Lezingen:
Namens de duifgemeenschap heet ik u van harte welkom in deze
dienst van schrift en tafel. Een speciaal welkom wil ik richten
aan de mensen van de Vleugel gemeenschap uit Antwerpen.
Al weer twee jaar geleden maakten Rob en ik kennis met Hilde van
Putten op de 8-mei dag in Maastricht. We zijn met een aantal mensen
op bezoek geweest in Antwerpen en nu zijn jullie hier. Als je
beide gemeenschappen naast elkaar beziet blijkt dat er heel veel
overeenkomsten zijn. Dit ondanks een dikke 150 kilometer die ons
scheidt. De geest waait overal.
Eén van de betekenissen van het Hebreeuwse woord roeach
is dan ook 'wind'. Een andere betekenis van roeach is 'geest'.
Een derde betekenis is 'adem'. Wind, geest, adem - Roeach laat
zich niet vangen in woorden, het heeft meerdere betekenissen en
het kan op diverse manieren worden uit gelegd. Het wordt ook in
de bijbel door elkaar gebruikt. Geen wonder dat we moeite hebben
met het benoemen van de Geest en daarmee met de betekenis van
Pinksteren. En juist over het verstaan van elkaar gaat het. Maar
ook het woord verstaan kan op diverse manieren uitgelegd worden.
Het is goed kunnen horen maar ook begrijpen of bedoelen.
Taal heeft door z'n veelzijdigheid soms het nadeel dat je het
op verschillende manieren kunt uitleggen. Zeker in de bijbeltalen
maar ook het dagelijks leven kunnen twee mensen het zelfde zeggen
en toch iets anders bedoelen. En ook anders om kan het. Twee mensen
kunnen het over hetzelfde hebben maar elkaar toch niet verstaan.
De geest is niet te vangen in woorden maar is meer een gevoel,
is iets wat ons bindt, is een saamhorigheid, is wanneer je warm
wordt van mensen, is geestdrift. De geest kent geen taalbarrieres.
Zij kan zijn een hevige wind, maar ook een zachte bries of een
verre horizon, een vurig hart, een helder licht, een aandachtig
oor en een open oog. Het is bovenal waarheid, een waarheid van
weten en gevoel.
In de abstracte schilderkunst probeert de kunstenaar meer in
z'n schilderij te leggen dan wat hij of zij in werkelijkheid voor
zich ziet. Hij schildert de dingen niet zoals je ze ziet, maar
waarvoor ze staan. Meer een idee, open naar de kijker om uit eigen
inzichten er uit te halen wat er in zit. De een haalt er dit uit
de ander dat. Veel mensen storen zich aan deze kunstvorm. Het
stelt niets voor, wat is het eigenlijk? Het past eigenlijk niet
in een vastgelegde wereld. Misschien is het wel een probleem van
de mens dat ie alles wat ie ziet en wat omschreven is in woorden,
in hokjes indeelt en met grenzen vastlegt. Zo voor zichzelf een
zekere mate van zekerheid creert. Maar wat er niet in past deugt
niet, wordt uitgesloten.
En zo worden ook mensen in hokjes en vakjes ingedeeld, van elkaar
gescheiden, door taal, cultuur, omstandigheden, gedragingen, opleiding,
werk, gezondheid, godsdienst en ga zo maar door. De grenzen die
je er zelf omheen zet bepalen de mate waarmee je je tot de ander
verstaat.
En zo was het ook uitgesloten dat Joden en Galileeërs elkaar verstonden. Niet alleen door een verschil in taal maar door een schijnbare godsdienstige barriere. De Joden waren dan ook verbaasd, dat zij een taal hoorden die zij verstonden. Galilea, was voor vrome Joden de streek van de heidenen. Zij werden beschouwd als ongeletterden die niet thuis waren in de Bijbel en dus geen gesprekspartners. En de leerlingen hadden zich eigenlijk tot dan toe ook zo gedragen, leunend op hun meester en lees de evangeliën er maar op na, erg veel begrepen zij er ook niet van. Ook in de evangelielezing van vandaag vragen zij Jezus om uitleg van dit Kiekeboe verhaal. Als ik er niet meer ben zul je begrijpen wat ik gezegd heb, zegt Jezus, en daardoor begrijpen dat ik er nog wel degelijk ben. Ik zend je liefde, waardoor jij ontdekt waar het om gaat, de dagen van je leven. Nu op eigen benen brachten zij, aangevuurd door de Geest, die universele wens van allen : Vrede. Dat idee achter dat voor ons vaak zo abstract lijkende geloof. Zij keken er op verschillende manieren naar, als naar een abstract schilderij. De een vond het een verwerpelijke kunstvorm omdat het niet aan regels gebonden is: ze doen maar wat, de ander snapte het niet. Maar nu verstonden beiden de boodschap ervan.
Maar wat gebeurde: de jonge kerk ontstaan op die Pinksterdag werd opgesplitst gedurende 2000 jaar in honderden kerken allen met eigen grenzen, wetten en waarheden. Die verschillen deed oorlogen tussen christenen ontstaan. Een vreemde manier om vrede te preken. Onze kerken en onze samenleving lijken weinig op het Jeruzalem van toen met Pinksteren, en veel meer op Babel waar torens van eigen waarheid worden gebouwd en waar mensen door de dikke muren heen elkaar niet meer kunnen verstaan.
Laten we weer eens stilstaan bij wat er op die pinsterdag gebeurde.
De menigte hoorde iedereen in zijn eigen taal spreken, de taal
van zijn geboortestreek, staat er in de Handelingen. Dat is wat
wij noemen dialect. Heel populair gezegd is dat de taal, die de
hoorder vertrouwd in de oren klinkt. De taal waarin je emoties
makkelijker kunt uiten. Omdat dialect een vertrouwelijke taal
is, iets van thuis.
Dat is op zich nog geen verandering in de situatie van voor
de komst van de Heilige Geest. Iedereen hoort het evangelie in
zijn 'dialect', in zijn vertrouwde taal. Dat lijkt geen vakjes
en hokjes op te heffen dat kan ze zelfs verstevigen. Kerken sluiten
leden van andere gemeenschappen uit van het delen van brood en
wijn, we sluiten ons af van mensen die we denken niet te kunnen
begrijpen.
De diepere betekenis in de woorden van God worden door ons ontvangen
als wij in onze eigen taal worden aangesproken. We spreken daarmee
niet één taal, maar wel uit één mond
- uit de Geest die ons aanvuurt.
Paulus schreef in z'n brief aan de Korinthiërs : Jullie hebben
allemaal verschillende Gaven en talenten, maar ze zijn de vrucht
van één en dezelfde heilige geest.
Vertaald naar het nu betekent dat, dat al die mensen die wij
hebben ondergebracht in zovele hokjes allemaal deel hebben aan
hetzelfde vuur, maar alleen niet hetzelfde spreken. Wij spreken,
zingen, geloven, ervaren allemaal anders maar we zoeken allemaal
naar het diepere idee achter ons geloof, ieder op z'n eigen manier.
Ik mag geloven en erover spreken op mijn manier, ik zal het misschien
anders zeggen dan jij maar we bedoelen hetzelfde.
En kijk gerust om je heen, zoals we vandaag dat bijvoorbeeld
doen. Twee gemeenschappen die samen vieren die willen leren van
elkaar. Die elkaar niet willen overtuigen maar elkaar kunnen aanvuren,
enthousiast maken, een andere kijk kunnen geven op wat ons samen
bindt. Wij spreken met elkaar een taal van hoop en vrede. Amen.