Bijdrage Jan Andreae en Johan Noorloos, zondag 21 augustus 2011
" Loslaten en jezelf overgeven aan dat wat er is,
kan soms aanvoelen als sterven. ......
Verwachtingen loslaten hoe het leven had moeten zijn....
Het
geheim van sterven is te leven voor je dood, zoals Eckhart Tolle zegt.
En daar is moed voor nodig en vertrouwen.
Het zou kunnen dat we het contact zijn kwijtgeraakt met iets wat er altijd was.
Maar wat we zijn vergeten.
Hoe zou je dit kunnen noemen.
Sommige mensen noemen het de geest van God, ik noem het vandaag de stilte.
En voor de stilte hoef je niet eerst iets te doen ...
Deze stilte is onlosmakelijk verbonden met wie je bent in je diepste wezen."
Vijfde viering: Sterven en opnieuw geboren worden
Voorgangers: Jan Andreae en Johan Noorloos
Inleiding en welkom
Vandaag is het de zevende dag van de zeven scheppingsdagen.
Noach wachtte zeven dagen voordat hij de duif uitliet.
Zeven dagen lang liepen ze met zeven priesters en zeven trompetten rond de muur van Jericho.
Er zijn zeven generaties tussen David en Christus.
Onder invloed van zeven rusten alle dingen, het is tijd van overpeinzing en bezinning Tijd van stilte.
We openen dit uur met een lied dat gaat over jezelf durven laten vallen, als een symbool van sterven om te ervaren dat je opgevangen wordt.
Als symbool van steeds opnieuw geboren worden.
We laten dat lied vergezellen met yoga houdingen die gaan over vallen en opstaan, balans en meditatie, bewegend bidden hebben we het genoemd.
Wij dragen dit lied en deze beweging op aan: alle mensen die uitzichtloos honger lijden in de hoorn van Afrika, aan alle doden en rouwenden in Oslo, aan de verbijsterden die de geweldsuitbarstingen hebben moeten aan zien in Engeland, aan onze vrienden in Gaza, in Libië, in Syrië, aan mensen met gebroken en eenzame harten.
Wij dragen dit op aan jou,
jij daar in die stoel,
jij hier aanwezig
Lieve mensen, welkom.
Welkom als je hier iedere zondag bent, als je hier zo nu en dan bent. Welkom ook als je hier voor de eerste keer bent.
Welkom in dit gastvrije huis van God.
We hebben een mooi en rijk uur voorbereid, waarin we sterven en opnieuw geboren worden en zo steeds naar een nieuwe horizon kijken.
Aangekomen bij een horizon verschijnt er onmiddellijk weer een nieuwe. Zeven maal opnieuw geboren, wordt een mens om mens te worden.
Overweging (Johan Noorloos).
De stilte is voor velen een lastig concept. Stil zijn is voor veel mensen lastig om te ervaren. Niks doen, geen tv-kijken, niet lezen of andere acties ondernemen. Maar gewoon even je mond houden. Waarom zou je stil willen zijn … om rustig te worden, om innerlijke rust te vinden … De meeste mensen worden er in eerste instantie alleen maar onrustiger van.
De meeste mensen zijn de stilte niet meer gewend en er is een sterke drang om deze zoveel mogelijk te vermijden. In plaats van de zogenaamde leegte te voelen hebben mensen zichzelf geprogrammeerd om deze zoveel mogelijk te vermijden. Tv kijken, overmatig eten, alcohol, roddels, seks, werk, alles om zichzelf zoveel mogelijk te verdoven. De aandacht gaat ergens anders naar toe, de energie is ergens anders op gericht, het geeft een gevoel van welbevinden, maar het is maar voor een tijdje en het is nooit genoeg. Op het moment dat je jezelf verdooft is het daarna alleen nog maar schrijnender leeg dan daarvoor. Op de een of andere manier misleiden we onszelf, saboteren we onszelf.
De stilte is een moeilijk concept, maar ik garandeer één ding. Het is minder moeilijk om stil te zijn, dan de hele dag door gevangen te zitten in je eigen hoofd.
Een groot deel van mijn leven heb ik besteed aan het zoeken naar antwoorden op vragen over de zin van het leven. Het doel ervan. Ik was op zoek naar geluk, naar de waarheid. Ik was op zoek naar God, maar misschien nog wel het meeste naar innerlijke rust. Antwoorden die ik van mijn leraren en goeroes kreeg kwamen vaak op hetzelfde neer. Je bent een onsterfelijke geest en een kind van God. Je bent een ziel die hier is om te leren. Je bent perfect zoals je bent.
Maar op de een of andere manier leek de wereld er iedere keer voor te zorgen dat ik deze overtuigingen niet lang kon vasthouden. Of ernaar kon leven. Ik dacht dat ik niets liever wilde dan innerlijke rust. Maar bij de eerste de beste tegenslag kregen angst en onrust met het grootste gemak weer de overhand. En het werd me steeds duidelijk gemaakt dat er iets veel belangrijker was dan die innerlijke rust. Bevestiging en erkenning van anderen bijvoorbeeld. De dreiging iets te verliezen. Geld of uiterlijke zaken. Belangrijk voor wie, vroeg ik me af. Niet zozeer voor die onsterfelijke geest, voor het kind van God, of mijn perfecte essentie. Maar voor een klein bang jongetje dat op zoek was naar veiligheid en graag gesust wilde worden.
Wie ben ik … (later in het verhaal zal ik hier een persoonlijk verhaal over vertellen)
Dit is een vraag die ik mezelf een groot deel van mijn leven heb gesteld, ontelbaar vaak. Tot nu toe heeft niemand mij kunnen vertellen wie ik ben, en ik heb er de hele wereld voor afgereisd. De meeste mensen hebben een beeld van zichzelf gecreëerd. Een `ik` met verlangens, frustraties en angsten. Het concept `ik` gebruikt anderen voortdurend om zijn eigen beeld te versterken en beschermt zichzelf voortdurend voor anderen. Veel relaties tussen mensen zijn hierop gebaseerd. Je gebruikt iemand of je bent bang voor iemand. En zo ontstaat er natuurlijk nooit een werkelijke relatie. Dat kan niet omdat de relatie is verstoord. Omdat het beeld wat je van jezelf hebt is verstoord.
Veel mensen zijn gevangenen van hun eigen gedachten. Ze zitten gevangen in hun verstand. In de dimensie van het denken. Op een bijna dwangmatige manier gaan ze voort met hun leven.
Ze analyseren, interpreteren en plakken etiketten op dingen zodra die in hun bewustzijn opkomen, vast in een verhaal in hun hoofd. Zowel op mensen als op situaties die ze tegenkomen. Er is meteen een persoonlijke reactie. Je eindigt zo in een persoonlijke gevangenis van je eigen denken. Dat maakt het leven tot een strijd en een inspanning. Als je hardop zou zeggen wat het stemmetje in je hoofd je vertelt, zou iedereen zien dat het krankzinnig is. Soms is daar even een moment van verstilling, een moment waarop je niets denkt. Dit zijn vaak de momenten waarop je jezelf even helemaal gelukkig voelt en meteen is daar weer de volgende gedachte: ik heb belangrijke problemen waarover ik moet nadenken. Jezelf met deze gedachten identificeren en jezelf erin verliezen maakt het leven tot een strijd en een inspanning.
Dit
los te laten, uit de verhalen in hoofd te komen, je eigen drama´s
los te laten, is het moeilijkste wat er is. Want het voelt zo vertrouwd.
We zijn er vaak zo aan gehecht. Loslaten en jezelf overgeven aan dat wat
er is, kan soms aanvoelen als sterven. Een rouwproces aangaan. Verwachtingen
loslaten hoe het leven had moeten zijn. Angsten loslaten, oude patronen
en conditioneringen om vervolgens te ervaren dat je niet bent wat je denkt
en voelt. En dat je veel lichter bent zonder deze ballast, door te sterven
en opnieuw geboren te worden. Het geheim van sterven is te leven voor
je dood, zoals Eckhart Tolle zegt.
En daar is moed voor nodig en vertrouwen. zoals de tekst van het lied
ging, `durf je jezelf te laten vallen`.
Ik
geef een voorbeeld van mijn eigen zelfbeeld, en vertel dat ik het interpreteer
als mislukt en niet succesvol.
Mijn hele identiteit is gekoppeld aan datgene wat ik over mezelf denk.
Aan verstandelijk rumoer. Aan het denkproces. Het verstand heeft een zelfbeeld
gecreëerd. In elke gedachte, zelfs als je zelf niet bewust bent van
die gedachte als gedachte, zit een zelfbeeld. En daar identificeren de
meeste mensen zichzelf mee. Ik ben niet goed genoeg. Ik doe het nu best
goed, maar ik moet het vasthouden. Anders stel ik mensen teleur. Ik kan
het niet alleen. Ik ben het niet waard. Niemand houdt van mij. Ik moet
het verdienen om geliefd te worden. Als ik doe wat ik echt zou willen,
dan stel ik anderen teleur. Ik kan alleen gelukkig zijn als ik een relatie
heb, een mooi huis heb, die baan heb, kinderen heb, gezond ben, genoeg
geld heb ...
Dit is de essentie van onbewust leven. Dit is wat de Boeddha het fictieve zelf noemde. Het zelf waarvan de Boeddha zo´n 2500 jaar geleden al zag dat het een illusie was. Misschien wel het grootste inzicht uit de menselijke geschiedenis. Jezelf identificeren met en verliezen in wat dan ook, in gedachten, maar ook in bezittingen, met je lichaam, etc., creëert lijden.
En hoe denken we dit lijden op te lossen. Door nog beter na te denken, door onze problemen nog analytischer op te lossen. Problemen die vaak ontstaan zijn door heel veel nadenken.
Carl Jung zei ooit: je kunt een probleem niet oplossen op het bewustzijnsniveau dat het probleem veroorzaakt heeft. Het zou kunnen dat we het contact zijn kwijtgeraakt met iets wat er altijd was. Maar wat we zijn vergeten. Hoe zou je dit kunnen noemen. Sommige mensen noemen het de geest van God, ik noem het vandaag de stilte.
En voor de stilte hoef je niet eerst iets te doen ... Deze stilte is onlosmakelijk verbonden met wie je bent in je diepste wezen. Je zou kunnen zeggen dat iedereen al stil is. De stilte is er al. Naar deze stilte hoeft niet te worden gezocht. En hij hoeft al helemaal niet te worden gecreëerd. Want hij is er al. Het enige is dat men hem misschien niet waarneemt. Als er veel verstandelijk rumoer is neem je hem misschien niet waar. Maar hij is er wel. De stilte is alleen te ervaren in het nu. In dit moment. Je zou de stilte ook als vrede kunnen ervaren. Nergens anders te vinden dan in jezelf.
Gedurende mijn eerste pogingen om stil te zijn leek de onrust soms overweldigend. Ik zou de leegte ook kunnen omschrijven als een gat. Het gat lijkt te bestaan omdat je zo gewend bent om alles buiten jezelf te halen, dat je niet meer de weg naar binnen kent. Daar zit een gat tussen. Als ik niet meer uitga, als ik niets meer doe, dan is er toch niets meer? Dan denk ik dat ik niet meer besta. Dan doe ik er niet meer toe.
Tot het leven je soms dwingt, als je met je rug tegen de muur staat, om een stap naar voren te zetten. De leegte in, het gat in. Toen het moment daar was dat ik het gat in durfde te stappen, omdat er simpelweg geen uitweg was, de leegte in, en mezelf liet vallen, merkte ik dat ik er geen leegte was. Er was geen gat. En ik ervoer dat ik gedragen werd.
Een uitspraak van Jezus is: Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Ik ben! In mij is leven, de enige weg is de weg naar binnen en dat is de waarheid.
Een
voorbeeld van een uitspraak van Jezus over de weg naar het leven is: Het
is het een smalle weg die naar het leven leidt. Maar heel weinig mensen
zullen hem vinden. De poort is smal.
Waarom heeft God, als hij almachtig is, die poort niet breder gemaakt,
vroeg ik me af.
En het voorbeeld van de perkamentrol: Zodra je hem uitrolt en aan de linkerkant je geschiedenis opschrijft en aan de rechterkant je toekomst, en je dan vervolgens beide kanten oprolt, dan kom je daardoor bij dit moment. Bij het `Nu`. En in dit moment is altijd stil.
Een ander woord voor stilte is bewustzijn. Hoe meer je bewust wordt van je bewustzijn, hoe fijner het is. Het bewustzijn, dat de essentie is van wie je bent wordt zich bewust van zichzelf.
De
Hindoes noemen dit verlichting.
De Boeddhisten het einde van het lijden.
Misschien is dit wat Jezus met verlossing bedoelde.
En het Jodendom met bevrijding.
En mystieke moslims met innerlijke rust.
Als jij bewust bent, en ik ben dat ook … daarin zijn we hetzelfde. Dan zijn er geen verschillen meer. Dan zijn we één.
En daarin is God voelbaar. De Goddelijke vonk in ieder van ons wordt zichtbaar en voelbaar in het wezenlijke contact tussen mensen.
Een mooie vertaling van deze eenheid is het misschien wel ware liefde.
Liefde is de herkenning van jou in de ander. Liefde is de herkenning van mezelf in jou ...
Nodiging.
In dit uur zullen we brood breken en delen. Wat betekent dat we een wereld willen waar brood en vrijheid is voor iedereen.
In dit uur zullen we zijn beker drinken. Wat betekent dat we ons sterk maken voor een nieuw verbond met alle mensen.
Wij staan hier voor een concreet ideaal waarin we hartstochtelijk naar schoonheid, vrijheid en recht en vrede voor alle mensen verlangen.
Het is vanuit dat ideaal dat we deze ochtend bidden uit verschillende religies. Om zo uitdrukking te geven aan verbinding.
Om vorm te geven aan een nieuwe wereld.
Daarover blijven wij hopen, als besluit.
Soms tegen beter weten in.
Het thema van vandaag is stilte.
Laten we daar mee beginnen. Stil zijn.
Dat wij moge aankomen bij onszelf en bij dat wat groter is dan onszelf.
Want de Barmhartige zegt ook vandaag: ik ben bij je
Slotwoord voor de zegen
Wij zijn aan het einde van deze dienst gekomen.
Wij danken je voor dat je hier aanwezig was.
Deze dienst is voorbereid door velen: ik dank Pien, Thomas, Wahid, Alberto en Johan voor hun belangeloze medewerking aan dit prachtige uur.
Ik dank Huub Oosterhuis voor de woorden die hij aan de wereld heeft gegeven waarin wij God en de mens op een voelbare manier mogen ontmoeten.
Het werd, het was, het is gedaan.
FV/RG 2011-08-26 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl