Bijdrage Sem van de Pol
zondag 10 april 2011

Voorganger: Sem van de Pol

Lector: Helma Schenkeveld
Thema: Tussentijd - Verdragen

1e Lezing: Numeri 20: 2-13

2e Lezing: Humanistisch credo van Anne Frank
“Het is een groot wonder, dat ik niet al mijn verwachtingen heb opgegeven. (…) Toch houd ik ze vast, ondanks alles, omdat ik nog steeds aan de innerlijke goedheid van de mens geloof. (…)
Ik hoor steeds harder de aanrollende donder, die ook ons zal doden, (…) en toch, als ik naar de hemel kijk, denk ik dat alles zich weer ten goede zal wenden, dat ook deze hardheid zal ophouden, dat er weer rust en vrede in de wereldorde zal komen.”

Overweging
Eergister werd mij een cadeautje in de schoot geworpen, voor mijn werk als mantelzorgondersteuner had ik een afspraak met een jonge vrouw die sinds drie jaar te kampen heeft met vrij ernstige gevolgen van een herseninfarct. “Sem”, zei ze, terwijl in haar ogen tranen opwelde, “ik ben dood gegaan drie jaar geleden en ik moest weer opstaan.” Deze vrouw wist niet dat ik voor jullie een overweging aan het schrijven was over verdragen maar eigenlijk verwoordde zij perfect wat verdragen zo lastig maakt. Ze zei okay ik wíl verder maar het is zo lastig om elke ochtend opnieuw met mijn gemankeerde lijf geconfronteerd te worden. Het is net of ik elke keer dood ga en weer opnieuw op moet staan.

We hebben vandaag twee verschillende teksten met elkaar gelezen, behalve de verschillen die er tussen deze twee teksten zijn vind ik de overeenkomst zelf treffend. Beide gaan over de ‘woestijn’, beide auteurs hebben het over hardheid en hoe deze hardheid zacht wordt en weer gaat stromen. Wek mijn zachtheid weer…

Ook wij zijn als het ware als geloofsgemeenschap in de woestijn, ditmaal hebben we dat hier in de Duif Tussentijd genoemd. Net zoals de Joden uit Numeri zijn wij onderweg van iets ouds naar niet nieuws. Zo zijn we op weg naar Pasen, waarin we het feest van Opstanding vieren, het feest van het nieuwe begin. Maar daar zijn we nog niet, want eerst hebben we nog wat te verdragen.

Er wordt van Mozes wel gezegd dat hij zich nogal eens als heethoofd opstelt en ook ik moet eerlijk bekennen dat ik vaker dan eens een heethoofd ben. Al geloof ik nog zo zeer in het adagium van de wereld met koelhoofd en een warm hart tegemoet te treden.
Het was mogelijk koud in Mozes’ hart en in zijn hete hoofd was wellicht de wanhoop gerezen, vandaar dat hij op de rots sloeg in plaats van er tegen sprak. En waar hebben we dat meer gezien, dat werd geslagen in plaats van gesproken?
Mozes heeft dit met een grote prijs moeten bekopen, hij heeft nooit het beloofde land mogen betreden waar hij zijn volk met bloed, zweet en tranen toe geleid heeft.
Er is dan ook wel rots vast geloof voor nodig om te vertrouwen dat er uit het harde, vaste van de rots water zal stromen en dat je er daarvoor ook alleen maar tegen hoeft te spreken. Zoals Anne Frank ons voorhoud ‘dat al deze hardheid zich weer ten goede zal keren en er weer rust en vrede in de wereldorde zal heersen’. Wat een wijze woorden van de hand van zo’n jong meisje, die veel te jong het leven liet.

Verdragen gaat om het vermogen om pijn te hebben, om bij de pijn te blijven, zonder het te willen verbergen, vasthouden of weg te maken. En ondanks deze pijn niet verbitterd te raken in het leven maar de droom levend te houden. Ondanks alles blijven geloven aan de goedheid van de mens.
Anderzijds is het ook goed om te bedenken welke zaken nu echt onverdraaglijk zijn, want de kunst van het verdragen hoort ook niet over te gaan in een zekere vorm van gelatenheid, van ‘het zal mijn tijd wel duren’. Ondanks alles de droom levend houden, waarom het allemaal is begonnen.

Ik wil graag nog wat langer stil staan bij de figuur die ons hier in Mozes wordt voorgehouden. Hoe is hij geworden tot wie hij op dit moment in Numeri 20 is. Toen Mozes tot de taak geroepen werd om zijn volk uit Egypte uit te leiden naar het beloofde land, zoals we dat lezen in exodus 3, wordt ons duidelijk gemaakt hoe hij uit alle macht probeert onder deze taak uit te komen. Hij voelt zich niet in staat tot deze gewichtige taak. Mogelijk is het vanuit een bepaalde herkenning dat ik een soort onmacht en onzekerheid zie bij deze Mozes waarmee hij de wereld tegemoet treed. In wezen is zijn leven ook zo begonnen, als kind dreef hij in een biezenmandje op het water, dat lijkt me nogal een onzekere start.
Wellicht gaat onder al dat gedrag van de heethoofd een boel onzekerheid schuil. Onzekerheid die ons hart koel maakt en ons hoofd heet, maar is het simpelweg veel moeilijker om te bekennen onzeker te zijn en wordt er daarom eerder geslagen in plaats van gesproken.

Het meest lastige aan verdragen is wellicht dat het eenzaam maakt! Eenzaamheid dat op een bepaalde manier onmiskenbaar bij het leven hoort. Een gevoel dat ook niet zomaar kan worden opgelost ook al ben je onder de mensen, eenzaamheid omdat de hel in je hoofd brand, hoe kun je ondanks dit op pad te gaan om te ontdekken wat voor jou écht van waarde is. We dienen allemaal onze eigen manier te vinden om het vuur brandende te houden. Hoe kun je ondanks tegenslag geïnspireerd blijven om het leven steeds weer opnieuw aan te gaan?
Dat vraagt om een stevige basis bij jezelf en heeft het nodig dat er iemand is die zegt Ik zal er zijn, Ik zal zijn die Ik zijn zal. Waardoor je je ook gedragen voelt.

Wat helpt het verdragen te dragen, was de vraag waar we ons mee hebben beziggehouden bij de voorbereiding van deze viering. Wat maakt het verdragen dragelijk…
Een buurvrouw die opeens met een bos bloemen voor je neus staat omdat het die dag precies drie jaar geleden is dat je vrouw overleed.
Om dan toch bij de ander te zijn die zich even geen winnaar voelt maar zichtbaar aan het leven verloren heeft. Daar zijn twee dingen voor nodig, aan de ene kant een bepaalde standvastigheid om er ook voor je medemens te zijn in zo’n situatie. Op zichzelf is het al lastig genoeg om dat niet alleen te zeggen maar óók te doen.
En aan de andere kant vraagt het ook moed van degene hulp nodig heeft om ook dan contact te maken, als je niet mooi bent, ook contact maken als er geen bron ontspringt uit jouw diepte.

Wat maakt het verdragen te dragen? Als je in het leven bent vastgelopen, de moed vinden hoe je jezelf op een andere manier kunt ontwikkelen, hoe je andere wegen kunt vinden om je doel te bereiken. Je kunt de richting van de wind niet veranderen, maar je kunt altijd je zeilen bij te stellen, zodat je zo je doel kunt bereiken.
En soms helpt de gedachte alleen al dat het er tegen verzetten het veel moeilijker maakt en dat het aangaan niet de meest makkelijke maar uiteindelijk wel de meest effectieve optie is.

En als jij die hier vandaag aanwezig is, hier op deze stoel, als voor jou op dit moment het verdragen een lastig ding is dan hoop ik dat je van dit uur vooral meeneemt hoe belangrijk het is om ook dan verbinding te blijven zoeken, zowel met jezelf als de belangrijke ander. Het is in ieder geval mijn grootste levensles geweest van de laatste jaren.

Nooit wordt er iemand weg getild uit de tijd, maar soms, heel even, wordt lijden opgeschort of dragen mensen het samen, dragen mensen het samen. Zó zouden wij moeten leven.

Moge dat zo zijn!

Archief alle overwegingen 2011 en de voorgaande jaren

FV/RG 2011-04-11 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl