; 12-17
3e lezing ui:t Zonder grenzen van Ken Wilber.
.... Iemand die het lijden van het leven begint te voelen, begint tegelijkertijd wakker te worden voor diepere, echtere realiteiten. Want lijden doorbreekt de zelfvoldaanheid over onze gangbare ideeën over de realiteit en dwingt ons op een andere manier tot leven te komen -
door zorgvuldig te kijken, intens te voelen, in contact te komen met onszelf end e werelden, op een wijze die we tot dan toe hadden vermeden.
Het is wel eens gezegd, en ik ben er vas van overtuigd, dat het lijden de eerste genade is.
Op een bijzondere manier is het lijden bijna een reden tot vreugde ....
Overweging (Sem).
Om te leven dacht ik je zou een vlinder moeten zijn, zo te vliegen heel ver weg van alle leven, alle pijn, maar ik heb niet langer hinder van jaloers zijn op een vlinder want zelfs vlinders moeten sterven, laat ik niet mijn vreugd bederven. Zo hoog kan ik niet komen dus ik vlieg maar in mijn dromen, altijd ben ik voor het leven op de vlucht.
Als je probeert het leven te omarmen geef je het leven de kans om volledig bezit van je te nemen, al bespaart het je niet de pijn, als je pijn probeert te vermijden mis je mogelijk de kans om je verbinden met het leven en geworteld te raken met de plaats waar je bent. Verbondenheid is een probaat medicijn om het lijden te kunnen verdragen. Allereerst verbonden te zijn met jezelf.
Vandaag gaat het over het Bijbelboek Job. De Bijbelse Job staat symbool voor het lijden in het leven, het lijkt of de man alleen de zware en donkere dingen van het leven ten deel valt.
En ook al ben jij misschien dat zondagskind waaraan al de ellende en al het leven voorbij lijkt te gaan, ook dan heb je het mogelijk toch niet makkelijk, juist als het je in je in het leven voor de wind lijkt te gaan kan het leven een lastig ding zijn. Want heb je dan wel een gegronde reden om met het leven te worstelen? Bovenal is het leven wellicht toch een worsteling, kan het leven niet zonder strijd geleefd worden. Voor de vandaag gaat het erom hoe het lijden in het leven, gebukt gaan onder het juk van het leven tot zegen kan zijn voor ons mensen. Net zoals aan het einde van het Bijbelboek Job te lezen valt dat hij stierf, oud maar verzadigd van het leven
Het
lijden zien als de eerste genade, ook tijdens de voorbereidingsavond voor
deze viering bleek dat dit nogal op weerstand stuit. Al geldt voor de
weerstand dat het ooit bijstand was. Allereerst is het goed om te benadrukken
dat de tekst van Wilber niet bedoeld is voor de verheerlijking van het
lijden. Het blijft ontegenzeggelijk dat het beslist niet makkelijk is
om te lijden en pijn te hebben, en dan ook nog de vinger op de zere plek
te leggen en bij de pijn te blijven Toch blijft het in mijn zienswijze
zo dat juist het lijden zorgt voor verdieping in het leven, juist het
bewust worden van lijden kan er in het menselijk bestaan toe leiden dat
zich een keermoment aandient.
Kun je je voor dit moment laten meenemen, soms is het goed om oude en
vertrouwde ideeën tenminste voor een moment los laten om te kijken
of er nieuwe dingen zijn te ontdekken. Mogelijk gaat er met lijden met
name om te durven vertrouwen op je innerlijke kracht dat je het dragen
kunt.
Ook al is de ander die je de hand reikt om in beweging te komen hier nog
zo belangrijk in, uiteindelijk gaat het erom wat je er als mens zelf meedoet.
Datgene waar een ieder op zichzelf aan lijdt hoort ook onmiskenbaar bij
die persoon, zo heeft het een functie en doe je er anderzijds liever toch
ook geen afstand van. Het verdragen van het lijden kan bij dragen aan
het vervolmaken van je persoonlijke levensmissie. Want wat maakt nu dat
jij juist hier of daar aan lijdt…...
Met een mensenleven is het net als het gewas dat op het veld groeit, planten kunnen ook niet in de grond wortelen als de grond vlak en hard is, de grond moet eerst gebroken worden eerdat het nieuwe leven ontluikt. Zo is het ook met het gebroken hart, vanuit een gebroken hart kan juist iets nieuws ontstaan…. Zo krijgt het leven gestalte in oud en nieuw, je leven vorm geven en oude dingen in iets nieuws te transformeren. In die zin kan het lijden je voortdrijven op het levenspad, te zoeken naar het keermoment.
Net zoals het lastig kan zijn om het succes te nemen wat je in het leven ten deel valt kan de verwonding ook fijne vrijbrief zijn om het leven niet aan te hoeven gaan. Uiteindelijk krijgt het leven z'n gestalte op de momenten waarin het zich in een dal bevindt en je getroffen wordt door tegenspoed. Momenten waarop je je geen mens voelt en je je afvraagt of er nog wel iemand is die je kent. Om er vervolgens op de berg naar te kijken, wat het met je gedaan heeft en hoe je het heb kunnen verdragen. Om daarna met meer keuze vrijheid het pad te vervolgen. De vraag waar je heen wil gaan met je levenspad is niet eenvoudig omdat het je dwingt tot het nemen van ver-antwoordelijkheid. En je eigen antwoord serieus nemen zaait aanvankelijk altijd angst.
De angst voor de angst die dan toch sterker blijkt te zijn dan de angst zelf.
Het kan juist een bevrijding zijn om je leven te leven zoals je het zelf wenst, het leven te leven zoals het zich aandient zonder het af te weren of het leven tegen te houden, zodat je werkelijk kunt worden wie je bent. En net als Job verzadigd kunt raken van het leven.
Als student had ik een bijbaan in de thuiszorg, hier leerde ik een man kennen die ik graag in dit verhaal wil betrekken. Deze man was oud, een dappere en taaide man die het ook niet altijd voor de wind is gegaan in het leven. Hij had in de oorlog bij inslaan van een granaat aan een van beide voeten zijn tenen verloren, toch ging deze man niet gebukt onder zijn levenspijn want zo zei hij geregeld na de pijn komt de gein. Na de pijn komt de gein, het woord gein is oorspronkelijk een Hebreeuws woord wat ongeveer vertaald kan worden als genade. Juist als we durven door de pijn te gaan komen er vaak ook weer nieuwe dingen die ons ten deel vallen om niet.
Waarom treft juist de rechtvaardige mens het noodlot? Misschien zegt het woord het zelf al, de rechtvaardige vaart er recht op af. De rechtvaardige vaart niet met alle winden mee, zo komt het bootje eens pal in de wind te liggen en moeten alle zeilen bij gesteld worden. Je kunt de richting van de wind niet veranderen maar je kunt altijd je zeilen bijstellen om je doel te bereiken.
Op het moment dat het lijden zo voelbaar aanwezig is in je leven is het goed om te weten waar dan je toevluchtsoord te vinden is. Om hier even te kunnen schuilen en op krachten te komen. Een toevluchtsoord is fijn om er in te kunnen verdwijnen en er dan de moed te vinden er als herboren uit te komen Om niet te hoeven overleven maar te leven!
Lijden en het leven, er zijn grote denkers geweest die hebben gezegd dat deze twee onafscheidelijk bij elkaar horen. Mogelijk krijgen we allemaal ons eigen portie lijden in dit stervend bestaan. En ook al is het beslist niet makkelijk om een gepast antwoord te vinden op de verwondingen die je met je meedraagt blijft het wel de vraag welke rol het krijgt in je leven. Op de voorkant van liturgie van vandaag heb ik een citaat van Edgar Allan Poe gezet, als je je kort verdiept in het leven van deze man wordt al snel duidelijk dat in dat leven ook sprake is geweest van nogal wat verwondingen. Dit citaat inspireert mij in het proces om ondanks oude pijnlijke dingen nieuwe dingen te herscheppen. Net zoals diamanten ook ontstaan zijn uit eeuwenoude lagen organisch afval. Wat is de rol die je het voorbije verleden laat doorklinken in je huidige leven, daar waar je pijn hebt is er mogelijk de neiging aanwezig om je terug te trekken en je te verbergen, om het kwetsbare te beschermen. Terwijl het hebben van pijn juist zo wezenlijk is in het mens-zijn, als je de pijn probeert te vermijden verlies je mogelijk ook de vaardigheid in het verwerven van nieuwe zaken en stel je jezelf mogelijk voor het voldongen feit om niet tot volle wasdom te komen.
Dat we ondanks de krassen en schrammen die we in het leven oplopen, ondanks het verraad van het leven waar we allen mee te kampen hebben, onszelf te blijven oefenen in zachtheid, om naar het leven te kijken als met de ogen van een kind, dat zich toevertrouwd en dat ziet wat is en het licht niet haat! Moge dat zo zijn.
Slotgedachte: Desiderata van Max Ehrmann 1927.
Wees kalm temidden van de haast en het lawaai,
bedenk een vrede er kansen heersen in stilte.
Sta op goede voet met alle mensen, maar zonder gezelf geweld aan te doen.
Zeg je waarheid rustig en duidelijk, en luister naar anderen,
zelfs als zij saai en onwetend zijn"ook zij hebben hun verhaal.
Mijd luidruchtige en agressieve mensen: zij belasten de geest.
Als je jezelf met anderen vergelijkt, zou je ijdel kunnen worden of verbitterd,
want er zullen altijd kleinere en grotere mensen zijn dan jijzelf.
Verheug je over wat je hebt bereikt, evenals over je plannen.
Houd belangstelling voor je werk, hoe nederig dat ook moge zijn:
het is een werkelijk bezit in het wisselend fortuin van de tijd.
Betracht voorzichtigheid bij al je zaken, want de wereld is vol bedrog.
Maar laat je niet verblinden voor de bestaande deugd:
veel mensen streven hoge idealen na en overal is er heldendom in het leven.
Wees jezelf.
Veins vooral geen genegenheid, maar wees evenmin cynisch over de liefde.
Want bij alle dorheid en ontgoocheling is zij eeuwig als het gras.
Volg de loop der jaren met gratie, verlang niet naar een tijd die achter je ligt.
Kweek geestkracht aan om beschermd te zijn bij onverwachte tegenslag.
Maar laat je gemoed niet verontrusten met een spookbeeld.
Veel angsten worden uit vermoeidheid en een eenzaamheid geboren.
Volg een gezonde discipline, maar wees daarbij zacht voor jezelf.
Je bent een kind van het heelal, niet minder dan de bomen en de sterren.
Je hebt het recht om hier te zijn.
En of je er nu iets van begrijpt of niet,
het heelal ontvouwt zich toch zoals het hoort.
Heb daarom vrede met God, hoe je je Hem ook voorstelt.
En wat je werk en je aspiraties ook mogen zijn:
bewaar vrede met je ziel in de lawaaiige verwarring van het leven.
Ondanks haar veinzerij, gezwoeg en teleurstellingen is de wereld toch mooi.
Wees zorgzaam en streef er naar gelukkig te zijn.
RG 2010-10-03 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl