Bijdrage Helma Schenkeveld
zondag 18 maart 2012

Voorgangers: Helma Schenkeveld en
Lector: Maureen Joyce

Themaserie 40 dagentijd voor Pasen:
De dood overwinnen en het leven aannemen
Dagthema: De kunst van verwerken

Eerste lezing: Doorbreek oude patronen. Op weg durven gaan - Anselm Grun
Tweede lezing:De pijn en de zon
Een sprookje over omgaan met verlies en verdriet - Manu Keirse
Derde lezing: Johannes 3: 3-8

“ ... Laten we ons richten op het Leven,
met alle seizoenen tussen zaaien, groeien, bloeien
en weer sterven.
Sterven om weer zaad te leveren voor nieuw Leven.
En laten we ons vooral richten op de Geest,
zodat we met nieuwe inzichten en ideeën
herboren kunnen worden ...”

Eerste lezing: Doorbreek oude patronen. Op weg durven gaan - Anselm Grun
Zolang wij onderweg zijn, moeten wij steeds opnieuw onze tenten afbreken om naar nieuw land op weg te gaan.
Elk opbreken jaagt ons eerst angst aan. Want oude, vertrouwde dingen moeten worden afgebroken. En terwijl ik afbreek, weet ik nog niet wat er op mij af zal komen. Het onbekende wekt een gevoel van angst in mij. Tegelijkertijd schuilt er in het opbreken een belofte, de belofte van iets nieuws, iets unieks, iets ongekends.
Wie niet steeds opnieuw opbreekt, diens leven verstart. Wat niet verandert, wordt oud en muf. Er willen nieuwe levensmogelijkheden in ons opbreken. Maar dat kan alleen als oude patronen worden afgebroken.

Tweede lezing: De pijn en de zon.
Een klein sprookje over omgaan met verlies en verdriet - Manu Keirse
Er waren eens drie bomen, die alle drie in een hevige storm een grote tak waren kwijtgeraakt.
De drie bomen waren elk op een andere manier met hun verlies omgegaan.
De eerste boom rouwde een paar jaar later nog steeds om zijn verlies en zei ieder voorjaar als de zon hem uitnodigde om te groeien: "Nee, dat kan ik niet want ik mis een belangrijke tak." De boom was klein gebleven en stond in de schaduw van de andere bomen. De zon drong niet meer tot hem door. De wond was duidelijk zichtbaar en zag er naakt uit, het was het hoogste punt van de boom: Hij was niet meer verder gegroeid.

De tweede boom was zo geschrokken van de pijn dat hij snel had besloten om het verlies te vergeten. Deze boom was moeilijk te vinden, want hij lag op de grond. Een voorjaarsstorm had hem doen omwaaien. Hij had zijn greep op de aarde verloren. De plek van de wond was moeilijk te vinden. Deze zat verstopt achter een heleboel vochtige bladeren en lag daar te rotten.

De derde boom was ook erg geschrokken van de pijn en de leegte in zijn lijf en hij rouwde om zijn verlies. Het eerste voorjaar toen de zon hem uitnodigde om te groeien, had hij gezegd: "Dit jaar nog niet."
Toen de zon het tweede voorjaar weer terugkwam met de uitnodiging, had hij gezegd: "Ja zon, verwarm mij zodat ik mijn wond kan verwarmen. Mijn wond heeft warmte nodig opdat ze weet dat ze erbij hoort."
Toen de zon het derde voorjaar weer terugkwam, sprak de boom: "Ja zon, laat mij groeien. Ik weet dat er nog zoveel te groeien is."
De derde boom was ook moeilijk te vinden, want ik had niet verwacht dat hij zo groot en sterk zou zijn geworden. Gelukkig heb ik hem herkend aan de dichtgegroeide wond die vol trots in het zonlicht werd gehouden.

Overweging
Een boomstam op het altaar, en stukken klei in het groen. Is dat gras?? Nee, het lijkt eerder mos. En dat onder het thema: de kunst van verwerken. Wat zullen we hier vandaag beleven?

Tja, de kunst van verwerken. Een mooi thema, een diepzinnig thema, een gevoelig thema, ook een creatief thema? Mensen kunnen veel kanten op met dit thema, dat heb ik wel gemerkt in de voorbereidingen van de afgelopen weken. De kunst van verwerken. Voor mij betekent dit dat je begint met het doorbreken van bestaande patronen. Want anders had ik het beter de traditie van verwerken kunnen noemen. En het eerste patroon dat ik vanochtend heb doorbroken is dat ik vandaag geen bloemen op het altaar heb gezet, maar een stukje van een boom. Ik denk dat het ooit een witte berk is geweest. Een stukje van de stam van een boom, waar duidelijk ooit twee takken verloren van zijn gegaan. En deze boom heeft vandaag een klein stukje nieuw leven gekregen door hier bij ons, in de Duif, op het altaar te mogen staan.

Het doorbreken van oude patronen als eerste stap in de kunst van het verwerken van verlies, het verwerken van pijn en machteloosheid omdat er iets gebeurt dat je niet wilt, maar waarbij je ook de macht niet hebt om het te stoppen. Het is goed als we ons hierbij realiseren dat verlies in een mensenleven een bredere context kent. Het gaat niet alleen om het verlies van een dierbare. Het gaat ook om het verlies van een deel van je gezondheid, van je zekerheden in je pensioen, verlies van aandacht van kinderen, verlies van een baan of verlies van je partner door een scheiding.

De reactiepatronen van mensen op een verlies kunnen heel verschillend zijn, zoals we ook hebben gelezen in het verhaal van de bomen. Het patroon kan zijn dat jouw volledige aandacht wordt opgeslurpt door de pijn en het verdriet, en dat je weigert om nog een straaltje zonnelicht toe te laten. Je leven verwringt en vervormt rondom deze pijn, en uiteindelijk sterft jouw levenslust van binnenuit. In mijn klei-beeldjes die hier liggen, ziet dit er ongeveer zo uit.

Een andere mogelijkheid is dat je de pijn bedekt. Dat je je aandacht vooral richt op andere zaken die belangrijk zijn. Je werk, je partner en je kinderen. Zij krijgen alle zorg, die ze verdienen, alle liefde en alle tijd die je hebt. In mijn beeldje ziet dat er zo uit. En in het verhaal van de boom, zien we dat die uiteindelijk geveld op de grond ligt. Want wanneer je geen aandacht geeft aan je eigen pijn, dan zul je op een gegeven moment omvallen. Ook jouw pijn verdient aandacht en liefde en troost, ook jouw pijn mag er zijn zodat ze geheeld kan worden.

En dan de derde weg. De boom die vanuit een innerlijke wijsheid (of door schade en schande wijzer geworden) de balans heeft gevonden tussen aandacht voor de wond, en aandacht voor de zon en het nieuwe leven. De boom die de wond zichtbaar meedraagt in het leven, omdat deze wond bij de boom hoort en hem heeft gevormd tot wie hij nu is. Het gat van de pijn is geheeld, maar zeker niet vergeten. Het is zichtbaar en verweven in het nieuwe leven. En in mijn beeldjes ziet dat er zo uit.

En dan het nieuwe perspectief. Wat is dit nou, waar Jezus het over heeft in de Bijbel als hij zegt dat we opnieuw geboren moeten worden? Wat uit een mens is geboren is menselijk, en wat uit de geest wordt geboren is geestelijk. Ik moet jullie eerlijk zeggen, het is puur op intuïtie dat ik deze tekst heb gekozen bij het thema van vandaag. En weet je, het voordeel van intuïtie is dat ik niet hoef na te denken over de vraag welke bijbeltekst past bij het thema. En het nadeel is…het nadeel is dat ik daarna natuurlijk wel mijn hersens kraak over de vraag wat de verbinding is. Wat uit de mens geboren wordt, wel dat weten we en we zijn daar ook heel vaak blij mee. Zo’n klein nieuw mensenkind, dat met lieve en verbaasde ogen de wereld inkijkt. Zo’n klein mensenkind dat je mag koesteren, dat je mag voeden, dat je mag vasthouden en voelen. In veel situaties is het vaak het nieuwe leven dat helpt om verlies te verwerken. Maar wat wordt er nou uit de Geest geboren? Wat uit de Geest wordt geboren is geestelijk. Dat is dus iets wat nog niet tastbaar is, nog geen vorm heeft. We kunnen het nog niet vasthouden, niet voelen, niet ruiken, niet proeven. Maar als het geboren is, dan is het er wel. Het is een idee. Het is een gedachte. Het is een mogelijkheid die je kan overwegen om te gaan doen, om zelf vorm aan te gaan geven. Ieder van ons heeft de mogelijkheid in zich om Geestelijk vader of Geestelijk moeder te worden van een volgende stap in zijn leven. Een stap die je laat groeien. Een stap die jou verder brengt, op jouw levenspad. Een stap die je helpt om jouw eigen leven te leiden, om jouw talenten en jouw wonden zichtbaar te laten zijn en in te zetten voor het welzijn van jezelf en van de mensen om je heen.

Een vuurpijl van binnen die uiteenspat als een fontein van wit licht tegen een donkere hemel. Het beeld van vuurwerk, zoals we dat kennen van de Nieuwjaarsnacht, waarin we elkaar omhelzen en al het goede toewensen. Een fontein van geestelijke creativiteit die we allemaal in ons hebben, en die erom smeekt om naar buiten te mogen en in alle talen en vormen zich te uiten en mensen te verbinden.

De mens is tot veel in staat. De mens helpt en de mens verwoest. De mens zorgt en de mens vertrapt. De mens geeft liefde en de mens spuwt haat. De mens is een mens van uitersten, en al deze eigenschappen horen bij ons, hebben hun functie, de een is niet meer verheven dan de ander. De kunst van verwerken is hoe we al deze eigenschappen en emoties het licht durven laten zien, zonder ons er in te verliezen. De kunst van verwerken is de kunst van het Leven. Laten we ons richten op het Leven, met alle seizoenen tussen zaaien, groeien, bloeien en weer sterven. Sterven om weer zaad te leveren voor nieuw Leven. En laten we ons vooral richten op de Geest, zodat we met nieuwe inzichten en ideeën herboren kunnen worden, om het leven van onszelf en anderen te verrijken.

Amen

Archief alle overwegingen 2011 en voorgaande jaren | Archief overwegingen 2012

FV/RG 2012-03-18 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl