Bijdrage Jan Andreae
zondag 2 oktober 2011

Bijgewerkt: 4 oktober.

Voorganger: Jan Andreae

Lector: Holke Hans Boersma
Met medewerking van Regilio Sedoc (dans)

Thema: de zachte krachten zullen zeker winnen

1e lezing: 1 Korinthiërs 13, 4-7 en 13
2e lezing: 1 Johannes 4, 7-21 - Wie de Zoon heeft, heeft het leven
3e lezing: Huub Oosterhuis, Ik versta onder liefde...

Opening 1
Ik zocht maar ik vond u niet
Met luide stem riep ik vanaf de minaret
Ik luidde de tempelbel bij het krieken van de dag
Ik baadde tevergeefs in de Ganges
Ik kwam teleurgesteld terug van de Ka'aba
Op de aarde keek ik naar U uit
En zocht u ook in de hemel
Uiteindelijke heb ik u gevonden
Als een parel verborgen
In de schelp van mijn hart

Om ons hart te vinden, moeten we vallen, klimmen en moedig zijn.
Om ons hart te vinden moeten we ons overgeven en vergeven.

Ons hart vinden we in de hoogste openbaring , die van de stilte..
We openen met een lied voor overgave.
We openen met een beweging die die overgave uitdrukt.
Bewegend bidden hebben Regilio en ik dit genoemd.

We dragen dit gebed en deze beweging op aan jou.

Bewegend bidden - Dans door Regilio Sedoc

Opening 2
Lieve mensen, goedemorgen.
Heel hartelijk welkom in de duif, heel hartelijk welkom. Welkom in het uur van zachte krachten Welkom als liefdeswoord.
Wij wensen je vooral ook een welkom bij jezelf in dit komende uur, met alles wat er voor je is.
Wij wensen je dat je de ander, naast je en voor je welkom kan en wilt heten, als teken van een diepe verbondenheid, die wij gemeenschap noemen.
Welkom ook aan Holke Boersma, die mij in deze dienst zal vergezellen als lector. Als representant van een jongere generatie die zich verbonden weet op zijn eigen manier en met zijn eigen stijl aan dit Godshuis.
Laten we bij ons zelf aangekomen, zodat we aangeraakt mogen worden, door ons over te geven aan de stilte.
Moge het komende uur ons diep raken
Dieper dan de brandhaard in het vuur is
Dieper dan in de tyfoon de stilte
Moge het komende uur ons diep verbinden
Jij dichterbij me dan ik ik ben
Dieper in mij dan mijn diepste zelf
Moge het komende uur ons dragen
Hoger dan een rotsgebergte zonlicht
Hoger dan mijn steilste hoogte ben jij
Amen

Eerste lezing. Introductie van en door Holke-Hans Boersma:
Mij is gevraagd om Jan vandaag als lector terzijde te staan.
Dit is mijn eerste keer als lector en daarom een korte introductie wie er nou voor u staat.
Mijn naam is Holke-Hans Boersma, 33 jaar geleden geboren in Leeuwarden, maar alweer bijna 7 jaar inwoner van het zo veel leukere Amsterdam.
Werkend als advocaat in het strafrecht zie ik veel kwaad, haat zelfs , verdriet en onrecht.
Er lijkt in het strafrecht dan ook weinig plaats voor de liefde.
Maar de liefde is wel degelijk aanwezig.
Bijvoorbeeld in de onvoorwaardelijke liefde van een moeder voor haar kind, welk vreselijk strafbaar feit het kind ook heeft begaan. Maar ook in de liefde voor het leven, die zo sterk is dat nabestaanden en slachtoffers doorgaan met leven.
Hoe kan dat nou, vraag ik me wel eens af.
Hoe kan de liefde zo sterk zijn dat ze ook in de vreselijkste strafzaak sterker is dan al het andere? Dat de liefde je opvangt als je krijsend valt.
Het antwoord vinden we in de eerste lezing van vandaag.

Korintiers 13. Een lezing over de liefde.
De liefde is geduldig en vol goedheid.
De liefde kent geen afgunst, geen ijdel vertoon en geen zelfgenoegzaamheid.
Ze is niet grof en niet zelfzuchtig, ze laat zich niet boos maken en rekent het kwaad niet aan, ze verheugt zich niet over het onrecht maar vindt vreugde in de waarheid.
Alles verdraagt ze, alles gelooft ze, alles hoopt ze, in alles volhardt ze.
Ons resten geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde.

Tweede lezing, introductie door Holke-Hans:
Wie de Zoon heeft, heeft het leven.
Een prachtige lezing over de liefde. Over naastenliefde. Het lief hebben van elkaar.
Niet zo moeilijk zou je zeggen.
Maar de realiteit van vandaag de dag laat zien dat dit nog helemaal niet zo’n eenvoudige opdracht is.
Zou het helpen als een ieder deze tekst van Johannes – onder het genot van de gebruikelijke opstart kop koffie - de dag zou beginnen met het lezen van Joahnnes 4?
Ik denk dat het in ieder geval geen kwaad zou kunnen. Opstaan naar de liefde in de morgen.

Johannes 4, wie de Zoon heeft, heeft het leven.
Geliefde broeders en zusters, laten wij elkaar liefhebben, want de liefde komt uit God voort.
Ieder die liefheeft is uit God geboren en kent God.
Wie niet liefheeft kent God niet, want God is liefde.
En hierin is Gods liefde ons geopenbaard: God heeft zijn enige Zoon in de wereld gezonden, opdat we door hem zouden leven.
Het wezenlijke van de liefde is niet dat wij God hebben liefgehad, maar dat hij ons heeft liefgehad en zijn Zoon heeft gezonden om verzoening te brengen voor onze zonden.
Geliefde broeders en zusters, als God ons zo heeft liefgehad, moeten ook wij elkaar liefhebben.
Niemand heeft God ooit gezien. Maar als we elkaar liefhebben, blijft God in ons en is zijn liefde in ons ten volle werkelijkheid geworden.
Dat wij in hem blijven en hij in ons, weten we doordat hij ons heeft laten delen in zijn Geest.
En we hebben zelf gezien waarvan we nu getuigen: dat de Vader zijn Zoon gezonden heeft als redder van de wereld.
Als iemand belijdt dat Jezus de Zoon van God is, blijft God in hem en blijft hij in God.
Wij hebben Gods liefde, die in ons is, leren kennen en vertrouwen daarop.
God is liefde. Wie in de liefde blijft, blijft in God, en God blijft in hem.
Zo is de liefde bij ons werkelijkheid geworden, en daardoor kunnen we op de dag van het oordeel vol vertrouwen zijn, want hoewel wij nog in deze wereld zijn, zijn we als Jezus.
De liefde laat geen ruimte voor angst; volmaakte liefde sluit angst uit, want angst veronderstelt straf. In iemand die angst kent, is de liefde geen werkelijkheid geworden. Wij hebben lief omdat God ons het eerst heeft liefgehad.
Als iemand zegt: ‘Ik heb God lief,’ maar hij haat zijn broeder of zuster, is hij een leugenaar. Want iemand kan onmogelijk God, die hij nooit gezien heeft, liefhebben als hij de ander, die hij wel ziet, niet liefheeft.
We hebben dan ook dit gebod van hem gekregen:
wie God liefheeft, moet ook de ander liefhebben.

Derde lezing , introductie door Holke-Hans:.
Wat kun je nou allemaal onder de liefde verstaan?.
Heel veel, is het antwoord. Luistert u goed. De derde lezing vertelt u hoeveel wel niet...

Derde lezing - Huub Oosterhuis
Ik versta onder liefde:
die duizenden nuances van vriendelijkheid en vriendschap,
van hartstocht en hoofsheid,
van tact en geduld,
van bedachtzame eerbied en mededogen,
van lange trouw en spontaniteit,
waarmee mensen elkaar bejegenen.

Ik versta onder liefde ook:
de denkkracht en de intuïtiekracht,
de wijsheid en de wetenschap,
en alle fantasie en volharding en optimisme
waarmee de aarde wordt opgebouwd,
steeds weer opnieuw,
tegen alle afbraak in.

Overweging
Lieve mensen,

Ik heb geaarzeld of ik zo zou beginnen, maar ik begin toch als volgt:
De wereld is verschrikkelijk.
Er is geen beginnen aan.
Moord, doodslag en geweld.
Alles, maar dan ook alles is zo ver weg van vrede.
En God?
Die zwijgt in alle talen.
Het is zo stil dat veel mensen denken: hij bestaat niet.

Zo wordt gedacht en gevoeld. En het is ook werkelijk een gruwel om te zien hoe kwaad en boos wij mensen zijn. Hoe we respect verliezen. Voor onszelf en voor elkaar. We hebben dat uitgebreid in de algemene beschouwingen mogen zien en horen: we leven in een verwijtcultuur; we hebben een veroordelende houding. De eerste woorden die we spreken als er iets erg gebeurd zijn: Wie is verantwoordelijk, wie heeft schuld? Verwijten hebben en maken zijn een vanzelfsprekend onderdeel van ons emotionele leven wat we niet zomaar kunnen schrappen.

Maar: Stel je je eens voor dat we een verwijtloos leven zouden kunnen leven.
Stel je eens voor: nooit meer verwijten maken.
Zou dat werkelijkheid kunnen zijn? 
Zou dat dichtbij kunnen zijn?
Zou dat iets waardevols tot stand kunnen brengen?
Zou een leven zonder verwijten perspectieven bieden en zou dat bevrijdend kunnen zijn?
En toen ik deze zin opschreef stokte alles in mijn eigen denken en voelen. Zou ik dat zelf kunnen: leven zonder verwijten?
Het voelt als naïef,  als onmogelijk, als  dromen. Kijk toch om je heen roept een harde stem in mij. Je gaat naar al die oorlogslanden, naar plekken waar het uitzichtloos is voor de mensheid.
Als je kijkt naar je eigen familie, je vrienden, de mensen om je heen: hoezo een leven zonder verwijten, zonder angst, zonder schuld.

En dan is er weer die andere kleine kwetsbare stem in mezelf, die zegt: Je hebt de zomer achter je gelaten, een zomer met angst, verdriet en pijn.
Een zomer waarin ik dacht dat het niet meer goed zou komen. En ik heb een besluit genomen.
Het is waar, ik heb een besluit genomen.

Ik zal je zo vertellen welk besluit dat is...
Huub Oosterhuis heeft mij deze zomer geleerd dat de Bijbel tegen-de-stroom-in-denken is.
Dat het woord van God onredelijk optimistisch is.
“En God schiep de mens naar zijn beeld.” Ieder mens, hoogst persoonlijk en alle mensen tezamen.
Dat betekent dat wij tot vrijheid geschapen zijn.
Niet vrij in de betekenis van willekeurig,
niet vrij in de betekenis van doen wat je wilt,
niet vrij in de betekenis van alles zeggen wat je wilt zeggen,
maar vrij in de betekenis van bevrijdend.
Tot vrijheid geschapen naar het beeld van God betekent: geschapen om elkaar te bevrijden, uit alle vormen van onderdrukking.
Elkaar vergeven is de dagelijkse oefening. Elkaar vergeven en vergeven en vergeven.

Er staat een mens
Het gaat over jou
Jij bent die mens
Jij bent vrijgemaakt, tot vrijheid geroepen
Jij bent, betekent altijd, jij bent wordende, jij zult zijn

De aarde heeft hij aan jou gegeven, de mensen heeft hij aan elkaar gegeven. We zijn verantwoordelijk voor elkaars toekomst. We zijn toegerust voor het goede. We hebben een geweten dat kan leren voorvoelen wat recht en slecht is.
Hij heeft zijn schepping uit handen gegeven, aan jou! En aan mij!

Wat is de reden dat we niet in die vrijheid staan en blijven hechten aan verwijten.
Wat houdt ons gevangen aan de vraag: wat is de reden van dit alles.

Als we wegstappen uit die gevangenis worden we bang. Dat werd ook in de voorbereidingsavond gezegd: liefde maakt bang. Bang om te verliezen, bang om gekwetst worden, bang voor de pijn van het afscheid, bang voor de leegte.

Als we naar vrijheid terug willen, als we naar de liefde terug willen, moeten we ons voorbereiden en verantwoordelijkheid nemen.
Te beginnen bij ons eigen lichaam. Het lichaam van nu is niet meer gewend om aangeraakt te worden, de liefde te voelen. We moeten elkaar opnieuw gaan aanraken, respectvol maar veel; dagelijks.
We moeten opnieuw leren ademen, diep te ademen om in contact te komen met vrijheid en liefde.
Als we de zachte kracht van de liefde niet roepen, zal ze niet verschijnen.
We moeten onze geest en ons hart openstellen voor vriendelijkheid en vriendschap, naar onszelf en naar anderen. We moeten elkaar ook aanraken met zachte taal, met vriendelijke woorden, met zachte kracht. Onze geest is dat niet meer gewend, zoals ons lichaam de zachte aanraking niet meer gewend is. Taal is heel krachtig; de manier waarop we spreken bepaalt hoe we ons tot elkaar verhouden.
En dat openstellen kan niet alleen als een intentie; het moet verbonden worden aan actie, aan gedrag, aan handelen.

Toen ik een paar weken geleden op een training was bij Mary Jarvis, een zeer wijze en empathische yogavrouw uit San Francisco; kreeg ik een persoonlijke opdracht. Ze zei tegen me: “Het leven is goed en jij bent daar onderdeel van.”
Een mooie zin, zoals er in het leven waarschijnlijk veel mooie zinnen en teksten langs komen.
Maar mijn besluit een paar dagen later is dat ik deze opdracht aangenomen heb.
Ik heb besloten dat het waar is.
Het leven is goed en ik ben daar onderdeel van!!!

Dat betekent sindsdien dat ik deze zin heel vaak uitspreek.
Dat ik mezelf en anderen oproep om aardig te zijn tegen elkaar.
Dat ik mezelf en anderen oproep om geen verwijten te hebben.
Dat ik mezelf en anderen oproep geen aandacht te besteden aan allerhande negatieve gevoelens.
Geen ruimte meer voor drama, geen verwijten, geen oorlog in woorden.
Uit de bijbel is bekend dat God zelf ook zo’n beslissing heeft genomen. Ook God heeft spijt gehad van zijn schepping en had genoeg van deze ellendige wereld. Dat blijkt uit het verhaal van de zondvloed. En het blijkt uit het verhaal over dat volk in de woestijn die bij de berg Sinaï zijn buik vol heeft van God. God ziet af van zijn verbond, wil niets meer met dat hardnekkige zootje te maken hebben. Mozes komt op voor de mensheid en krijgt God om. God bedenkt zich: hij laat niet varen het werk van zijn handen. Hij zweert dat hij ‘erbarmend genadig lankmoedig’ zal zijn, dat zijn trouw en zelfs liefde duizend geslachten lang zal duren.
Sindsdien wordt zijn verbond gepreekt als een eenzijdig onschendbare afspraak
Wat er ook gebeurt, hij neemt zijn woord niet terug.

Zaterdag 24 september jl, waren op het August Allebéplein een aantal mensen bijeen, bij de moskee, om het vuur van vrede rond te brengen. Met buurtvaders, franciscanen, een dominee, een imam, een onderwijzer en een wijkagent.
Het vuur werd van het klooster naar de moskee gebracht.
Mijn collega voorganger Catrinus is de aanstichter geweest van deze enorme zachte kracht.

Ik daag je uit.
Ik daag je uit een besluit te nemen.
Ik daag jullie uit een liefdevolle oorlog te beginnen tegen cynisme en verharding.
Ik daag je uit aardig te zijn voor jezelf en voor elkaar. Liefdevol te zijn, als een steeds terugkerend dagelijks besluit.
Ik daag je uit een leven te beginnen zonder verwijten. Een moeilijke opdracht, maar er is dan ook niemand die heeft gezegd dat God gemakkelijk is.

God dood? God is ieder ogenbik nieuw! God is ieder ogenblik nieuwe liefde.

Het leven is goed en jij bent daar onderdeel van.

Amen

Nodiging
Iedere week vieren wij het breken en delen van brood en wijn.
Wat er ook in de loop van de eeuwen rond dat eenvoudige ritueel gespeculeerd mag zijn, wij proberen het te verstaan en vorm te geven naar zijn oorspronkelijke bedoeling: als teken van bereidheid tot gemeenschap over taalgrenzen en scheidsmuren heen; bereidheid je levenskracht, je tijd, je geld te delen met hen die geen deel van leven hebben; en dat wij ons verplichten aan dat visioen van een wereld waar brood en liefde genoeg is voor allen.
Het visioen tot ritueel gelouterd, verdicht tot een gebaar tegen honger, geweld, noodlot – en waarin wij te  kennen geven dat wij horen bij dat verhaal over onvoorwaardelijke liefde, het verhaal over Jezus van Nazareth.

Moge het delen
Van dit brood en deze beker
Ons sterken in de hoop
Dat een nieuwe wereld komen zal
Waar brood en recht en liefde is
Genoeg voor allen

Komt dan, want alles staat gereed

Archief alle overwegingen 2011 en de voorgaande jaren

FV/RG 2011-11-09 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl