Bijdrage: Jan Andreae
zondag 12 augustus 2012

Voorganger: Jan Andreae
mmv.: Alberto Klein Goldewijk,piano; Emmelie Zipson, zang
Thema: Vriendschap
Vierde deel in de zomerliturgieserie "Aandacht voor wat er is in de rijkdom van de zomer".

Eerste lezing: Vriend
Tweede lezing: 7 Kwaliteiten van een vriend

“ ... misschien is wel het meest belangwekkende van vriendschap
dat het ons een leerschool biedt
om te vergeven, wanneer er fouten gemaakt worden
en wanneer er gekwetst wordt ...”

Welkom,
Welkom in dit uur waarin we zingen en spreken, denken en voelen over het thema vriendschap. Dat hele belangrijke mooie, pijnlijke, verwarmende en verscheurende onderwerp. Welkom aan ieder van elke week, van zo nu en dan, van voor het eerst.

Vriendschap: duizenden nuances van vriendelijkheid, vriendschap een houding van hartstocht en hoofsheid, van tact en geduld, van bedachtzame eerbied en mededogen, van lange trouw en spontaniteit.
Elkaar zo bejegenen, dat is vriendschap, dat is liefde, wij noemen het hier ook wel: God. We verstaan onder vriendschap ook: denkkracht en intuïtiekracht. Wijsheid en wetenschap.
De aarde opbouwen met fantasie, volharding en optimisme, steeds opnieuw, tegen alle  afbraak en destructie in. Alles wat ten goede komt is vriendschap,
Alles wat zingt en in vervoering brengt is vriendschap,
Alles wat troost brengt en tot bezinning leidt is vriendschap,
En alles wat bijdraagt tot iets meer recht en vrede voor zoveel mogelijk mensen.

Vriendschap is dat wij andere mensen, van waar ook ter wereld, welkom heten en proberen te ontmoeten zoals ze zijn. En in deze tijd betekent dat nieuwe tonen vinden en andere omgangsvormen.
Want er veel angst in de wereld, in deze tijd.
Angst voor mensen die gevormd zijn door andere godsdiensten.
Angst voor verlies van zekerheid,  verlies van gewoonten. Angst die gesprekken geboren laat worden waarin het gaat over “wij” en “zij”.

Af en toe komt die angst hier ook naar binnen waaien: toen ik drie weken geleden voorging met mijn moslimvrienden werd er gezegd: dit is een waar godshuis.
Maar er werd ook gezegd: het is heiligschennis wat daar gebeurt.
En het is die angst die ons laat bezuinigen op vriendschap en op liefde.
Maar dwars door die angst heen is deze gemeenschap, die zich De Duif noemt ‘een leerhuis voor een betere wereld’.

Dat is een groot project. Het onderwerp: vriendschap van vandaag staat in het teken van dat project. Want ik ben daarvan, van die utopie.
En wij, de gemeenschap De Duif is een kortgeding tegen cynisme.
Een bodemprocedure tegen schamperheid en cynisme. Daar is iedereen voor uitgenodigd dit uur en alle uren die ons leven ons nog te geven heeft.
Wij sluiten ons hier aan bij de woorden waarin de utopie van een nieuwe wereld is gezegd en gezongen.

Ik doe deze bezinning op dat ideaal vandaag samen met Alberto Klein Goldewijk.
Hij is als klassiek pianist afgestudeerd aan het Sweelinck Conservatorium van Amsterdam.
Daarna is hij snel het theater ingerold, als componist en als begeleidend pianist.
Jarenlang leverde ik wekelijks mijn jongste dochter af voor pianoles.
Ik heb met hem de tango gedanst, hij heeft mij vaak weten te ontroeren door zijn passievolle overgave voor muziek.

Voor ons zingt vandaag Emmelie Zipson, een veelzijdig actrice, zangeres en docent.
In haar laatste soloprogramma doet zij onder meer een zoektocht naar haar Joods-Russische wortels.
Vanuit die wortels hebben we onder andere Jiddische liederen gekozen die ons dicht bij de Thora brengen.
Thora betekent: richtingwijzer, leidraad, een loper die uitgerold ligt naar de toekomst.
Een toekomst die in de Thora steeds gaat over de gang naar het land van belofte.
Een belofte van vrede, verdraagzaamheid en vriendschap.
Mogen wij stil worden, een moment om daar over te bezinnen en aan te kunnen komen bij onszelf …

Ubi caritas et amor, Deus ibi est.
Waar vriendschap is en liefde, daar is God.

Eerste lezing - Vriend - Uit: M. Vasalis, Verzamelde gedichten
Vriend, metgezel, die meer en minder is
dan vader, moeder, minnaar, kind
hetzelfde als ik, maar anders
onafhankelijk en toegewijd
ouder, jonger, van dezelfde tijd.
Trooster, die getroost kan worden
baken en verhanger van de borden
broeder, maar van andre moeder, zonder rivaliteit
met wie ik samenloop en die mij begeleidt.
Hij gunt mij om te leven en als ik dood
zou willen, geeft hij mij gelijk.
Soms is het, dat ik om hem alleen
verdragen blijf, wat zonder hem ondraaglijk scheen.
Zonder een enkele verplichting
loop ik en loop altijd in zijn richting

Tweede lezing - 7 Kwaliteiten van een vriend
Hij geeft wat moeilijk is om te geven.
Hij doet wat moeilijk is om te doen.
Hij kan uithouden wat moeilijk is om uit te houden.
Hij bewaart je geheim, hij vertelt jou zijn geheim.
Als tegenslag komt laat hij je niet in de steek.
Als je depressief bent en het niet meer ziet zitten veroordeelt hij je niet.
Hij ondersteunt je om je eigen weg te gaan. Iemand die deze 7 kwaliteiten bezit kan werkelijk een vriend genoemd worden.

Overweging
De voorbereidingsavond over het onderwerp vriendschap was intens.
Er werden over het onderwerp vriendschap moeilijke dingen naar voren gebracht.
Ik citeer: ‘Ik heb in mijn leven vriendschap niet gekend, ik heb het ook niet gemist.’ ‘Ik heb het juist heel erg gemist, ik had het graag willen hebben.’ ‘Vriendschap kan verwonden, vrienden gaan weg.’
‘Ik wilde heel lang niet leven, totdat ik besloot een vriend voor een ander te zijn.’

In de Bijbel zijn veel verhalen opgetekend over vrienden en vriendschappen.
Over Mozes die heel vertrouwelijk met God sprak, zoals vrienden dat doen.
Of over Jezus waarvan gezegd wordt dat hij een vriend was van tollenaars en zondaars.
Hij die Judas “vriend” noemde, terwijl deze hem verraadde. Of die zijn vriend Lazarus weer tot leven riep.
In het boek Johannes staat geschreven: Wie zijn leven voor zijn vrienden over heeft, heeft de grootste liefde.
Voor mij staat de belangrijkste tekst geschreven in het boek Matheus.
Het gebod luidt: Gij zult God liefhebben en uw naaste als uzelf.

Wat mij betreft heeft de wereld waarin wij leven een enorme nood aan vriendschap, geborgenheid, acceptatie en liefde.
Vriendschap, geborgenheid, acceptatie en liefde komen niet automatisch, worden niet als vanzelf vervuld in ons mensenleven.
Het hoort echter wel bij ons mens zijn: vriendschap en liefde. Dat wat wij God noemen gaat daar vooral ook over.

Maar toen ik mijn oor te luisteren legde in de voorbereidingsgroep dacht ik: Er zijn ook mensen die geen vriendschap kennen. Er zijn ook mensen die wel vriendschap willen, maar niet durven.
Het lijkt er op dat vriendschap niet vanzelf ontstaat.
Vriendschap is een werkwoord. Het kost ons wat om een vriend te zijn.
Heb je naaste lief als jezelf. Hoe zit je met vriendschap voor jezelf en wie is vandaag de dag jouw naaste?

Een voorbeeld over ware vriendschap uit datzelfde wortelboek, de bijbel is de vriendschap tussen David en Jonathan.
Een belangrijk kenmerk van die vriendschap is dat ze voor elkaar kiezen.
En dat was geen makkelijke keuze.
Voor wie het verhaal niet kent: Jonathan was de zoon van de Koning en David was een schaapherder.
Dat gaat niet samen en de Koning had een enorme hekel aan David.
Op een gegeven moment moest deze David op de vlucht voor de vader van Jonathan. Jonathan blijft kiezen voor deze vriendschap…

Ware vriendschap geeft. Ware vriendschap is gericht op de ander.

Ware vriendschap is niet altijd gemakkelijk.
Binnen een vriendschap is het belangrijk dat er openheid en eerlijkheid is, ook dat is niet altijd makkelijk.
Binnen vriendschap moeten we ons kwetsbaar opstellen, onze moeite delen, onze verlangens delen, met de kans niet begrepen of afgewezen te worden.
Maar misschien is wel het meest belangwekkende van vriendschap dat het ons een leerschool biedt om te vergeven, wanneer er fouten gemaakt worden en wanneer er gekwetst wordt.

Nu we aan het einde van een tijdperk zijn gekomen waarin we afscheid zullen moeten nemen van het individualisme en op alle niveaus in netwerken, bezielde verbanden op zoek gaan naar nieuwe collectiviteit.
Terugwinnen van vertrouwen op heel veel lagen en niveaus staat de komende 10 jaar hoog op de agenda.
Trouw en loyaliteit vormen de sleutel voor ware vriendschap.
Zonder dat voelen we ons vaak verraden, achtergelaten en eenzaam.

Oprechte vriendschap heeft te maken met een gedeeld gevoel van zorg en interesse voor elkaar, een verlangen om elkaar te zien groeien en ontwikkelen en een hoop dat de ander in alle aspecten van het leven zal slagen.
Het levensverhaal van de man die de naam Jezus van Nazareth draagt staat in het teken van deze vriendschap.

Laten wij in dit uur, op deze prachtige morgen, vriendschap sluiten
Moge het zo zijn
Amen

Nodiging
Iedere week vieren wij het breken en delen van brood en wijn.
Wat er ook in de loop van de eeuwen rond dat eenvoudige ritueel gespeculeerd mag zijn, wij proberen het te verstaan en vorm te geven naar zijn oorspronkelijke bedoeling: als teken van bereidheid tot gemeenschap over taalgrenzen en scheidsmuren heen; bereidheid je levenskracht, je tijd, je geld te delen met hen die geen deel van leven hebben; en dat wij ons verplichten aan dat visioen van een wereld waar brood en liefde genoeg is voor allen.
Het visioen tot ritueel gelouterd, verdicht tot een gebaar tegen honger, geweld, noodlot - en waarin wij te kennen geven dat wij horen bij dat verhaal over onvoorwaardelijke liefde, het verhaal over Jezus van Nazareth.

Moge het delen
Van dit brood en deze beker
Ons sterken in de hoop
Dat een nieuwe wereld komen zal
Waar brood en recht en liefde is
Genoeg voor allen

Wegzending en zegen
In de ruimte gezet door Gods scheppende hand,
in de vrijheid geplaatst door het Woord,
in het licht gesteld door Gods liefde,
gaan we op weg,
omvat door de zegen,
om te zijn tot een zegen.

De Eeuwige is voor u om U de juiste weg te wijzen
De Eeuwige is achter je, om je te beschermen tegen gevaar
De Eeuwige is onder u, om u op te vangen wanneer u dreigt te vallen
De Eeuwige is in jou, om je te troosten in verdriet De Eeuwige is boven u en jou en mij, om ons allen te zegenen,

Archief alle overwegingen 2011 en voorgaande jaren | Archief overwegingen 2012

FV/RG 2012-08-24 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl