Bijdrage Diana Vernooij
zondag 26 juni 2011

 
 


Voorganger: Diana Vernooij

Lector: Yvonne van der Velden
Thema: Door het vuur gaan

Viering van de geboorte van St. Jan en de doop van Jezus in de Jordaan

1e lezing: Niet mijn zaken - gedicht van Niyi Osundare, Nigeria
2e lezing: Luister - gedicht van Leo Buscaglia
3e lezing: Toeschouwer - gedicht van Marja Bommerson


“... Stoppen, zegt Jezus, stop ermee.
Je zorgen maken en piekeren is niet nodig, het is zonde van je tijd.
(...) Maak je je zorgen, dan kun je niet het Koninkrijk Gods ingaan.
Piekeren brengt je niet op nieuwe ideeën,
omdat je alleen maar in je hoofd kunt herhalen wat je al bekend is.
En had het bekende je kunnen helpen,
dan was er geen probleem.
Als je een deel van het Koninkrijk Gods wil verwezenlijken,
zul je de leegte in moeten gaan
van het niet weten en niet zeker zijn ...”


Welkom en inleiding
Goedemorgen, welkom allemaal en speciaal de mensen die hier voor het eerst zijn en zeker de kinderen die voor de kindernevendienst zijn gekomen.
Vier keer, verspreid over het jaar, hebben we een kindernevendienst, waarbij de kinderkerst-viering het drukst bezocht is. De viering van St. Jan hebben we er een beetje bijgesleept, omdat we in deze periode een aanleiding zochten om een kinder¬neven-dienst te houden. Maar, zoals dat vaak gaat, als je je er eenmaal in gaat verdiepen en het naar deze tijd trekt – is er altijd weer een interessante invalshoek te vinden.

De katholieke kerk is er altijd goed in geweest om de oude heidense gewoonten op te nemen en van een christelijk sausje te voorzien. Dit is er dus zo een. De viering van St Jan en de doop van Jezus in de Jordaan is op 24 juni, voorheen de datum van de langste dag van het jaar (dat later verschoven werd naar 21 juni). Het is dus het feest van de zonnewende, het midzomerdagfeest, en dit feest kent een traditie van duizenden jaren.

Er zijn twee volkskenmerken in het St Jansfeest:
- in de middeleeuwen mochten vrouwen een vrijer vinden op het St.Jansfeest.
- en de tweede zijn de st. Jansvuren die in bepaalde delen van Nederland nog steeds aangestoken worden. Je mag een wens doen en als je over het vuur springt komt hij uit.
We hebben ons erbij aangesloten. De kinderen krijgen zo een verhaal en bereiden het St. Jansvuur voor. En wij gaan het hier in de kerk hebben over wat we ons daar bij moeten voorstellen: dopen met vuur.
Ik wens ons allen een heel goede viering toe.
Marian – wil jij het verhaal voor de kinderen vertellen?


Overweging
Mensen die in een diepe psychische crisis zijn geraakt maken soms mee dat er een inzicht doorbreekt dat alles verandert.
Byron Katie is inmiddels in Amerika een beroemde spirituele lerares. Ze kreeg haar vuurproef midden in een jarenlang durende crisis, terwijl ze leed onder de meest vreselijke voorstellingen, angsten en depressies. Ineens krijgt ze het inzicht dat haar gedachten alleen maar waar zijn zolang zij erin gelooft. Als ze niet meer gelooft in haar angsten, hebben ze geen kracht.
Ze besefte dat de oorzaak van haar depressie niet lag in de wereld om haar heen, maar in wat zij gelóófde over de wereld om haar heen. Ze was eruit, haar hele crisis was getransformeerd, weg waren de angsten en voorstellingen. Ze besefte dat ze de wereld niet hoeft te veranderen, alleen haar eigen gedachten over de wereld. Nu geeft ze workshops én ze schreef een bestseller.

Johannes de Doper praat de mensen naar een crisis toe. “Addergebroed” noemt hij de mensen die bij hem komen om zich te laten dopen. Je zou denken dat hij zijn winkeltje daarmee onaantrekkelijk maakt, maar nee, we lezen dat de mensen massaal uitliepen om zich door hem te laten dopen.

In onze kerk kennen wij de doop, die je eenmalig ondergaat. Je wordt gedoopt en bent dan voor altijd een christen. Maar zo gaat het niet in alle kerken zo met het dopen. Bijvoorbeeld de gelovigen van de orthodoxe kerk van Ethiopie laten zich jaarlijks bij het feest van Johannes de Doper opnieuw dopen. Zij hernieuwen hun geloften daarmee.
In de tijd van Johannes en Jezus was dopen een reinigingsritueel. Als je lichamelijk onrein werd, en dat werd je al door het aanraken van een dode of een menstruerende vrouw, dan werd je pas weer rein als het onreine verwijderd was en je je gebaad had in water. Tot voor kort kenden de orthodoxe Joden nog steeds de rituele onderdompeling en je ziet het ook terug bij de rituele wassingen van andere religies.
Johannes gaf een nieuwe betekenis aan het dopen. Dopen is bij hem niet langer een reiniging maar een keuze om je hart toe te keren naar het goede. Hij vertelt de mensen om niemand uit te buiten en anderen te laten delen in hun rijkdom. Hij roept op tot rechtvaardigheid en goedheid.
Dit idee van dopen is zo nieuw dat de mensen massaal uitlopen. Ze hopen dat hij de Messias is, degene die vrede en welvaart voor het volk zal komen brengen, voor het einde der tijden. Maar Johannes ontkent dat en zegt dat hij slechts met water doopt - de Messias zal na hem komen en deze zal niet met water maar met vuur en Heilige Geest dopen.

Water wast schoon, hersteld wordt wat oorspronkelijk goed was. Het is goed dat we ons reinigen, lichamelijk en geestelijk. We kunnen steeds weer opnieuw beginnen. Maar het echte werk begint pas als we ons gaan inzetten, als we een goed leven leiden zoals Johannes ons aanspoort. Steeds opnieuw ons best doen om iets van het leven te maken, met bloed, zweet, tranen en een warm hart.
En dat is nog maar het begin. Het is wat kunstenaars zeggen: 95% van je tijd zit in ploeteren om van 5% inspiratie iets te kunnen maken. Het is het bereiden van weg, het oefenen voor het “echie”, het is de voorbereiding voor het echte werk, de echte spirituele transformatie.
En dit echte werk wordt door Johannes aan Jezus toegewezen, die zal dopen met vuur en Heilige Geest. Dat vraagt om uitleg. Want wat moeten we ons daar bij voorstellen? Wat betekent het als we niet met water maar met vuur gedoopt worden?

Er zijn geen verhalen bekend dat Jezus vuur maakt. Hij loopt over water, hij geneest, hij vermenigvuldigt wijn en brood en vissen. Maar hij laat geen mensen over het vuur springen. Wel kondigt hij de komst van de Heilige Geest aan, als hij weet dat hij verraden zal worden en zal sterven. De Heilige Geest geeft de leerlingen vertrouwen in het eigen innerlijk kompas, het geeft hen een innerlijk vuur dat helderheid geeft, en richting. God hoeft niet meer bemiddeld te worden door een rabbi of een priester.

Vuur transformeert alles waar het mee in aanraking komt, alles wat groots lijkt vergaat tot hitte en licht. IJzer smelt, en het meeste vergaat tot as dat verwaaid in de wind. Het blakert en maakt het oude radicaal tot nieuw voedsel.

Het vuur dat doopt moet louterend vuur zijn. Alles verandert. Als je door het vuur bent gegaan blijft alles misschien hetzelfde maar in jouw beleving is alles veranderd.

Aan het begin van deze overweging noemde ik een voorbeeld van een transformatie-proces, midden in een diepe crisis is er een omslag en de crisis is weg. Bijna niet te volgen voor wie het niet hebben meegemaakt. Maar in het klein hebben we dat vast allemaal wel eens meegemaakt. Je piekerde enorm, kon het niet loslaten – je lag wakker of was verlamd. Door de een of andere toevalligheid laat je het piekeren los en geef je je aandacht aan iets anders. Daarna zijn ineens al je zorgen weg.
Of je voelt je wanhopig, je huilt en kermt en plots is alle machteloosheid verdwenen. Je kijkt om je heen, geneert je misschien wel voor je drama, het is over.
Ik maakte het vroeger vaak mee. Dan lag ik ’s nachts alle scenario’s uit te denken van een moeilijk gesprek, dat ik de volgende dag moest voeren. Als de ander dit zegt, zeg ik dat, enzovoorts. En als het de volgende dag dan zover was liep het gesprek toch heel anders. Door een blik, een opmerking nam het gesprek een hele andere wending. Zonde van mijn nachtrust. Nu zet ik nog wel op een rijtje wat mijn invalshoek is, maar de scenario’s van hoe het gesprek zal gaan – ik weiger mijn geest om zich daar mee bezig te houden, hoe zuigend die gedachten ook werken, het is toch verspilde energie.

Dit brengt me bij de tweede lezing. Ik zocht een lezing die aangaf wat het bijzondere was waaraan je kunt zien dat Jezus met vuur doopt. Vraagt hij nu van ons zoveel radicaal anders dan Johannes vraagt van de mensen: te delen met elkaar en rechtvaardig te zijn?
Ik vond deze tekst, de tekst waarin Jezus zegt dat je niet God kunt dienen en de mammon, wat een letterlijke vertaling is van “geld of rijkdom”.
Stoppen, zegt Jezus, stop ermee. Je zorgen maken en piekeren is niet nodig, het is zonde van je tijd. Je kunt geen twee heren dienen. Maak je je zorgen, dan kun je niet het Koninkrijk Gods ingaan.
Piekeren kan je niet op nieuwe ideeën brengen, omdat je alleen maar in je hoofd kunt herhalen wat je al bekend is. En had het bekende je kunnen helpen, dan was er geen probleem. Als je een deel van het Koninkrijk Gods wil verwezenlijken, zul je de leegte in moeten gaan van het niet weten en niet zeker zijn. Wat je nodig hebt is je open te stellen voor een antwoord dat je niet kunt verzinnen. Het antwoord op alle vragen en problemen komt als je durft vertrouwen op de kracht van de heilige Geest en het vuur in je, hier en nu.
Ik wens ons allen toe dat wij het bekende los durven laten, de Heilige Geest toelaten en de kansen grijpen als ze langs komen!

Amen.

Nodiging
U allen, zonder uitzondering, ben genodigd om brood te breken en wijn te delen met ons. We doen dit in herinnering aan hem die ons een weg gewezen naar de diepte van ons eigen wezen, ons eigen innerlijk vuur.
Laat dit samen breken en delen ons scherpen, opdat wij aandacht hebben voor wat er in onszelf en in ieder van ons omgaat.
Ook bent u uitgenodigd om u door het vuur te laten dopen, over het vuur te springen.
Laat het ons helpen om moedig te zijn, om onze angst te overwinnen en te staan voor wat we te doen hebben in ons leven.
Vrede en alle goeds.

Voorbeden
Laat ons bidden voor onszelf, en iedereen die zoekt naar vervulling in het leven.
Dat wij het vuur in ons leven ontdekken en het lef hebben om nieuwe wegen te gaan.
Laat ons hart zijn bij de mensen die ons na staan
en laat ons net zo veel liefde voelen voor wie we niet kennen.
Moge ons hart overlopen van mededogen en warmte.

Laat ons bidden voor mensen die ziek zijn of wanhopig,
mensen die angst hebben of in tergende onzekerheid leven,

Laat ons bidden voor alle mensen die lijden aan het leven,
dat zij de troost van onze Levende God midden in hun leven zullen ervaren.
Amen.

Zegenbede
Moge de Krachtige en Tedere dicht bij ons zijn de komende dagen
en alle dagen in ons verdere leven.
Moge zij onze ogen en onze armen openen
opdat wij onverschrokken en met heldere aandacht
het leven kunnen nemen zoals het komt.
Mogen ons diepste wezen, God in ons leven,
ons daarbij kracht en tederheid schenken en vrede,
Amen.

 
       
 

Archief alle overwegingen 2011 en de voorgaande jaren

 
 

FV/RG 2011-07-04 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl