Bijdrage Sem van de Pol
op zondag 13 november 2011

Voorgangers: Sem van de Pol (overweging) en Harris Brautigam

Thema: Het geheim van jet leven

1e lezing: Exodus 3: 1-14
2e lezing: Predeker 2: 1-4, 9-11

Overweging
Soms moet een mens eerst afstand nemen om tot nieuwe ideeën te komen.
Zo is het ook gegaan met het thema van deze viering. Het idee van ‘het geheim van het leven’ is bij mij gerezen in mijn vakantie van afgelopen zomer, re-creatie noemen we dat! De dingen nieuw maken.

Ik was afgelopen zomer in ver en warm land en op een van mijn eerste dagen was ik in een drukke winkelstraat van de stad terecht gekomen. Altijd leuk om uit een nieuwe omgeving een souveniertje mee nemen.
Zo trof ik daar in een van de winkels dit doosje aan, het trok direct mijn aandacht toen ik het zag staan, ik vond het van meet af aan een aantrekkelijk doosje. Ik ontdekte dat er een deksel op het doosje zat en ik voelde de neiging om het doosje open te maken, die neiging kon ik nog net op tijd weerstaan. Ik dacht: 'het doosje kan beter dicht blijven, want wat er ook in zou kunnen zitten, de kans is groot dat het de lat van mijn hooggespannen verwachtingen niet zou halen.'
Ik nam het doosje mee naar huis, 'daar kunnen we thuis iets leuks mee doen,' dacht ik!
Bij thuiskomst gaf ik het aan mijn geliefde. Ik zei: "kijk lief, dit heb ik voor je meegenomen, in dit doosje zit het geheim van het leven verborgen, er zit een deksel op maar je mag het nooit openmaken."

Het geheim van het leven… Het klinkt spannend en het maakt nieuwsgierig.
Maar wat is dat geheim nu precies?
Het gevaar zit er wellicht in om het groot te maken en er veel van te verwachten. Als we veel verwachten is teleurstelling al snel het gevolg. Deze les kregen we immers van de Prediker vandaag, hij streefde erna om groots en meeslepend te leven, maar ook dat zo ondervond hij ook dat is niets meer lucht en najagen van wind.

Het thema van vandaag is meer bedoeld als een krachtbron om op de been te blijven in de soms sterke maalstroom van het leven. Het geheim van het leven heeft wat mij betreft te maken met een belangrijke vraag die op bijna elke situatie van toepassing kan zijn. Bijna elke situatie vraagt om een antwoord, vraagt om actie. De belangrijke vraag waar ik op doel is ‘wat is er nu nodig, wat heb jij nu nodig?’ Het heeft te maken met behoefte, met wensen en verlangens. Er gebeurt iets willekeurigs, het kan iets zijn dat zijn dat triest is of ook iets wat juist heel positief is, want ook het positieve kan verlammend werken, en dan dringt er zich mogelijk de vraag op: wat is er nu nodig, wat is nu jouw behoefte. Waardoor je weer in beweging kunt komen of waardoor je juist eens stil kunt vallen en niet zo druk bezig hoeft te zijn met van alles en nog wat. Het antwoord op die vraag lijkt mij past altijd in een doosje van ongeveer dit formaat.

Het geheim van het leven heeft van alles van doen met hoe je in de ‘levenstand’ kunt blijven. Er is niet een alles omvattend antwoord op te bedenken, niet een panacee dat alles oplost.
Aan de ene kant is dat misschien jammer, anderzijds zou het het leven misschien ook wel saai maken. Het is heel menselijk om met problemen re worstelen, dat je worstelt geeft je leven ook hoogte en diepte.

Harris en ik hebben samen om tafel gezeten om tot twee teksten, twee inspiratiebronnen te komen die het thema verdere invulling kunnen geven. We kozen daarvoor twee stukken uit het oude testament, twee heel verschillende stukken.
Enerzijds lezen we over de Prediker die alles heeft wat zijn hartje begeerd en toch nog niet heeft gevonden wat hij nodig heeft. Voor mij is dit stukje Prediker een treffend beeld van hoe het in onze tijd aan toe gaat. De voorspoed die we hebben opgebouwd, het klatergoud waarin we ons wentelen, brengt ons kennelijk ook niet dichterbij wat we ten diepste nodig hebben.
Naast de verschillen in de lezingen van vandaag zit er voor mij ook een overeenkomst in, gaat het om twee situaties waarin een mens is vastgelopen in het leven. Het geheim van het leven als een wijze waarop het gestalte krijgt in beweging. Dat lijkt ook een vraagstuk te zijn voor de Prediker en Mozes, zij lijken rond te dolen. In beide teksten is er sprake van onvrijheid, het volk Israel verblijft in Egypte. En Egypte staat symbool voor onvrijheid, symbool voor dat wat leven in de weg staat. Waardoor de bloem niet tot bloei kan komen. Het is niet alleen het volk Israel dat onvrij is ook de Prediker lijkt gevangen te zijn.
Door contact te maken met het geheim van leven wordt je bevrijdt, waardoor dat wat vast zat weer gaat stromen. Al is het mogelijk ook de vraag of we wel echt vrij willen zijn, vrijheid, vrijer, vrijen dat zijn spannende woorden. Kwaliteiten waardoor de boel in beweging kan komen, door de beweging kun je geraakt worden. En geraakt worden maakt dat je opeens gaat stralen anderzijds kan het geraakt worden ook kwetsen. Het een gaat gepaard met het ander…

In deze passage van Exodus is Mozes een man op de vlucht, er waren dingen gebeurd waardoor hij geen uitweg meer zag, hij wist even niet meer hoe hij in de ‘levenstand’ kon blijven. De enige weg die hij nog zag was weggaan en nu hoedt hij de kudde van zijn schoonvader Jethro. Moederziel alleen loopt hij daar te dolen in de woestijn met zijn vee. Gevlucht en niet wetend wat hij nu nodig heeft….
Terwijl hij doolt door de woestijn lijkt het of het geheim van het leven aan hem wordt getoond in het brandende braambos. Vuur dat niet verteerd…. Terwijl hij het in zichzelf totaal niet meer zag zitten is er opeens wel die Ander die het hem ziet staan. Mozes wordt naar voren gehaald, in de spotlights gezet. Misschien had hij de moed al lang opgegeven dat het ooit nog iets zou worden met hem. De Ene is hem niet vergeten en heeft hem nodig voor een zeer gewichtige taak, Zijn volk te bevrijden zodat zij niet meer onvrij zijn.
Mozes zo zouden wij zeggen heeft hier een spirituele ervaring, hij hoort een stem uit de hoge, het vervult hem met ontzag, hij bedekt zijn gezicht. De Ene vraagt hem zijn schoenen uit te doen want de grond waarop hij staat is heilig.
Er zijn twee momenten in de tekst waar zien een belangrijke rol speelt, als hij het braambos ziet branden wil hij er naar toe om het eens heel goed in zich op te nemen. Het lijkt er op of Mozes als het ware ook in het doosje wil kijken om nu precies te weten hoe het zit. Want zien doet geloven, niet waar? Eerst zien dan geloven zeggen we vaak, terwijl ik me oprecht afvraag of dat zo is…. Moet je het niet geloven om het te kunnen zien?! Juist deze omslag lijkt er bij Mozes plaats te hebben in dit stukje Exodus, hij wordt met geloof vervuld en bedekt niet alleen zijn ogen maar zelfs zijn hele gezicht.

En zo is het ook met het geheim van het leven, alleen als je het gelooft kun je het zien! Het leven is niet makkelijk te leven maar het leven is ook een kostbaar geschenk. Het leven zien als een opdracht die we allemaal op onze eigen manier dienen te vervullen.
Soms moet je daar even afstand voor nemen om het nog eens goed in je op te nemen, afstand nemen in plaats van er bovenop te gaan zitten. Want als je er bovenop zit, zit je het tegelijkertijd in de weg. En zie je bovendien niet goed in welk verband het staat met het geheel.
Net als Prediker kunnen we heel druk zijn om het leven invulling te geven, denken we dat het leven zin krijgt door het klatergoud waar we het dan mee versieren.
Terwijl het leven juist ontspruit als we het daar alleen maar de ruimte voor geven!

Bij mij in de keuken hangt een gedicht van Martin Bril, kunst het heet.

Het luidt als volgt:

Wat we willen,

momenten van helderheid,

of liever nog van grote klaarheid.

Schaars zijn die momenten

en ook nog goed verborgen,

zoeken heeft dus nauwelijks zin

maar vinden wel.

De kunst is zo te leven

dat het je overkomt,

die klaarheid, af en toe…

Moge dat zo zijn

Archief alle overwegingen 2011 en de voorgaande jaren

FV/RG 2011-11-14 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl