| |
Voorganger: Diana Vernooij
Lector:
Natalie Hakhoff
Thema: Steeds weer nieuwe wateren
Eerste lezing: Marcus 1: 1-14
Tweede lezing: Marcus 1: 14-22
“ ... Beginnen, we doen het iedere dag weer.
Hoe bekend ons leven ook lijkt,
het is levenskunst om steeds in dezelfde rivier te stappen
en te beseffen
dat het nieuwe wateren zijn waarin je stapt
...”
Openingstekst van Herakleitos
Alles stroomt, niets blijft stil.
Steeds weer nieuwe wateren omspoelen hen die in dezelfde rivier stappen.
Welkom en inleiding
Goedemorgen allemaal, hartelijk welkom in De Duif, waar we bijeen zijn om het leven te vieren. Welkom als je nieuw bent, welkom als je de Duif goed kent – het voelt altijd goed hier met elkaar bijeen te komen.
Een nieuwe baan, een nieuwe relatie, een nieuwe hobby, een goed voornemen om het anders te gaan doen. Een start maken, een nieuwe start maken – we willen het graag in ons leven. Maar hoe nieuw is het allemaal. En kun je wel opnieuw beginnen? Je neemt toch immers altijd je ervaring mee?
En het omgekeerde is ook waar: misschien denken we dat we nooit echt opnieuw kunnen beginnen, toch beginnen we steeds opnieuw, iedere keer weer. We kunnen nooit twee keer hetzelfde doen want we zijn nooit dezelfde persoon die we waren, de situatie is ook veranderd.
Steeds weer nieuwe wateren omspoelen hen die in dezelfde rivier stappen, schreef de Griekse filosoof Herakleitos. Je kunt niet twee keer in dezelfde rivier stappen, nieuwe wateren omspoelen je. Alles verandert voortdurend. Het leven verandert, onze ervaring verandert, ons inzicht verandert, zelfs alle cellen in ons lichaam vernieuwen zich voortdurend. Zijn we nog wel dezelfde mensen? Is er iets dat zich niet vernieuwd?
Beginnen, opnieuw beginnen, jezelf vernieuwen – het is een continue proces. Je kunt met de ballast van het verleden de toekomst ingaan, en je kunt ook als nieuw zijn, met alles wat je meeneemt. We gaan vandaag kijken naar het verschil. Natalie en ik wensen ons allen een inspirerende viering.
Laat ons een moment stil zijn om bij onszelf thuis te komen,
om los te laten wat ons belast, los van alles wat ons beschaamd,
om ons helemaal open te stellen voor wat op ons pad komt.
Overweging
Het was de eerste avond dat ik in Senegal was, afgelopen december. We logeerden in een gewoon huis in een middenklasse-wijk. We deden ons balkondeur open en er golfde geluid naar binnen. Ik hoorde veel stemmen van mensen, geroezemoes, gelach, gepraat, gezang, van alles door elkaar. Ik vroeg me af waarom er toch zoveel mensen op straat waren. Nou ja, straat, het was geen bestrate weg, de wegen in de wijk waren allemaal smalle zandwegen tussen de betonnen woningen. Ik vroeg me dus af wat voor drukte dat op de zandweg was, midden in de stad. Ik liep het balkonn op en keek naar beneden en zag een lege zandweg. Het lawaai was er wel, maar het beeld in mijn hoofd dat erbij hoorde, dat was er niet. Geen druk straatbeeld. Het duurde even voor ik besefte dat niet alleen wíj de balkondeur open hadden maar dat dat in de hele straat zo was: nergens was er glas in de ramen en in ieder huis wonen veel mensen. Als de mensen thuis zijn hebben ze de luiken en deuren open, voor het licht, voor frisse lucht. En dan hoor je dus alles van elkaar.
Nieuwe ervaringen kunnen alleen binnenkomen als je in staat bent om het oude los te laten, als je niet vasthoudt aan je oude normen en waarden, aan de bekende interpretaties en je eigen gelijk.
Tijdens mijn reis naar Senegal werden mijn beelden voortdurend op de proef gesteld. Ik wist situaties niet goed te duiden, had er niet het juiste referentiekader voor. Op zulke momenten besef je pas dat er altijd vooronderstellingen zijn van waaruit je kijkt en oordeelt. Bijvoorbeeld dat docenten die jongeren les geven op school daarvoor natuurlijk betaald worden en dat artsen en verpleegsters die in het ziekenhuis werken ook salaris krijgen uitbetaald, dat de overheid daarin betrouwbaar is. Of dat wie 24 uur per dag, 7 dagen per week beschikbaar is als huishoudelijk hulp wel uitgebuit en ongelukkig moet zijn, en dat een vrouw die de derde vrouw is van een man er wel slecht aan toe moet zijn. Nee dus, je ideeën en oordelen moet je kunnen loslaten als je wilt zien hoe alles er écht uitziet, en niet zoals je dénkt dat het er uit ziet. Hoe snel denken we te herkennen wat een ander zegt, hoe snel denken we te begrijpen wat hij of zij bedoelt? Ga maar eens na hoe snel dat gaat.
Als wij de bijbelteksten lezen moeten we dat ook doen, tot ons door laten dringen wat er nu echt staat en wat we dénken dat er staat. De tekst die we lazen kondigde het begin van het evangelie van Jezus van Nazareth aan en verhaalt hoe Jezus begon om de mensen te onderwijzen en hoe hij leerlingen wierf. Geen sprookjesbegin zoals in Lucas en Matteus met een wonderlijke geboorte en bijzondere jeugd, geen drama zoals in Johannes, maar een simpele heldere start zoals ieder mens zou kunnen overkomen.
Johannes de Doper doopt de inwoners van Judea én Johannes kondigt de messias aan. We lezen dat ook Jezus zich laat dopen, dat hij de hemel zag openscheuren en dat hij een duif zag en een stem hoorde die zegt dat hij een geliefde zoon is. Jezus weet dan dat het de Heilige Geest is die op hem neerdaalt en dat het de stem van God uit de hemel is. Otewel: Jezus herkent zichzelf als de messias.
Met het lezen van Bijbelteksten is het al net zo lastig om ze als nieuw te lezen. De bekende interpretaties van die teksten hebben ons al om de oren geslagen, voordat we de tekst zelf goed gelezen hebben. Zo heb ik altijd gedacht dat alle aanwezigen ook het openscheuren van de hemel en de stem van God hoorden, die Jezus als zijn geliefde Zoon aanwees. Maar dat staat er dus niet in deze tekst. Hij is het alleen die de stem hoort en de duif ziet. Geen openbare erkenning maar innerlijke beleving. Verrassend!
Wat me verder opviel is dat meestal het vervolg van de tekst, de laatste alinea van onze eerste lezing wordt weggelaten in de gewone schriftlezingen. Dat zegt: ‘Meteen daarna dreef de Geest hem de woestijn in’ – en als het weggelaten wordt is het alsof het niet bij het verhaal hoort. Maar het hoort er wel degelijk bij. Als het tot Jezus doordringt dat hij een bijzondere missie heeft op deze aarde, moet hij zich bezinnen voordat hij met die missie aan de slag gaat. Hij moet spoken verdrijven, onzuivere intenties bij zichzelf herkennen en wegnemen, hij moet zijn geest zuiveren door meditatie in de woestijn – voordat hij waarachtig de Messias kan zijn.
En in het vervolg van het verhaal zien we dat hij begint te prediken en direct succesvol is, jongeren laten hun werk en hun familie achter en volgen hem. Toch lijkt hij in eerste instantie niet zoveel anders te vertellen dan de andere predikers en dopers. Maar hij heeft zijn helderheid bereikt, hij heeft charisma. Zijn uitstraling maakt dat mensen in hem geloven en hem volgen. Net zoals wij in onze tijd mensen als de Dalai Lama, Au Sang Suu Kyi, Nelson Mandela, Moeder Teresa, Marten Luther King volgen. Wij, de volgers, laten door hun helderheid en uitstraling het oude bekende achter en moeten hen wel volgen.
We hebben allemaal onze roeping, al komt die waarschijnlijk niet zo spectaculair tot ons als bij Jezus. Maar er zijn in ieders leven dingen te doen die we moeten doen, die ons leven zinvol en vervullend maken. Soms dringt dat ineens tot je door.
Als je beseft wat jouw roeping is, ga je je er nog eens op bezinnen om er helder in te staan, om je intenties te zuiveren en om een goede start te maken. Je bezinnen betekent dat je de spoken van het verleden wegjaagt, de spoken van wat je bekend is en je tegenhoudt. Voor Jezus begint het avontuur: hij weet ook niet wat het betekent om Messias te zijn, hij moet ook nog maar beginnen. En zelfs hij heeft zijn onzuivere verlangens, zijn vooronderstellingen gehad, die hij moest uitzuiveren.
Als we het hebben over het wegnemen van interpretaties en vooronderstellingen is dus eerst het besef nodig dat je ze hebt. Je kunt pas echt onbevangen zijn als je dat wat je bevangen houdt ziet en loslaat. In Senegal was dat minder moeilijk dan hier. Ik liep er vanzelf tegenaan in contact met de mensen. Maar ook daar kun je je, net als overal, verschuilen achter algemeenheden als polygamie is onderdrukking van de vrouw of ieder mens moet toch een privéleven hebben. Het brengt je geen steek verder om dat soort opvattingen en meningen te verkondigen. Je verliest het echte contact.
Er is nog een ander verhaal over de rivier dat hier bij past. De Boeddha vertelde een verhaal over een man die een vlot had gebouwd om de rivier over te steken. Hij vond het vlot zo mooi en het had hem zo goed geholpen de rivier over te steken dat hij het met zich meesjouwde toen hij het oerwoud introk. Hoe onhandig tussen de struiken en de lianen zo’n zwaar en breed ding op zijn nek. Hij kon er geen afstand van doen.
Zo gaat het ook met onze meningen, onze overtuigingen en onze oordelen, ze zijn ooit nuttig geweest en nu kunnen we er geen afstand van doen. Ze zitten ons in de weg om het nieuwe te doen. Hou toch op, zeul je verleden niet met je mee, laat je meningen varen en zet de luiken open. Wees onbevangen!
Beginnen, we doen het iedere dag weer. Hoe bekend ons leven ook lijkt, het is levenskunst om steeds in dezelfde rivier te stappen en te beseffen dat het nieuwe wateren zijn waarin je stapt. Laten we het vlot op onze nek voelen en afwerpen.
Dan zullen we ervaren wat we gezongen hebben:
“Ik zal blakend nieuw en bloot,
naast u staan in licht,
onstuitbaar vrij,
zo nieuw als Gij”.
Moge het zo zijn
Nodiging
Laten wij brood en wijn voor elkaar zijn,
laten wij met kracht en hartstocht in het leven staan.
Laten wij tot teken daartoe brood en wijn delen, mét elkaar en vóór elkaar.
We nodigen iedereen om te delen, het maakt niet uit wie of wat je bent,
het maakt niet uit wat je opinies of overtuigingen ook zijn –
laat ze achter en kom tevoorschijn, onbevangen.
Wees onbevangen .
Voorbeden
Laat ons bidden voor onszelf,
en iedereen die zoekt naar vrede in het leven.
Dat wij onze roeping in het leven ontdekken
en het lef hebben om haar ten uitvoer te brengen.
Laat ons hart zijn bij de mensen die ons na staan,
en laat ons net zo veel liefde voelen voor wie we niet kennen.
Moge ons hart overlopen van mededogen en warmte.
Laat ons bidden voor mensen die ziek zijn of wanhopig,
mensen die angst hebben of in tergende onzekerheid leven,
Laat ons bidden voor alle mensen die lijden aan het leven,
dat zij de troost van onze Levende God
te midden van hun wanhoop zullen ervaren.
Zegenbede
Moge de Krachtige en Tedere dicht bij ons zijn de komende dagen
en alle dagen in ons verdere leven.
Moge zij onze ogen en onze armen openen
opdat wij onbevangen en onverschrokken
onze roeping ten uitvoer kunnen brengen.
Mogen ons diepste wezen, God in ons leven,
ons daarbij kracht en tederheid schenken en vrede,
amen.
|
|