Bijdrage: Diana Vernooij
zondag 28 oktober 2012

Voorganger: Diana Vernooij
Lector: FiekeKuijper-Dixon

Thema: Stil / Luister
Viering in het licht van 2e Dag van de Stilte

Eerste lezing naar psalm 131
Tweede lezing: Mattheus 13; 10-16

“ ... Er is iets in je, een zekere gevoeligheid,
die je kunt herkennen als het kwetsbare kind.
Dat kind wil op schoot,
het wil aandacht en warmte om tot rust te komen ...”

Inleiding

Goedemorgen lieve mensen, hartelijk welkom bij deze viering van De Duif in de Amstelkerk. Of u nu voor het eerst bent, of al een oude getrouwe van De Duif, of u toevallig komt of speciaal voor deze viering. Fijn dat u er bent en hartelijk welkom!
Zo een paar keer per jaar huizen we als Duif in de Amstelkerk – als de kerk het weekend verhuurd is. Zo ook vandaag, nu we de 2e Landelijke Dag van de Stilte vieren. Vorig jaar deden we ook mee en waren toen ook in de Amstelkerk. We zien u vanaf volgende week weer graag aan de overkant in ons eigen gebouw!

Vandaag zou ik samen met Helma Ton voor gaan, we hebben samen de viering voorbereid. Helma noemt zichzelf aandachtsactivist. Ze is trainer en coach en heeft een prachtig centrum voor Aandachtsontwikkeling op IJburg. Maar Helma heeft me gisterenavond gebeld, ze is ziek en wel zo erg dat ze niet mee kon voorgaan. Daarom heb ik Fieke Klaver gevraagd om met mij mee voor te gaan. Ik stel het op prijs dat je zo snel ja hebt gezegd.

Stil │luister – is het thema voor ons vandaag. En het is een waarheid als een koe – je kunt niet luisteren als je niet eerst stil wordt. En om echt goed te luisteren moet je meer doen dan niet praten. Goed luisteren en echt horen is een kunst apart.
Vandaag gaan we het hebben over de stilte en het luisteren, we willen u meenemen in de stilte, u laten ervaren dat echt horen afhangt van de kwaliteit van luisteren en dat goed luisteren weer samenhangt met de kwaliteit van de stilte.

Moeder Teresa zegt dat ze slechts luistert als ze bidt, en ze zegt dat ook God slechts luistert. Bidden is dus luisteren volgens haar. En omgekeerd geldt dat ook: als luisteren bidden kan zijn, dan hebben we iets heel moois met luisteren te ontwikkelen.

Ik nodig u uit om in deze viering aandachtig te zijn en stil …
Om te luisteren alsof alles nieuw is, … alles opnieuw geboren wordt...
Geef adem om alles wat opkomt te laten verwaaien …
en om in de ruimte te komen die openheid is en nieuwsgierigheid …
voor al wat komt.

Laten we even stil zijn samen.

Overweging

Deze zomer was Helma in een geluidsstudio. Ze was gevraagd om een Mindfulness App in te spreken voor iPhone en Android, met begeleide 'mindfulness' oefeningen. Ze kreeg een koptelefoon op, er werd nauwkeurig een microfoon voor haar geplaatst. Het eerste wat de geluidstechnicus deed was dit: hij vroeg haar haar hoofd af te wenden van de microfoon gedurende een paar minuten. Na twee minuten vroeg ze hem wat hij had opgenomen. En hij zei: ‘jouw aanwezigheid’. En hij voegde er aan toe: “er is geen stilte zonder aanwezigheid”.
Geen stilte zonder aanwezigheid, dat is bijzonder. Stilte bestaat niet uit zichzelf. Ze bestaat bij de gratie van 'aanwezigheid'. Die van mij en die van jullie.

Maar stilte kennen we vooral als een gebod: wees stil!
Stil zijn onder het eten, niet fluisteren in de kerk, niet mogen praten – zo zien we stilte vaak. Of we ervaren stilte als beklemmend: er valt een stilte tijdens een gesprek, het huis is stil. Als je alleen in huis bent, als je je partner mist of je kinderen, dan verdrijf je het liefst de stilte met muziek en afleiding. Of je houdt wel van de stilte in de natuur maar kan in je huis geen stilte verdragen.

Stilte ervaren we soms als iets dat we moeten zien te overbruggen, een leegte die wacht op geluid, tot er weer iets komt. Maar stilte is geen leegte, geen gebrek aan geluid. Stilte is de basis, meer nog, ze is de voedingsbodem voor geluid, voor spreken, voor uitingen.

Stel, je bent In een ruimte vol met kletsende mensen en je praat met een klein groepje te midden van al dat lawaai. Er is volop gepraat maar je hoort alleen maar het gesprek waaraan je deelneemt, totdat er plotseling iemand verderop iets zegt dat je aandacht trekt. Misschien valt er een naam of een woord dat je boeit. Plots val je weg uit het groepje waarmee je praatte en volg je het gesprek van de andere groep.

Je bent als een hond die slaapt en een oor van overeind zet. Je richt je oor op een geluid. Je kunt je afsluiten voor het een en richten op het ander. Dan kan automatisch gaan, maar je kunt het ook bewust leren, je oren te richten. Je kunt het leren om je aandacht te verplaatsen, om niet meegesleurd te worden door het lawaai waar je midden in zit, het gesprek wat toevallig gaande is, de gedachten die je in je hoofd hebt. Je kunt je vrij maken. Je kunt leren luisteren.

Er is stilte nodig om te kunnen luisteren. Je kunt niet meer luisteren dan je stil kunt zijn en aandacht hebt.
Er bestaat ook luisteren zonder te horen, zoals kijken zonder te zien. Luisteren om te kletsen. Dat doe je als je onmiddellijk inhaakt op iets wat een ander je vertelt, alleen maar om je eigen verhaal te kunnen doen. Als je zegt: “dat heb ik ook” of “dat herken ik” en vervolgens jouw verhaal begint te vertellen. Dat kan leuk zijn, maar vaak leidt het tot een oppervlakkig gesprek. Want heb je wel echt goed geluisterd? Of heb je uit wat de ander zei alleen opgepikt wat je zelf ook hebt meegemaakt?
Kun je dat, je primaire reactie uitstellen – even niet jouw verhaal ertegenover zetten. Kun jij in het aandachtig luisteren blijven? Kun je je eigen gedachten en reacties laten verwaaien en blijven luisteren? Wil je dat leren?

Jezus is hier heel rigoureus over. Er zijn mensen die met hem willen praten die ziende blind en horende doof zijn, zegt hij. Ze begrijpen niets, ze hebben geen inzicht en zo te zien willen ze dat ook helemaal niet.
Wat willen ze wel is niet duidelijk, ze willen zich misschien vergapen aan hem, of ze willen gelijk hebben, Jezus op zijn woorden pakken, of ze denken dat ze allang weten wat hij wil zeggen. Daarom spreekt hij in gelijkenissen, zodat ze moeten nadenken, omdat het hen verwart. Als ze wel zouden horen, zouden ze tot inkeer komen.
Gelukkig jullie ogen omdat ze zien, en jullie oren omdat ze horen. Gelukkig degenen die echt willen leren stil worden en luisteren.

De psalmist legt een link tussen zijn ziel en de stilte. Hij is stil geworden, zijn ziel tot rust gebracht als een kind op de arm van zijn moeder. De psalmist zoekt niet wat te groot is, zij zoekt de rust van de ziel.
Voldaan van het drinken, geborgen in haar aandacht en warmte, in veilige haven. Ieder mens heeft zo’n kind in zichzelf, of je dat nu je ziel noemt, of niet. Er is iets in je, een zekere gevoeligheid, die je kunt herkennen als het kwetsbare kind. Dat kind wil op schoot, het wil aandacht en warmte om tot rust te komen en straks met hernieuwde energie de wereld weer in te rennen.
Als wij zeggen dat wij goed voor onszelf moeten zorgen, dan hebben we het over dat deel in onszelf dat als een kwetsbaar kind is en dat hier in de psalm “mijn ziel” wordt genoemd. Wij kunnen luisteren naar die ziel, kunnen luisteren naar dat kind in ons en hem of haar acceptatie, geborgenheid en liefde geven.

Met die rust en stilte kun je luisteren en horen en de rijkdom van stilte ervaren, de rijkdom van contact. Hoe hebben we kunnen dénken dat stilte de afwézigheid van contact is, stilte is juist de verbinding, de basisvoorwaarde voor contact. Stilte verbindt mensen met elkaar en met de wereld. Stilte is de ruimte van waaruit je leeft.

Dankzij de stilte, de stilte om je heen, de stilte in je geest – kun je zien, kun je luisteren, kun je horen. Jouw luisteren maakt het mogelijk dat een ander spreekt. Als er niemand luistert, zijn er ook geen sprekers, dan zijn er alleen maar mensen die tetteren of in zichzelf praten. Als er iemand echt geïnteresseerd naar je luistert, dan vertel je soms dingen waar je jezelf over verbaast: “zeg ik dat, leeft dat in mij?”. Jij komt dankzij het luisteren van een ander tot nieuwe inzichten. Dankzij de oprechte openheid en het nieuwsgierigheid naar jouw woorden komt jouw verhaal tevoorschijn, kan jij helemaal zijn wie je bent.

En God, wat doet God door te luisteren?

Nodiging

Hier in de Duif delen we iedere zondag brood en wijn met elkaar. We staan in een lange traditie, waarin we ons aansluiten bij het laatste maal dat Jezus met zijn leerlingen genoot, voordat hij werd verraden en gedood.
Deze maaltijd is een handreiking.
Wij reiken elkaar een stukje brood en een drupje wijn.
Daarmee reiken we elkaar de hand om brood en wijn voor elkaar te zijn.
Om elkaar te voeden met kracht en hartstocht.
We reiken naar elkaar om te luisteren naar elkaar, om er te zijn voor elkaar.

Als je dat wilt, de ander te voeden met je aanwezigheid,
als je bereid bent je te laten voeden met kracht en hartstocht,
als je de wens hebt elkaar de stilte te bieden om tot spreken te komen
– dan ben je van harte genodigd aan deze tafel.

Zegenbede

Moge de Krachtige en Tedere dicht bij ons zijn de komende dagen
en alle dagen in ons verdere leven.
Moge zij onze ogen, onze oren en ons hart openen
opdat onze ogen zien en onze oren horen,
en ons hart antwoord kan geven,
onverschrokken en met heldere aandacht.
Moge ons diepste wezen, God in ons leven,
ons kracht en tederheid schenken en vrede,
Amen

Archief alle overwegingen 2011 en voorgaande jaren | Archief overwegingen 2012

FV/RG 2012-10-30 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl