Lezingen:
In de evangelielezing van vandaag kibbelen de leerlingen over
wie de grootste is en ze willen nu al gaan uit maken wie Jezus
zal gaan opvolgen. De pericoop uit Prediker die we zullen lezen
gaat ook over opvolging. De Prediker vraagt zich af wat het voor
zin heeft om je in het zweet te werken en het dan over te moeten
laten aan een ander waarvan je niet weet of hij dwaas of wijs
zal zijn.'
Macht en rijkdom verliest ieder bij z'n dood maar de wijsheid
overleeft.
Het is beter arm te zijn en wijs, dan rijk en dwaas. De arme kan
rijk en machtig worden, door te zwoegen onder de zon, voor zolang
het duurt... Nee', zo redeneert de Prediker, 'wijsheid is het
om stil naar God te luisteren.' De God die je herkent in jezelf
en de mens naast je.
Stil voor jou staan en leeg
is het allerbeste.
Want als onze woorden
Jou willen onthullen,
dan voeren ze ons ver weg.
Als andere woorden
dan de taal van ons hart
Jou willen beitelen
tot verstaanbaarheid,
dan verdwalen we
ver weg van onszelf
Daarom willen wij stil staan
voor jou
en leeg worden...
Terwijl Jezus zijn lijden aankondigt en zich zorgen maakt,
lopen zijn leerlingen onder elkaar de baantjes te verdelen, nog
steeds denkend dat Hij aan de macht zal komen. Ze waren er mee
bezig geweest, uit te maken, wie van hen de grootste was, het
meeste gelijk had, de beste was. Een soort Olympische spelen waarbij
ze het motto, dat meedoen belangrijker is dan winnen, even vergeten
waren.
De simpele vraag: "Waar ben je toch mee bezig?" Kan
ons in pijnlijke verlegenheid brengen.
Hoelang zouden wij zwijgen, als Jezus aan ons zou vragen: waar
hebben jullie het over? Wat houd jullie bezig?
En wat geven wij straks door? We bouwen aan een wereld van vrede
en gerechtigheid voor het moment, zodat het ons goed zal gaan.
Maar zijn we ook bereid deze wijsheid aan onze kinderen door te
geven.
De Prediker gaat er van uit dat dat geen zin heeft.
'Ik heb geprobeerd plezier te maken', zegt de prediker,'Ik zocht
verstrooiing in de drank. Ook heb ik grootse dingen tot stand
gebracht. Ik heb rijkdom verzameld. Ik heb alles genoten wat mooi
en goed is. Ik ontdekte dat werken mij goed doet. Maar ach, het
heeft geen zin. Alles is waardeloos. Dat is een waarheid, die
iedereen allang kent. De wijze sterf net als de dwaas. Allebei
worden ze vergeten. Omdat ik sterven moet, is werken zinloos,
evenals het vergaren van kennis. Voor wie zou ik me inspannen?
Onrecht is het!'
Op de middelbare school had ik een leraar Biologie die aan het
begin van het schooljaar zijn schrift opende en begon voor te
lezen. Wij schreven alles op wat hij zei en we konden aan het
eind van het schooljaar ons schrift sluiten in de zekerheid dat
we nu net zo'n schrift hadden als hij. Wij gingen verder, hij
opende voor een nieuwe klas weer het schrift.
Zo'n man zie ik voor me als ik het stukje uit Prediker lees. Wat
hij met hard werken op zijn lerarenopleiding had geleerd moest
hij nu door vertellen aan de meestal niet geinteresseerde volgende
generatie. Keer op keer, klas na klas. Hij zag waarschijnlijk
geen enkele zin meer in al zijn harde werken en tobben onder de
zon en koos voor een minimaal voorgeschreven makkelijke weg. Hij
had de strijd opgegeven, omdat er toch geen hoop is op een overwinning
in een Biologieklas vol pubers.
Prediker lost het probleem voor zichzelf anders op, hij zegt wat verder op : 'Het enige dat overblijft is te genieten van wat je met zwoegen hebt bereikt.' Geniet er maar van. Je hebt het, met dat doel, van God gekregen. Prediker heeft goed nagedacht over de tegenstrijdigheden in het leven. Voor de mens is er een moment voor alles, voor genieten en zwoegen, voor leven en sterven. Begrijpen kun je het niet, enkel aanvaarden en er ten volle mee leven.
Jezus is een man met een heel andere opvatting, met het besef
dat zijn leven te kort zal zijn om er ook nog eens van te kunnen
genieten. Maar wel met het doel, ons voor vele eeuwen stof tot
nadeken te geven en allerminst vergeten te worden. Jezus geeft
keer op keer onderwijs aan zijn leerlingen, zo ook nu weer. Hij
moet zelfs keer op keer het uitleggen aan dezelfde leerlingen,
maar hij doet dat zeker niet met keer op keer hetzelfde verhaal
uit het zelfde schriftje. Dit ondanks dat hij keer op keer dezelfde
boodschap geeft. Wat Jezus ons ook nu weer leert is dat we ieder
individueel mens moeten zien en liefhebben en zorgvuldig met een
ieder moeten omgaan.
Hij haalde een kind naar voren. Hij omarmde het, drukte het aan
zijn hart. Hij zag in dat kind wat een mens zou kunnen zijn. Eenvoudig,
eerlijk en onbevangen. Wordt zoals een kind zei Jezus.
Want het leiderschap dat Jezus voor ogen staat, is dienaar zijn,
de minste durven zijn. Hoeveel energie, hoeveel aandacht voor
de werkelijke levensvragen zou er niet vrijkomen als we zouden
stoppen met de vraag wie de baas is, wie de voornaamste is, wie
het voor het zeggen heeft? Een duidelijke boodschap.
Toch hebben we een leerplan met veel facetten nodig, niet vanwege de inhoud, maar omdat symbolen wisselen en veranderen, ieder mens is anders, iedere tijd, iedere situatie is anders. Jezus laat die boodschap zien in vele voorbeelden. In één ervan vind jij Gods antwoord. Zijn woorden hebben je dan bereikt in een taal die je kunt liefhebben en begrijpen. Het is aan ons om deze voorbeelden bij te stellen, de wereld staat niet stil. Niet om een nieuwe leer te creeëren maar om de boodschap levend te houden. Niet door het creeren van andere vormen van vieren, niet alleen ten minste, dat is theater. Maar door stil om je heen te kijken en God te ontdekken in jezelf en je medemens.
Als die Biologieleraar nu eens ons dat schriftje had laten
kopieren, dan hadden wij tijd gehad voor vraagstukken van deze
tijd: over het milieu, over watermanagement in Bangladesh, over
de voortgaande vernieuwde technieken van specialisten die naast
oplossingen ook problemen veroorzaken zoals met de siamese tweeling
Mary en Jody, over het toenemende ozon probleem, dan zouden er
geen nutteloze autovrije zondagen zijn. Eeuwenoude kennis, wijsheid
toepassen op problemen van deze tijd. Dan kan zelfs voor die pubers
Biologie gaan leven. Laat het je raken wat er om je heen gebeurt
Laat je inspireren door de boodschap van Jezus, 2000 jaar oud,
maar nog steeds toepasbaar op de huidige samenleving.
Marcus eindigt het hoofdstuk met:
'Zout is iets goeds. Maar als het zout zouteloos wordt, waarmee
zul je het dan weer zout maken? Heb zout in jezelf, en leef in
vrede met elkaar.' (9:50) Amen.