Lezingen:
Van harte welkom u allen, in deze viering en in de gemeenschap
van De Duif.
Welkom ook namens Mieke, die samen met mij voorgaat en Fons, die
voor de muzikale ondersteuning zorgt.
Voor vandaag heb ik gekozen voor twee lezingen, geïnspireerd
door intense ervaringen die ik deze zomer als gids van een groep
in de bergen meemaakte.
In feite zijn het grote thema's, namelijk angst en vertrouwen.
De tweede lezing is uit het Mattheüs evangelie, over het
laatste oordeel en over de aanwezigheid van God. Door de eeuwen
heen zijn mensen bang gemaakt door een oordelende en straffende
God, die onderscheid maakt door schapen van de bokken te scheiden.
Zodra je deze lezing leest, komt de discussie daarover weer los.
De eerste lezing is uit het Lucas-evangelie, en handelt over de
storm op het meer. Een situatie, waarin de leerlingen van Jezus
doodsbang zijn. Waarin Jezus hen aanmaant en zegt: Gij kleingelovige,
wat kan er jullie gebeuren als ik bij jullie ben? Vooral uit deze
laatste lezing is het thema ontleent, voorbij de angst.
De grote vraag is hoe je als mens met angstige situaties omgaat,
en hoe je daarbij steun uit het geloof kan putten. Daar wil ik
vooral in mijn overweging op ingaan.
In wens ons allen een fijne viering verder en stel voor dat we
eerst stil zijn om tot onszelf en tot God te komen en daarna zal
ik voorgaan in gebed.
Afgelopen maand werkte ik als reisleider en gids van twee groepen
van zo'n 10 mensen, die een rugzaktrektocht maakten in de Alpen.
In zijn algemeenheid was het een schitterende ervaring, om mensen
dichter bij zichzelf, de natuur en elkaar te brengen. Maar een
van de meest indringende ervaringen was de keer, dat we een vreselijke
afdaling maakten, over puinhellingen naar beneden en waar sommigen
van angst bijna niet verder durfden. Het pad was me aanbevolen
door een boswachter, voor wie zo'n afdaling kennelijk peanuts
was, maar sommige deelnemers voelden zich bijna verlamd van schrik
en dachten bij zichzelf: Mijn God, hoe kom ik hier doorheen? Het
leek wat dat betreft een beetje op de storm op zee van de leerlingen.
Mijn gedachte was: zo goed en zo snel mogelijk hier doorheen en
weg van deze stenen. De gedachte van mijn assistent was: laten
we even halt houden en uitwisselen hoe het met iedereen is. Zodra
we het lastigste stuk gepasseerd waren, deden we dit laatste.
Ieder kon delen wat hij of zij had doorgemaakt. Het was alsof
de storm ging liggen.
Het verhaal is nog niet afgelopen; toen we 's avonds even stil
waren voor de maaltijd, klonk een stem van boven in mij: Waarom
was je bang, ik was toch bij je? Wanneer was je er dan, vroeg
ik terug? Nou, op die momenten waarop mensen op elkaar wachtten,
elkaar steun gaven, de weg wezen en vast hielden.
Als mens kun je bang zijn. Het zou gek zijn als je dat nooit
zou zijn. Het kan een gezonde waarschuwing zijn om iets niet te
doen of soms iets juist wel. Om voorzorgsmaatregelen te nemen,
omdat je bang bent dat er anders iets fout gaat. Iets ander is,
wanneer je je bang laat maken. Bang laat maken bijvoorbeeld door
het Godsbeeld te verkondigen, dat God je streng zal straffen,
als je niet de goede dingen doet. Op die manier is Mattheüs
25 vaak misbruikt. Wee je gebeente, als je niet de goede dingen
doet.
Via dreiging komt een mens niet tot goede dingen. Onze God is
niet een dreigende God, maar een God van bevrijding. Een God die
kan helpen onze angsten te overwinnen, uit de wurggreep van de
angst te komen.
Nu geloof ik persoonlijk wel, dat wij aan onze Schepper verantwoording
schuldig zijn, dat ons wel over ons leven rekenschap gevraagd
zal worden. Op een of andere manier kunnen we niet zomaar doen
wat we willen; we zullen altijd naar de goede dingen moeten blijven
zoeken. Het leven is geen vrijblijvende zaak.
Terug naar de vraag, hoe je met angst en angstige situaties omgaat. De eerste stap om uit de angst te komen, is het onderkennen van de angst. De leerlingen in de boot, die deden dat. Die vissers, dat waren toch niet bepaald kleine jongens, die waren wel wat gewend daar op het meer van Galilea. Toch waren ze in grote nood. "Help meester, wij vergaan riepen ze uit!". Daarin zit voor mij dan ook de sleutel om uit de angst te komen. Door er over te praten. Door haar te laten zien. Dan kan er iets nieuws ontstaan. Dan ben je open over die dingen waar je bang voor bent, de ander of de grote Ander weet zich dan uitgenodigd om naast je te komen staan. En hij of zij, die niet overmand is door de angst, kan je er boven de angst uit trekken. Dat is het prachtige van ons mens-zijn, dat er in dat naast elkander staan, het oog hebben voor wat je als medemens nodig hebt, dat daaruit prachtige, Goddelijke dingen kunnen ontstaan.
Een tweede belangrijk punt bij het overwinnen van angst is
de verwondering. Of nog beter gezegd, een open houding, waarin
je ontvankelijk bent voor nieuwe dingen die je worden aangereikt.
De verwondering in de eerste plaats uit Mattheüs: Wanneer
hebben we U hongerig gezien en wanneer hebben we u dan te eten
gegeven? In mijn belevenis in de bergen was het God die aanwezig
werd, op het moment dat mensen naast de hulpbehoevenden, de angstigen
gingen staan. In Mattheüs zijn het de hongerigen en de naakten,
die samen God vormen. Immers de vraag was: wanneer hebben we u
dan gevoed of gekleed? Welnu, zij die gevoed en gekleed werden
door de rechtvaardigen, in hen werd God manifest. Het bijzondere
is dat God niet iemand is van boven op een troon, die oordeelt
of straft, maar dat God als het ware ontstaat, gebeurt, daar waar
de ontredderden opgevangen worden.
De rechtvaardigen, die worden op het laatst gezegend. De kracht
en de zegen van God pas helemaal ontvangen, als je je eigen trots
aflegt en je dienstbaar maakt waar dat nodig is. Als je dus iets
gaat doen als het wassen van de voeten.
Daarnaast lezen we in Lucas ook de verwondering en verbazing van
leerlingen:
Dat zee en wind Jezus gehoorzamen. Het is een mysterie. Net zoals
het een mysterie is dat Jezus door de dood is heengegaan en een
levende is gebleven.
Hiermee wil ik u niet de valse hoop geven, dat als je maar gelooft,
dat dan alle situaties zodanig goed zouden aflopen, zoals wij
dat zouden willen. Sommige mensen die ernstig ziek zijn, worden
niet per se beter, als je maar gelooft en bidt. Maar de dood heeft
niet het laatste woord. Er blijft dankzij Gods genade, altijd
leven mogelijk en soms gebeurt dat op een manier, die wij mensen
niet voor mogelijk houden.
Dat kan in kleinere dingen zitten, zoals het delen over je angst
die je had tijdens een vreselijk spannende afdaling. Opeens is
het dan niet meer zo erg en vreselijk en komen mensen dichter
dan ooit bij elkaar.
Dus het geloof dat sommige dingen mogelijk zijn, die je aanvankelijk
niet ziet, niet voor mogelijk houdt kan je helpen je angst te
overwinnen.
Tenslotte denk ik, als het gaat om voorbij je angst te geraken,
dat het wezenlijk is om steeds weer terug te keren naar de bron,
juist als je denkt en bang bent dat het misgaat. En als er niemand
is om tegen wie je durft te zeggen dat je bang bent, denk dan
aan de woorden van psalm 91:
"Klampt hij zich vast aan Mij (zegt God), Ik zal hem redden,
"Ik maak hem groot, omdat hij Mijn Naam belijdt"
"Roept Hij, Ik antwoord, in angst en nood, ik met Hem
Ik maak hem vrij en bekleedt hem met heerlijkheid
Leven zal hij tot in lengte van dagen
Hij zal Mijn redding aanschouwen".
Dat het ons gegeven moge zijn in lengte van dagen te leven en telkens opnieuw onze angsten voorbij geraken.
Amen.