Bijdrage: Bert van der Meer
zondag 9 september 2012

Voorganger: Bert van der Meer
Lector: Francien Plaisir
Thema: Thuis komen
Achtste deel in de zomerliturgieserie "Aandacht voor wat er is in de rijkdom van de zomer".

Eerste lezing: Onder de appelboom - Rutger Kopland
Tweede lezing: Lucas 15: 11-32

“ ... Ik ben alleen
op mijn hoede
en dan trek ik me terug.
Wat als ik, in gedachten, dat bordje eens op de deur zou hangen
“welkom thuis!”.
Hoe zou je je dan voelen? ...”

Inleiding
Welkom aan iedereen die vandaag gekomen is. Welkom als je hier voor het eerst bent, als je regelmatig komt, als je hier niet bent weg te slaan ;-).
Welkom in deze eerste viering na de vakantie, met Irina achter de vleugel, ons fantastische Duifkoor , en zwaaibaas Henk . Welkom thuis!
Want daarover hebben we het vandaag, over thuiskomen. Wat dat voor je betekent. Mart Smeets zou zeggen: we vinden het allemaal zo gewoon, maar wat bedoel jij nou eigenlijk als je zegt “thuiskomen”. In de voorbereiding hebben we het daarover uitgebreid gehad, in een aantal vormen:

• thuiskomen na een vakantie, het weerzien met je huis,  je luxe, je vertrouwde omgeving, je vrienden
• thuiskomen na een ziekte
• niet kunnen thuiskomen, nergens een thuis hebben, op de vlucht zijn

Voordat Henk wist welke lezing ik had uitgezocht mailden we over de muziekkeuze. Hij schreef: zoek mooie liederen uit, dan vieren we feest en slachten het gemeste kalf. Dat was een verwijzing naar het verhaal van de verloren zoon. En het toeval wil, of misschien is het iets minder toevallig, dat we vandaag het verhaal lezen over de verloren zoon. Als er één verhaal over thuiskomen is, dan is het dat. En als er één verhaal is dat ik altijd verschrikkelijk oneerlijk heb gevonden, dan is het dat.

Overweging
[Ik laat twee plaatjes rondgaan, de ene is het schilderij van Rembrandt van de thuiskomst van de verloren zoon, het andere is het schilderij “onverwacht” van Ilja Repin, de Russische Rembrandt, van de onverwachte thuiskomst van een vader van het front. Bekijk ze allebei goed, ik kom er later in mijn overweging op terug].

Ik zei in de inleiding al dat ik dit verhaal van de verloren zoon verschrikkelijk oneerlijk vond. Ik prijs mezelf gelukkig dat ik dat hier, vanaf deze plaats, voor u kan uitspreken, want het zat me heel hoog. En dat heeft alles te maken met mijn uitgangspositie. Ik heb een broer die nogal vrijgevochten is en ik was altijd gehoorzaam, bescheiden, gezeglijk en vroeg nooit iets voor mezelf. In gedachten deed ik dus als de eerste zoon die trouw bij zijn vader bleef. En ik verwachtte aan het einde van het verhaal een beloning voor die trouw, of op z’n minst een morele overwinning. In alle sprookjes en verhalen die ik tot dan toe kende lukte dat. Behalve hier. Degene die alles al had gekregen, kreeg nog meer toen hij berooid thuis kwam. Ik bleef in vertwijfeling achter.” Is God dan niet rechtvaardig?” vroeg ik me af toen ik van de kerk naar huis terugliep.
Inmiddels ben ik wat jaren ouder en mijn broer is naar een ver land vertrokken, hij woont in Rusland ;-)

De belangrijkste verandering sindsdien is dat ik zelf kinderen heb gekregen, die vaak aangeven dat iets niet eerlijk is omdat een van de anderen iets wel mag. Het kan om limonade,  koekjes, hoe laat ze naar bed moeten, om van alles gaan. Ik ben ermee gestopt om in die redenering mee te gaan. Liever geef ik aan dat de zogenaamde eerlijkheid geen argument is. Ik werp dan tegen: “Is het eerlijk dat ik drie weken zomervakantie heb en jullie zes? “ en daarop blijven zij vertwijfeld achter.

De les die ik nu uit het verhaal van de verloren zoon trek is dat het gaat om die zoon die wegtrekt en weer terugkomt. Die heeft z’n lesje wel geleerd. En hij heeft ook het vertrouwen dat zijn vader hem nog zal ontvangen en goed is voor de mensen die voor hem werken. En hij is bereid alles te accepteren, om dagloner te worden. Dat hij bereid is om alles te accepteren zie je ook  in het schilderij van Rembrandt. De verloren zoon knielt daarin voor zijn vader.
Het feestmaal dat de vader aanricht heeft niets te maken met de brave eerste zoon. Vader is blij dat zijn zoon weer terug is en laat dat blijken. Dat de andere zoon dat interpreteert als een oneerlijkheid bewijst twee dingen: (i) hij verwijt zijn broer dat hij zijn erfdeel heeft opgevraagd en is weggegaan en (ii) hij verwijt zijn vader dat die zijn broer nog steeds als zijn zoon behandelt.
In beide gevallen zijn het gebeurtenissen waarop hij geen invloed heeft, het gebeurt hem, en hij kan daar niet goed mee omgaan. Hij mist het vermogen om die gebeurtenissen met gelijkmoedigheid tegemoet te treden. Om te kunnen zeggen: mijn broer is teruggekomen. Ik weet niet of dat voor mij geluk of ongeluk betekent.

Maar eigenlijk is het voorgaande een zijstap, want ik wil het met u hebben over thuiskomen.
Iemand zei in de voorbereiding: als ik na 5 weken in Italie in een nogal Pittoreske omgeving, na een reis van dagen in 6 verschillende voertuigen weer thuis kwam en ik zag de Berlagebrug: Oh! als ik Paus was geweest had ik de grond gekust. Iemand anders zei: het was een geweldig gevoel toen ik na 17 weken verpleeghuis weer thuis kwam en weer alles zelf kon bepalen, geen toestemming hoefde te vragen, mijn eigen boeken, mijn eigen muziek kon luisteren. Voor mij is thuiskomen na een vakantie het binnenrijden van Edam, stoppen voor de deur, de sleutel in het slot steken, de deur opendoen, even onwennig kijken of het huis er nog net zo uitziet als in de herinnering, de warmte van het huis voelen waar wekenlang nauwelijks een deur is open geweest, de post, de poes en de planten terugvinden. En dan zien: Oh ja, zo was het, dit is wat ik heb achtergelaten.

Het is een plek waar je geborgenheid ervaart, vertrouwen in jezelf, liefde voor jezelf. Waar geschiedenis ligt, zoals in het gedicht van Kopland. Met de geur van hooi komen de herinneringen aan speelgoed in het gras en kinderen die speelden in het bad tot waar ik was, onder de appelboom.

Als je iemand thuis welkom heet, na een reis of verblijf in ziekenhuis, geef je uitdrukking aan wat iemand voor je betekent. Ik was een jaar of acht en zag het schildje, dat ik aan de voorkant van het boekje heb afgedrukt, hangen bij een vriendinnetje, met ballonnen en slingers. Tante Mieke, dat was de moeder van dat vriendinnetje, kwam thuis van een reis naar de Verenigde Staten, waar haar zus woonde. Ik vond dat toen wat overdreven, thuis deden we dat niet zo. En het is heerlijk om dat wel zo te doen, zo aan te geven wat iemand voor je betekent. En heerlijk om dat te ontvangen, om zo te ervaren dat je voor iemand iets betekent. Dan heeft thuiskomen ook te maken met geven en ontvangen.

Ik wil jullie dan ook allemaal vragen om dit schildje op de deur te hangen voor de eerste die bij jou thuiskomt. Dat kan je partner zijn, je zoon, je dochter, of jezelf. Dan geef je jezelf een cadeautje. En je zou een webcam moeten ophangen om te zien wat het effect is. Ik wed dat de postbode en de krantenjongen, als ze het schildje zien, ook even moeten glimlachen. Dat heb je dan toch maar mooi bereikt met je schildje.

Behalve het schilderij van Rembrandt heb ik ook een afbeelding van het schilderij ‘onverwacht’ van Repin laten rondgaan. Dat gaat over de onverwachte thuiskomst van een man, een vader, van het front, althans dat vermoed ik. Daar hing geen schildje op de deur, sterker nog, thuis hield men er rekening mee dat hij nooit meer zou terugkeren. En hij weet dat als je in zijn ogen kijkt. Hij komt thuis en vraagt zich af of hij welkom is. Op het moment van het schilderij nog niet.
We kennen ook allemaal dat onzekere gevoel, dat je niet weet of je ergens welkom bent, bijvoorbeeld als je ergens nieuw binnenkomt, op een feestje komt met onbekende mensen. En je weet dat je niet jezelf bent als je je zo onzeker voelt. We zijn als de brave zoon uit de verloren zoon. We voelen ons niet welkom, omdat we op dat moment de onzekerheid niet even kunnen laten zijn, in het vertrouwen dat het wel goed komt. Dat doen we dus zelf. Er is in die voor ons onbekende omgeving niemand die bedacht heeft dat ik niet welkom ben. Ik ben alleen op mijn hoede en dan trek ik me terug. Wat als ik, in gedachten, dat bordje eens op de deur zou hangen “welkom thuis!”. Hoe zou je je dan voelen? Beter? Relaxter? Chill?

Ik ga het doen! Binnenkort kom ik in een bedrijf waar ik misschien aan de slag mag. Een sollicitatie voor een opdracht. In gedachten hang ik dat bordje op de deur en ik ga naar binnen. Het ergste dat me kan gebeuren is dat het gesprek een fiasco wordt en ik bij het verlaten van het pand de deur dichtgooi en het  schildje nog steeds zie hangen. Aan één spijker.

Vandaag nog niet, vandaag is het zondag en vieren we dat we er allemaal weer zijn. En we kijken elkaar in de ogen en heten elkaar Welkom Thuis!

Nodiging
Laat ons hier dan, in dit huis waar iedereen welkom is, samen brood en wijn delen en doen als hij deed, zoveel jaren geleden. Je bent welkom aan deze tafel. Welkom thuis!

Zegenbede
De Eeuwige is vóór je om u de juiste weg te wijzen.
Hij is achter je om u je de armen te sluiten en om u te beschermen tegen gevaar.
Hij is onder je om je op te vangen wanneer je dreigt te vallen.
Hij is in je om je te troosten als je verdriet hebt.
Hij omgeeft je als een beschermende muur, wanneer anderen over je heen vallen.
Hij is boven je om je te zegenen.
Zo zegene je de Eeuwige, vandaag en alle dagen van je leven

Archief alle overwegingen 2011 en voorgaande jaren | Archief overwegingen 2012

FV/RG 2012-10-30 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl