Bijdrage Diana Vernooij
samen met Mayke Vullings en Anna Bol
en op gitaar: Jasper Merle
opzondag 30 oktober 2011

Voorgangers: Diana Vernooij, Mayke Vullings en Anna Bol

Thema: De wind ging liggen en het water kwam tot rust

1e lezing: uit 'Het verstoorde Leven' van Etty Hillesum
2e lezing: Lucas 8: 22-24

Welkom en inleiding
Goede morgen lieve mensen en hartelijk welkom bij De Duif in de Amstelkerk. Fijn jullie te zien bij deze speciale viering. Speciaal omdat we hier te gast zijn in de Amstelkerk – een paar keer per jaar wijken we uit naar deze kerk. Maar nog meer speciaal omdat deze viering in het teken staat van de Dag van de Stilte. Vandaag is het de eerste keer dat er landelijk een dag van de stilte wordt georganiseerd. Vooral voor stiltewandelingen, maar ook bijeenkomsten, meditaties, en een viering zoals deze, waar we de stilte willen uitnodigen binnen te komen.
Welkom dus alle bekenden, welkom nieuwe mensen en iedereen die speciaal voor deze viering is gekomen.

Een viering van stilte – dat lijkt snel georganiseerd, daar heb ik al wat grapjes over gehoord. Immers, je pakt de stilte in, in een inleiding en een zegenbede en klaar ben je. Maar zo simpel is het niet. Als we zo makkelijk bij de stilte konden komen hadden we geen vieringen en stiltedagen nodig.
Stilte is niet alleen een schaars goed – er is altijd ook een de drempel om de stilte in te gaan. Afleiding ligt meer voor de hand, achtergrondmuziek en vooral doenerig zijn.

Stilte zoeken is van deze tijd. Het woord stilte in de bijbel zoeken is zoeken naar een speld in een hooiberg. Jezus en de profeten spraken er niet direct over maar zochten de woestijn wel op om zich te bezinnen. Zij kenden de stilte. Wij hebben het zo druk en er gaat altijd zoveel in onze geest om – dat we de stilte verleerd zijn.
Het gaat ons niet om de stilte van het zonder geluid zijn. Het gaat ons om de stilte van onze geest, de stilte in ons hoofd, het tot rust komen van die altijd maar malende gedachten en actieve, producerende geest. Het gaat ons om aandacht en waardering voor de essentiële zaken.

We hebben deze viering met ons drieën voorbereid, Mayke, Anna en ik. En Jasper, die straks zal zingen, dacht aan de zijkant mee.

Anna zal straks een stuk tekst lezen uit het boek ‘Het verstoorde leven’ van Etty Hillesum. Etty Hillesum is een jonge joodse vrouw die tijdens de oorlog in Amsterdam woont en een bijzondere verhouding tot God ontwikkelt. Ze schrijft daar prachtig over in haar dagboek en in brieven vanuit het concentratiekamp naar vrienden. Etty Hillesum heeft de oorlog niet overleefd.

Mayke zal ons de stilte inleiden. Dat doet ze met een korte begeleide meditatie. Voor wie dat nog nooit heeft gedaan – er komt geen hokuspokus aan te pas. Het is onze bedoeling dat u even de plek aanraakt in uzelf waar het weldadig stil is, ondanks alle woelingen die er ook zijn. Voel u vrij om er aan mee te doen, of om niet mee te doen.

En Jasper zingt, hij bezingt de stilte, de mystieke stilte, die de ondergrond is voor alle vormen. Hij doet dat onder andere op een oude Sufitekst van Mevlana Rumi.

(…)
Stilte. Als de wind gaat liggen en het water tot rust komt opent de wereld zich en laat zich van haar zachte kanten zien. Kunnen we hier contact mee maken, kunnen we hier – dwars door al onze drukke werkzaamheden – naar terugkeren?
Terug naar de stilte, de basis van alles wat is.

Ik wens ons een inspirerende viering.

Overweging
Ik doe, dus ik ben. Ik weet niet wie deze parodie op “Ik denk dus ik ben” van de filosoof Descartes heeft gemaakt, maar hij is mij op de lijf geschreven. Ik ben een doenerig mens. Omdat ik van alles doe besta ik, ik laat zien dat ik besta. Zonder iets te doen voel ik me onbevredigd. Ik doe dus ik ben.
Maar niet alleen voor mij, het lijkt de typering van deze tijd. Mensen willen hun sporen nalaten door iets te scheppen: door kinderen groot te brengen, door boeken te schrijven, huizen te bouwen, een verzameling aan te leggen, een bedrijf te starten. 
Prachtig allemaal, er is niets mis mee. Het punt is dat we er zo in geloven dat we niet meer kunnen stoppen met doen. Doen is veranderen, is plannen maken, is alles anders maken dan het is. Alles blijft maar bezig.

Als je een glas vult met water uit een modderige sloot, dan zie je drabbig vocht. Je kunt er niet doorheen kijken. Als je dat vocht laat staan, het glas niet roert en niet beweegt dan zakt het zand naar de bodem. Het duurt even maar het water wordt helder en stil.

Tegenover doen staat zijn. Er zijn, aandachtig zijn met wat er is, niet direct een plan maken om dat wat is te veranderen. Nee, zijn met wat er is. Binnen laten komen wat er is. Kijken, luisteren, voelen. Ontvangen en ervaren. Verwerken. Voelen, pijn en vreugde, waarderen. En de ervaring ook weer voorbij zien gaan, niet vasthouden. Dat is zijn. In de stilte, ontvangend.
Het duurt even voor alle gedachten en emoties zijn gezakt als je stopt met doen, maar dan is je geest rustig, vredig. Net als bij dat glas water.

‘Stil’ is een mooi woord – het betekent onbeweeglijk, het water is stil als het niet waait. Stil betekent ook zonder geluid, er is geen lawaai. En het betekent ook rustig, vredig. Een stille geest is ingetogen en kalm.
De stilte waar we het vandaag over hebben is meer dan de afwezigheid van geluid en de afwezigheid van activiteit. Stilte is de bodem, stilte is de grond van alle dingen. Uit stilte wordt alles geboren. Als je de stilte in jezelf realiseert heb je de grond gevonden om het leven open in te gaan, om te zien en te waarderen.

Er is een filmpje op you-tube gemaakt voor deze dag, de Dag van de Stilte. Midden op een drukke weg in Amsterdam, tussen alle geluiden staat iemand stil en zegt: sssst. Steeds weer zie je iemand midden op een plein of een luidruchtig terras, waar dan ook in de drukte stilstaan, kijken en ssst zeggen – en juist dat zachte geluid is zo mooi, zo stil, daar valt alles bij weg.

Je hoeft niet in ideale stilte te zitten om het ssst te kunnen horen. Je hoeft niet in een ideale omgeving te verkeren om de rust van je eigen ziel te ervaren. Je hoeft het drukke doen niet te vermijden. Nee, de strijd van deze tijd, de weerstand van ons lijf, het verlangen en de onrust – de stilte in ons zelf heeft ruimte voor alles. Alles kan tot rust komen en gekend worden. Dat kost amper tijd maar het vraagt vooral aandacht.

Sufimeester Rumi roept ons op om ons niet te schamen voor alle keren dat we de grond van ons bestaan zijn voorbijgelopen. Duizend keren verdwaald, duizend keren geschreeuwd, duizend keren verloochend, het is goed – kom maar terug naar de grond van je wezen, de stilte in je bestaan.

Ooit vertelde ik mijn lerares tijdens een retraite dat ik het stil zijn, het vele zitten en mediteren zo saai vond. Toen zei ze mij: als je iets saai vind dan kijk je niet goed. Als je meer aandacht hebt voor wat er is, is het niet saai.

Als je in je hectische gedrag zit, opgejaagd door de drukte om je heen,  dan denk je dat je wel móet meegaan. Je moet wel éven actief zijn, éven hectisch, lijkt het. Hectisch zijn heeft iets zuigends. En dan  vraag je je misschien af: wat heb je nu aan stilte als de wereld om je heen raast.
Tja, je afvragen wat je hebt aan stilte in hectiek is hetzelfde als je afvragen wat je hebt aan een oase in de woestijn. Alles natuurlijk. Een oase in de woestijn brengt je water en verkoeling, het redt je leven. Stilte is de oase van rust in je drukke wereld om er te kunnen zijn zoals jij op dat moment bent. Het brengt je terug bij je aandacht voor wat echt belangrijk is. Het brengt je in contact met jóuw leven.

De vragen van deze tijd moeten in ons hun oplossing vinden. Uit de stilte komen betere oplossingen voor de vragen en problemen van nu, dan uit het haastige hectische denkwerk. Uit de stilte komt helderheid, concentratie, afstemming en de juiste ingevingen.

Van Jezus kennen we verhalen dat zijn innerlijke kracht zo sterk was dat hij malende geesten tot rust en stilte kon brengen en duivels uit mensen kon verdrijven. Hij kon zieken genezen en hij bracht de wind tot bedaren. De wind ging liggen en het water kwam tot rust.  
We weten niet hoe Jezus de storm deed bedaren. We weten alleen dat in paniek raken, als een kip zonder kop proberen een boot níet te laten zinken, de situatie alleen maar erger maakt. Eén iemand met een heldere geest die instructies geeft, maakt de boot weer stuurbaar. Helderheid, concentratie, afstemming, de juiste ingevingen en overwicht zijn de vruchten van de stilte.
Het tot bedaren brengen van een storm is een wonder. Maar misschien is het wel net zo’n wonder, dat er een bron van rust en stilte in ons allemaal aanwezig is. Wij hebben in ons een bron van kracht om ons aan te laven. En de kracht van deze bron geeft ons die helderheid, concentratie, afstemming en de juiste ingevingen om precies het goede te doen. Die bron is niet ons bezit, niet onze schepping, maar die bron is er en wij kunnen er een mee zijn, als we weten stil te zijn.

Het is een wonder boven wonder dat wij allen in ons deze helderheid kunnen ontwikkelen, net als in dat glas water. Wij kunnen de helderheid ontwikkelen om op het juiste moment simpelweg het juiste te doen. Dankzij de kracht van de stilte in ons.

Amen

Nodiging
Ooit is dit begonnen, dit breken en delen van brood en wijn, uit vriendschap en betrokkenheid, uit solidariteit en liefde.
Laten wij deze traditie voortzetten, waarbij we iedereen uitnodigen – niemand uitgezonderd – om samen het leven te delen en om brood en wijn te delen als teken daarvan.
Komen jullie, want wij delen graag alles met elkaar.

Voorbeden
Laat ons bidden voor onszelf,
en iedereen die zoekt naar vrede in het leven.
Dat wij de stilte in ons leven ontdekken
en het lef hebben om de weg naar binnen te gaan.

Laat ons hart zijn bij de mensen die ons na staan,
en laat ons net zo veel liefde voelen voor wie we niet kennen.
Moge ons hart overlopen van mededogen en warmte.

Laat ons bidden voor mensen die ziek zijn of wanhopig,
mensen die angst hebben of in tergende onzekerheid leven,
Laat ons bidden voor alle mensen die lijden aan het leven,
dat zij de troost van onze Levende God
midden in de stilte van hun leven zullen ervaren.
Amen.

Zegenbede
Moge de Krachtige en Tedere dicht bij ons zijn de komende dagen
en alle dagen in ons verdere leven.
Moge zij onze ogen en onze armen openen
opdat wij onverschrokken en met heldere aandacht
vanuit onze diepste stilte de wereld tegemoet kunnen treden.
Mogen ons diepste wezen, God in ons leven,
ons daarbij kracht en tederheid schenken en vrede,
amen.

Archief alle overwegingen 2011 en de voorgaande jaren

FV/RG 2011-11-09 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl