Bijdrage Hans Ernens
zondag 15 april 2012

Voorgangers: Hans Ernens, Helma Schenkeveld

Thema: Verdraagzaamheid - Wat kan een mens (ver)dragen

Eerste lezing: 1 Samuël 24:3-21
Tweede lezing: Twee vrienden

“ ... Vrijheid en verdraagzaamheid
zijn nauw verbonden begrippen.
Terwijl we bij vrijheid vooral denken aan de persoon die vrij is,
ligt het accent bij verdraagzaamheid
meer op de persoon die anderen vrij laat ...”

Tweede lezing
Twee vrienden
Een verhaal vertelt over twee vrienden die door de woestijn liepen.
Op een moment tijdens de reis kregen ze ruzie en de ene vriend sloeg
de ander, uit woede,in het gezicht.
Degene die geslagen werd was gekwetst, maar zonder iets te zeggen
schreef hij in het zand:
Vandaag sloeg mijn beste vriend mij in het gezicht.
Zij liepen verder totdat zij een oase vonden, waar zij besloten een
bad te nemen.
Degene die was geslagen, raakte vast in de modder en dreigde te
verdrinken, maar de vriend redde hem.

Nadat hij was bijgekomen schreef hij op een steen:
Vandaag redde mijn beste vriend mijn leven.
De vriend die had geslagen èn zijn beste vriend had gered vroeg hem:
"Nadat ik je had geslagen, schreef je in het zand en nu schrijf je op
een steen, waarom?"
De andere vriend antwoordde: "Als iemand ons pijn doet moeten we het
in zand opschrijven waar de wind van vergeving het kan uitwissen. Maar als iemand iets goeds doet voor ons, moeten we het in steen graveren,
waar geen wind het ooit kan uitwissen.

Leer om je pijn in het zand te schrijven en om je goede ervaringen in steen te graveren.
Men zegt dat er een minuut nodig is om bijzondere mensen te ontmoeten,
een dag om hen te waarderen, een week om van hen te houden, maar daarna
een heel leven om hen te weer vergeten.

Overweging
Ik lees u een bericht voor van het ANP van10 mei 2009 –
Paus Benedictus XVI en zijn gevolg hebben gisteren hun schoenen aan mogen houden toen hij in de Jordaanse hoofdstad Amman de gebedsruimte van de El Hussein bin Talal-moskee betrad. Begeleiders vonden het niet nodig dat de leider van de Rooms-Katholieke Kerk zijn schoenen uittrok.
Dat de paus zijn schoenen aanhield heeft dus niets te maken met een gebrek aan respect voor de islam, haastte het Vaticaan te verklaren. Benedictus zou van plan zijn geweest zijn schoenen uit te trekken, overeenkomstig islamitisch gebruik, zei de pauselijke woordvoerder Federico Lombardi.
Prins Ghazi Bin Muhammed Bin Talal, neef van koning Abdullah II en diens adviseur in godsdienstzaken, begeleidde de Heilige Vader in de moskee. Dat de paus zijn schoenen mocht aanhouden was volgens de prins een "gebaar van goede wil, verdraagzaamheid, en een teken van wederzijds respect tussen moslims en christenen".

Wat een markant gebaar van verdraagzaamheid. De Paus die zijn schoenen mocht aanhouden van Prins Ghazi van Amman in een Moskee in Amman.
Ook al is dit artikel luchtig en misschien zelfs een beetje grappig, er zit een kern in.
Wederzijds respect en verdraagzaamheid tussen moslims en christenen. En dat is het mooie van dit artiktel.

Verdraagzaamheid vind je talrijk terug in de Bijbel, in onze Duif roepen voorgangers regelmatig op tot respect en verdraagzaamheid. Je hoort het in onze liederen.
In ons dagelijks leven worden we er ook vaak mee geconfronteerd, direct of indirect. Wij mensen proberen te verdragen en dat is soms moeilijk.

Veel mensen vinden zichzelf over het algemeen vrij verdraagzaam of tolerant ten
opzichte van onze medemens. Wat is tolerant?
Tolerantie komt van het Latijnse tolerare en dat is 'dragen, ·verdragen, het uithouden'. Maar wat kunnen wij verdragen? Als wij zo verdraagzaam zouden zijn zoals we beweren, waarom zijn er dan nog zoveel conflicten en oorlogen?
Waarom zie je steeds vaker verharding ipv tolerantie. Of die kleine irritaties en meningsverschillen die kunnen uitmonden in afstand en verwijdering.
Familie vetes bv om een onbenullige ruzie die jaren kan duren.
Het TV programma van de EO “het familie diner” is er een vb van. Of iets minder religieus getint, “herrie met de buren”.
Goed voor redelijke kijkcijfers van mensen die elkaar niet meer verdragen.
Wat heeft de Bijbel ons nu over dit thema te melden? Paulus bv spreekt van de "verdraagzaamheid van God".
In Romeinen "Of veracht gij de rijkdom van Zijn goedertierenheid, verdraagzaamheid en lankmoedigheid, en beseft gij niet, dat de goedertierenheid van God u leidt?"
Of ook in Romeinen: "Laten wij dan niet langer elkaar veroordelen, maar komt liever tot dit oordeel: “uw broeder geen aanstoot of ergernis te geven"
Verdraagzaamheid heeft hier alles weg van geduld, lankmoedigheid, goedertierenheid. God is geduldig met ons, verdraagt onze zonden, Hij laat ze geworden. Hij is genadig, zou je kunnen zeggen. Dat is Zijn rechtvaardigheid. Dat Hij ons niet veroordeeld naar wat wij eigenlijk verdienen, maar geduld met ons heeft. De ondertoon van de verdraagzaamheid van God is dus Zijn liefde en genade voor ons.
Een inspirerende gedachte, God verdraagt ons mensen met al onze zonden en tekortkomingen en is dus altijd genadig.
Wat we bij God aanschouwen, zou ook bij de mensen zo moeten zijn. Daarom zegt Paulus in Romeinen 14, 1: "Aanvaardt de zwakke in het geloof, maar niet om over meningsverschillen te twisten.”
Nou, twisten over meningsverschillen kunnen wij mensen als de beste, toch?
In diezelfde Bijbel kent het begrip verdaagzaamheid ook een sterke relatie met de liefde.
Ook weer in Paulus: "Dat gij elkaar in liefde verdraagt met alle zachtmoedigheid, ootmoedigheid en geduld". Elkaar verdragen kan alleen als je ook om elkaar geeft, als je liefde hebt voor elkaar en als je je zelf kunt wegcijferen. Dat wordt bedoeld met nederigheid en ootmoedigheid oftewel zachtmoedigheid.

Het klinkt allemaal mooi en ook ergens heel simpel.
Wees goed voor een ander, respecteer en verdraag elkaar.
In de Duif bv roepen we ook regelmatig op tot verdraagzaamheid en vredelievenheid.
We veroordelen vreemdelingenhaat en pleitten voor een dak voor iedereen boven zijn hoofd in Nederland. En dat menen we natuurlijk ook oprecht, dat is niet de kwestie.
Maar hoe concreet zijn onze mooie woorden? Oproepen tot, lezen en preken over verdraagzaamheid, maar hoe vergaat ons de dagelijkse praktijk? Wat kan een mens verdragen?

Ook al gunnen wij onze medemens in principe alle vrijheid en geluk, verdraagzaamheid stelt je soms flink op de proef.
In vrijheid kun je uiteraard beter verdragen zou je zeggen, maar in een democratisch land als het onze is het soms flink mis met de tolerantie en solidariteit.

Vrijheid en verdraagzaamheid zijn nauw verbonden begrippen. Terwijl we bij vrijheid vooral denken aan de persoon die vrij is, ligt het accent bij verdraagzaamheid meer op de persoon die anderen vrij laat. Da’s toch wel anders niet?
Denk even aan de lezing over David en Saul. David had Saul heel makkelijk kunnen laten doden, maar deed dit niet, hij liet hem leven, liet hem vrij.
Of over de twee vrienden in de woestijn, die zijn grieven in het zand schreef en zijn dankbaarheid in steen.
De essentie van verdraagzaamheid is, “een persoon die anderen vrij laat, in zijn waarde laat, tolereert”.
En dat is, in ons dagelijkse leven best heel lastig soms, zo ondervind ik ook.
Als ik alleen al kijk hoe kort soms mijn lontje is in het dagelijkse verkeer, soms te snel geirriteerd als ik moe ben of gewoon weg te ongeduldig zijn, het sluipt er soms zo makkelijk in.
Simpele alledaagse voorbeelden waadoor ik kan concluderen dat ik best wat verdraagzamer zou kunnen zijn, hebben me mede getriggeerd dit thema te kiezen. Jezelf een flinke spiegel voorhouden dus. ( of de blik van je man die boekdelen spreekt, helpt ook.... ‘mijn stille kracht’)

Maar van die spiegel naar de TV; een willekeurig Journaal.
Als je het leed ziet van onderdrukte volkeren buiten Nederland raakt je dat enorm. We worden ermee overspoeld op de TV dagelijks; hartverscheurend zijn de beelden uit oa Syrie. Ben je er dan ook nog deelgenoot van, doordat je bijvoorbeeld hulpverlener bent of correspondent, zie je die onverdraagzaamheid met eigen ogen.
Wij spreken hier over in de Duif en dragen deze mensen een warm hart toe en bidden of collecteren voor hun welzijn.

Maar stel als diezelfde onderdrukte mensen in Nederland zijn of naar Nederland willen komen?
Welke gemeente staat te popelen om een asielzoekerscentrum te openen en welke inwoners staan te juichen uit naam van verdraagzaamheid als zo,n centrum vlak bij hun huis wordt geplaatst? Of dichter bij huis, 2 mannen in Utrecht die uit pure wanhoop verhuizen omdat ze niet getolereerd werden en zijn weggepest?
Hoe verdraagzaam zouden zij nu nog zelf zijn?

Ik heb er wel eens over nagedacht, stel je toch voor dat je je huis moet verkopen omdat je buurtgenoten jou niet zou kunnen verdragen?
Hoe onverdraagzaam zou ik dan zelf niet worden? Zou ik niet beter, zoals God, steeds weer kunnen vergeven? Dat lijkt me heel erg moeilijk.
Ik geef eerlijk toe dat dit mij dit eerder zou kunnen verharden.

Verdraagzaamheid is daarom misschien makkelijker als het jezelf niet direct confronteert en je eigen veilige leventje niet direct bedreigd.
De “onverdraagzamen” liever niet bij jou in de buurt of verdraagzaamheid alleen in je eigen veilige referentiekader.

Hoe tolerant kan een mens zijn?
Passief; bijvoorbeeld geen contact met de afwijkende minderheid, dus “leven en laten leven” zolang ik er maar geen last van heb.
Maar in minder tolerante landen zelf? De joden in een eigen stadsdeel, religieuze minderheden die wel samenkomen, maar alleen in schuilkerken zoals bv de Christenen in sommige Islamitische landen. Of homo's die worden getolereerd, mits ze zich ‘normaal’ gedragen. Dus je mag wel homo zijn, maar je moet er niets mee doen. Een ondraaglijk lot. Leven en laten leven?

Actieve verdraagzaamheid gaat een stap verder. Dan luisteren we ook naar de andersdenkende en willen daarmee in gesprek gaan vanuit de gedachte dat we daarvan iets kunnen opsteken. Dat klinkt typisch als onze Duif, toch?
Wij sluiten ons niet af voor een ander en zoeken ook niet onze kracht in het isolement, maar we stellen ons open op, in de hoop iets wijzer te worden van de ander - al is het soms in de vorm van een beter inzicht in de eigen opvattingen. Dat kan en mag natuurlijk ook! Interessant allemaal wat die ander doet en beleefd, maar laat mij maar lekker mijn eigen ding doen.

Als voorbeeld denk ik aan de wat “creatieve” diensten die af en toe in de Duif werden geintroduceerd de afgelopen jaren. Dat was in het begin wennen voor sommigen!
Rituelen uit een ander geloof, nieuwe gast sprekers, onbekende zangers, andere teksten, we kregen als Duiven opeens een hoop nieuwe dingen te verdragen, of was het simpelweg wennen?
We zijn verdraagzaam, maar nooit hoorden wij andere stemmen dan de onze?

Heeft dit dan – tenslotte- misschien ook te maken met het feit dat wij mensen ons ook moeilijk kunnen làten dragen?
Immers dat woord dragen zit ook weer in die verdraagzaamheid.

Wat moeten we daar dan mee?
Om makkelijker te kunnen verdragen moet je je volgens mij ook kunnen làten dragen!
Door je medemens, door je geliefde, je kinderen, door God.
Zoals genoemd, de ondertoon van de verdraagzaamheid van God is Zijn liefde en genade voor ons, hij die ons steeds verdraagt en altijd vergeeft.
‘Dan dragen mensen het samen, zo zouden wij moeten leven’.. zingen wij straks.

Ik denk dat we in dit licht meer tolerant kunnen zijn, indien we ook ons zelf meer openstellen om gedragen te worden. En dat is voor sommigen ook heel lastig.
Openstellen bijv. om te delen, zoals bijvoorbeeld tijdens het Seidermaal verleden week donderdag. Tijdens de maaltijd was het de bedoeling om een bepaalde donkere periode in je leven te delen met je tafelgenoten.
Dat ging ons goed af, een beetje onwennig in het begin, want wie neemt als eerst het woord? Wie stelt zich kwetsbaar op en deelt dit met tafelgenoten?
Verdragen zij dat en....dragen zij je dan ook?
Uiteindelijk werden sommige gebeurtenissen of gevoelens gedeeld met alle aanwezigen die avond. ‘Samen dragen maakt de last lichter’ kwam goed tot zijn recht.

Verdragen en je laten dragen.
Niet alleen in woorden, niet alleen in de Duif, maar in de dagelijkse praktijk.
Niet alleen luisteren naar iemand met een afwijkende mening, maar je misschien ook wat meer verdiepen in zaken die je zo in eerste instantie verwerpt.
Zelf die verandering zijn die je in de wereld wilt zien.

Je richten tot God als je iets niet kunt verdragen.
God die òns verdraagt met onze tekortkomingen, door altijd naar ons te luisteren en ons steeds weer opnieuw te vergeven, en de God die ons draagt omdat hij de mensen ziet zoals geen mens, dat zou onze dagelijkse inspiratie kunnen zijn voor een wereld met wat meer tolerantie.

Het veel bezongen lied in de Duif, “die mij droeg op Adelaarsvleugels” is daar een mooi voorbeeld van.
Gedragen te worden op adelaarsvleugels
Hij die ons steeds weer opwerpt in de ruimte en die ons altijd opvangt
En altijd over ons waakt, zelfs als we kunnen vliegen op eigen kracht.

Moge het zo zijn.

Amen.

Archief alle overwegingen 2011 en voorgaande jaren | Archief overwegingen 2012

FV/RG 2012-04-15 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl