Lezingen:
Mooie woorden klinken er vandaag. Maar passen ze wel bij onze
werkelijkheid? In een andere bijbellezing worden we opgeroepen
ons te verzoenen met een ander die iets tegen ons heeft, voordat
we in de tempel aan het bidden slaan. Dat is ook niet gemakkelijk,
maar je kunt je er misschien nog iets bij voorstellen. Je weet
waarom iemand iets tegen je heeft en je gaat op hem af om het
weer goed te maken. Maar neem dan eens de teksten van vandaag:
je vijanden lief hebben, de andere wang toekeren ... hoe kun je
dat nou doen? Denk maar eens aan veel verschillende situaties:
· het conflict tussen Irak en de Verenigde Staten
· een familieruzie die al jaren sleept
· stel dat er een mens is die je kind mishandelt en doodt
en je komt hem op straat weer tegen
· mensen die je haten zonder dat je ze ooit iets misdaan
hebt, die je vervolgen om je geloof, je vrije uitspreken van je
mening, omdat je een andere huidskleur hebt, tot een ander volk
behoort
· mensen voor wie je hebt moeten vluchten
· mensen die jouw vreedzame actie alleen maar zullen uitleggen
als een teken van zwakheid en die vervolgens nog harder zullen
toeslaan en je minachten.
Hoe kun je dan nog denken, dat het mogelijk is, ja zelfs goed
is, om je vijanden lief te hebben?
Daarom is het misschien maar goed dat het verhaal van Saul
en David vandaag gelezen wordt. Dat lijkt heel wat meer met beide
benen op de grond te staan. De verleiding zal groot zijn om David
direct de witte mantel van de held, "the good guy" om
te hangen. David is toch de grote koning, het grote voorbeeld?
Toch is dat ook in dit verhaal niet eenduidig. David doodt Saul
niet, omdat hij de gezalfde van de Eeuwige is. Of toch gewoon
bang voor wat hemzelf in dat geval boven het hoofd zal hangen?
Het risico om de toorn van God over zich af te roepen was misschien
toch een beetje te groot. Is het dan toch eerder berekening?
Wat nog wel voor David pleit, is dat niet hij maar Abisai komt
met het plan om Saul te doden. Maar dit bijbelse verhaal over
Saul en David reikt misschien toch verder. David is dan wel degelijk
de grote koning, ook in dit dubbelzinnige verhaal.
Saul zal in het vervolg steeds verder in het nauw gedreven worden.
Uiteindelijk staat hij dan oog in oog met vijandelijke soldaten.
Zijn zonen worden gedood. Hijzelf wil zichzelf de vernedering
van een dood door vijanden besparen en stort zich in zijn eigen
zwaard. Zo komt Israëls eerste koning aan zijn einde. Ook
in het verhaal van vandaag is hij al de zwakste partij. Omringd
door vele soldaten had hij toch gedood kunnen worden. David echter
is degene die vertrouwt op God en zo met slechts één
metgezel bij zich zijn vijand uit de weg zou kunnen ruimen. Maar
hij doet dat toch niet; God is in het spel, want Saul is de gezalfde
van de Eeuwige. Saul is gezalfd om de goede koning van God te
worden, om het volk ten goede te leiden. Vertrouwend op de rechtvaardige
God doodt David Saul niet. Maar fijntjes wijst hij Saul er nog
even op, dat God een god is die zich wil laten verzoenen. En zo
is de lucht tussen hen dan weer even opgeklaard, al gaan ze direct
ook weer ver van elkaar vandaan.
David is niet degene die zijn vijanden lief heeft in dit verhaal,
maar hij lijkt wel te raken aan een zin uit de brief aan de Romeinen:
"Leef, voorzover het in uw macht ligt, met alle mensen in
vrede. Wreek uzelf niet, geliefden, maar laat dat over aan Gods
toorn".
Het is Gods ordening die vandaag telkens weer centraal staat.
David geeft God het laatste woord. Paulus zegt dat het oordeel
over mensen uiteindelijk alleen aan God toekomt. Lucas beschrijft
een houding waarmee je kinderen van de Allerhoogste wordt, "want
ook hij is goed voor ondankbare en slechte mensen".
Ondanks de harde werkelijkheid blijft er dus een hoog, goddelijk
ideaal geschetst worden. Je kunt daardoor terneer gedrukt worden.
Je zult onder dat ideaal gebukt gaan als je het opvat als iets
dat precies zo gedaan moet worden. Maar dat is niet de bedoeling
van de Blijde Boodschap die Jezus brengt. Paulus heeft dat heel
goed door. Hij spreekt voortdurend over bevrijding van de wet,
over de vrijheid van de kinderen Gods. En vandaag blijkt dat in
het zinnetje: "voorzover het in uw macht ligt".
Het is niet de bedoeling je op te zadelen met een onmogelijke
en ondraaglijke last, maar om je te bevrijden. Er wordt een lonkend
perspektief geschetst. Dezelfde woorden kun je net zo goed lezen
als een oproep. Het ligt er maar aan hoe je ze wilt uitspreken
en horen.
Bedenk dit en neem dan de sleutel tot Jezus' woorden in je handen:
"Behandel de mensen, zoals je wilt dat ze jullie behandelen".
Wil je zelf bestolen, geslagen, en vernederd worden? Of wil je
met begrip, toegeeflijkheid en respect benaderd worden? Neem
die sleutel in handen en streef zo naar het goede voor allen.
De harde werkelijkheid waarin velen moeten leven wil ik hiermee
niet wegpoetsen. Ik kan dat ook niet. Ik weet ook niet hoe ik
in zo'n situatie zou reageren. Veel hangt waarschijnlijk ook af
van de tijd die je dan hebt om je reactie te bepalen. Niettemin
blijft het streven voor mij recht overeind staan, omdat dit streven
de weg ten leven is:
"Laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwint het
kwade door het goede".