Bijdrage Jan Andreae en Anja Meulenbelt
zondag 8 april 2012

Voorgangers: Jan Andreae, Anja Meulenbelt

Themaserie 40 dagentijd voor Pasen:
De dood overwinnen en het leven aannemen
Dagthema: Sterven is geboren worden

Eerste lezing: Exodus 2:23-25
Tweede lezing: Mattheüs 28:1-15

“ ... Opstanding en bevrijding is
steeds opnieuw tegen elkaar zeggen: ik verlaat jou niet.
En in dat samen zijn
kiezen voor een gemeenschap en een wereld
waarin geen kwaad met kwaad vergolden wordt.
Waar de bannelingen van deze wereld omarmd worden en gehuisvest.
Dat wij recht, solidariteit en ontferming doen ...”

Welkom en inleiding
Goedemorgen, welkom, heel erg welkom op deze paaszondag.
Van ver gekomen, voor de eerste keer, van iedere zondag hier aanwezig, van zo nu en dan. Hoe je ook wel of niet verbonden bent met deze gemeenschap. Wij belijden en geloven hier het volgende: weet je welkom, weet dat we het belangrijk vinden dat je er bent. Voel en weet je thuis, hier in dit Godshuis. Het huis wat een historie heeft van kraken, omdat het een eigen moderne gemeenschap wilde maken. Het huis wat jarenlang onderdak heeft geboden aan de slaven van de wereld die wij tegenwoordig vluchtelingen en asielzoekers noemen. Het huis van bewogen en bevlogen mensen die stamelend op zoek zijn naar betekenis en bevrijding; op weg naar een wereld die goed en duurzaam is.
Vandaag is het pasen; pesach.
Het moment waarin we het lijden achter ons laten, het waren nachten door merg en been. Maar een klank brak de doodse stilte. Het einde komt, de slavernij voorbij.
Dat is de essentie van pesach en pasen: bevrijding.

En dat begrip, dat woord moeten we steeds op nieuw gestalte geven. Want voor velen van ons zijn alle woorden weggeroofd die moed inspreken. Geen God staat ons te wachten is de nieuwe mythe.

En ook vandaag gaan we daar opnieuw tegen in. Alles in dit uur zal klank en stem krijgen.
In de joodse traditie is de haggadah het verhaal van pesach; van bevrijding
Bij het ceider maal wordt in die traditie iedere keer de zin uitgesproken:
Ieder mens moet zich herinneren dat hij net uit egypte is gekomen; van slavernij naar vrijheid.
Daar spreken en zingen wij over dit komende uur.
Daarbij gedenken we het verhaal van de opstanding.

Laten we een moment stil zijn om aan te kunnen komen bij onszelf, bij de wetenschap dat we verbonden zijn aan elkaar, om onze doden te herdenken en zieke en lijdende mens in ons hart te sluiten. Om onszelf te begroeten en mild te zijn

Moge ieder mens zich herinneren dat hij net uit de de dood, de slavernij is gekomen.
B’chol dor v’dor, chayav adam lir’ot atsmo k’ilu hu yatza m’mitzraim.

Wij wensen je een inspirerend en gezegend uur.

Na de eerste lezing
Pasen, Pesach , is voor mij de tijd van twee grote verhalen, twee sterke verhalen die ons blijven vergezellen, al eeuwen lang. Het grote bevrijdingsverhaal, de uittocht uit Egypte, weg uit angstland, weg uit de slavernij. Ik heb het voorrecht gehad een paar keer te gast te mogen zijn op Seideravond, bij joodse families. Dat prachtige ritueel waarbij ook de kinderen hun eigen rol mochten spelen, waarom is deze avond anders dan andere? En de vader des huizes - de moeders kookten - zijn eigen versie vertelde van het uittochtverhaal.
Zo maakte Sylvain Wijnberg er eens, ter ere van mij als enige niet joodse gast, er een verhaal van over vrouwenbevrijding. Dit leerde ik: dat we de vrijheid hebben om dat verhaal zelf in te vullen. Dat het verhaal staat voor ons diepe verlangen en ons streven, dat alle mensen vrij worden die dat nu nog niet zijn.
Mensen die onder een dictatuur leven, onder bezetting, mensen die in ons eigen land geen plaats in de herberg wordt gegund, alsof we vergeten zijn dat we zelf vreemdelingen zijn geweest in Egypte. 'De nacht is diep, de dagen leeg, de mensen sterven en zijn niet gelukkig" zingen we zo. Maar we zingen vanochtend ook dat we wakker worden alsof iemand ons bij naam en toenaam heeft geroepen, en dat we zullen leven. Want dat is het tweede verhaal, dat van de marteldood, en daarna de opstanding. Elk verlies uit mijn eigen leven echoot mee in dat lijdensverhaal van de eenzaamheid van die man die stierf, zo eenzaam dat hij zelfs even niet meer geloofde in de liefde van zijn vader. En toen terug kwam. En ons vertelt dat de dood niet het einde is. "Weet dat ik leef, tot de dag van ons weerzien, blijf jij in mij en ik in jou." Dat wij doorleven in elkaar, en in elke daad van goedheid, van erbarmen, waarmee we de wereld een klein beetje hebben kunnen veranderen.
Zoals Dorothee Solle zegt: er is ook een leven voor de dood, een leven van recht doen en verbondenheid met alles wat leeft, van de wolven die naast de lammeren liggen. En dat God niet daarboven is en niet later, maar hier en nu. Bij ons. In ons.

Overweging
Pasen.
Met pasen vieren wij opstanding. Ook wel verrijzenis genoemd. Opgestaan uit de dood. De derde dag na zijn kruisiging. Door de eeuwen heen is dit verhaal bewaard gebleven. Door de eeuwen heen heeft het veel componisten en kunstenaars geïnspireerd tot muzikale composities en schilderijen.
Pasen buiten de christelijke traditie het symbool van het lentefeest. Het vereren van de Godin Ostara, te herleiden naar het woord Easter. De paasvuren bedoeld om de demonen van de winter weg te jagen.
Pasen : de oorsprong ligt in de joodse traditie. Pesach is nauw verbonden met de uittocht uit Egypte. De uittocht beschreven in het boek exodus is synoniem aan bevrijding. Bevrijding en opstanding. Wat daarmee te doen vandaag de dag.
We zingen er in ieder geval over, we bidden er over, we hebben er 40 dagen naar toe gewerkt met thema’s als verwerking, verwondering, dankbaarheid, samen dragen
En vandaag zal er de apotheose moeten zijn; de bevrijding.

Dit eeuwenoude verhaal, omgeven door ongezuurd brood, wijn, een loflied, het halleel.
Altijd heeft dit verhaal in mensen het verlangen en de hoop opgewekt dat een nieuwe wereld in vervulling kan gaan. Daarom ben jij toch hier? Om op te staan, om jezelf en anderen te bevrijden. Van dag tot dag in deze woeste wereld.
Voor mij is het verhaal over de opstanding de meest radicale verbeelding van het visioen dat gaat over verzoening tussen alle mensen, niemand uitgesloten. Daarvoor moeten we in navolging onszelf bevrijden, oog in oog gaan staan met ons eigen lijden. Ons laten lijden naar ons eigen kruis en daar niet voor weg lopen. Heeft Jezus het lijden gekozen? Hij heeft een visioen gekozen. Hij zag het en was verkocht. Hij nam het lijden op de koop toe. Zo gaat dat als je een visioen hebt, een grote liefde, een groot verlangen, dan moet je lijden. Je zult wel moeten. Je wilt het niet. Maat je laat het er ook niet om. En dus heeft hij geleden.
Het oudste verhaal over zijn lijden wordt beschreven door Markus die hem de woorden in de mond legt: God mijn God, Waarom hebt Gij mij verlaten?
Het getuigt dat hij stierf met een schreeuw van ellende, dat schreeuwen uit de diepte dat in veel psalmen doorklinkt.
Waneer heb jij voor het laatste zo geschreewd. Eli, eli, lama sabachtani.
Of verstop je je, verhul je je, laat je je lijden niet zien, toon je haar niet. Het leed loopt keurig aangekleed over straat zong Herman van Veen ooit.

Als je je eigen kruis niet opzoekt, geen hulp vraagt, je niet laat dragen, je ongelukkig zijn niet in de ogen wilt kijken kunnen we niet samen zijn. Dan ben je alleen.
Opstanding en bevrijding is steeds opnieuw tegen elkaar zeggen: ik verlaat jou niet.
En in dat samen zijn kiezen voor een gemeenschap en een wereld waarin geen kwaad met kwaad vergolden wordt. Waar de bannelingen van deze wereld omarmd worden en gehuisvest.
Dat wij recht, solidariteit en ontferming doen.
Dat wij opstaan en onszelf bevrijden om een heldere groene wereld te maken, met een zichzelf herstellende economie die de lucht zuivert die we ademen. Een wereld die extreme armoede vervangt door voorspoed. Waar de kracht van markten wordt verenigt met de kracht van universele idealen. Een wereld dat de gezondheid van mensen, van gemeenschappen end e rijkdom van de natuur respecteert en steeds opnieuw aanvult. En dit alles in omgevingen die onze hoogste menselijke waarden verheffen, vergroten en een plaats geven.
Die waarden zijn: wijsheid, moed, menselijkheid, compassie, inspiratie, creativiteit, vrijheid, hoop, vreugde, integriteit, liefde en zingeving.

Stemmen die dit roepen, die hier voor gaan staan, wordt in de bijbel ‘God’ genoemd.
Die stem begint op deze prachtige paasdag met jou!!!

Amen

Archief alle overwegingen 2011 en voorgaande jaren | Archief overwegingen 2012

FV/RG 2012-04-10 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl