Lezingen

• Zacharias 12; 3-10
• Lucas 9; 18-27

Inleiding

Op het eerste gehoor geven de lezingen vandaag aanleiding om er met stomgeslagen mond naar te luisteren. We lezen daarom maar een deel uit een hoofdstuk van de profeet Zacharias; een hoofdstuk dat weggeplukt lijkt uit een oude godsdienstles of een ouderwetse preek van de jaren 50. Het hele Zacharias stuk is geen vredelievend sprookje of visioen, maar spreekt een taal van wapengekletter, volken die tegen elkaar ten strijde trekken en vechten om de hele wereld voor zich te winnen.

Een spannend verhaal lijkt het, terwijl Lucas ons de juiste dimensie aanreikt. Met zijn aanwijzing denken we vandaag na over het bewust maken van keuzes. Zoals een trein over het spoor bij elke wissel een bepaalde richting in slaat, mogen - nee: moeten - wij in ons leven die keuzes zelf maken.
En als je eens even wat afstand neemt, ontdek je, dat je leven één groot complex van wissels is, als een soort rangeerterrein. Voortdurend weer keuzes.

Laten we die keuzes voor ons maken? Staan we met lege handen of geven we taal en toon aan dromen? Geef stem aan wat verborgen bleef; geef stem aan wat in stilte bloeit. In de overweging nemen we de lezingen nader onder de loup en ik sluit dat af met een oud joods verhaaltje.

Overweging

Laten we de lezingen eens in hun eigen tijdbeeld plaatsen om het beter te begrijpen. De 5e en 6e eeuw v.Christus was een roerige tijd; een tijd van stammenoorlogen, die de neergang van het rijk van Juda tekenen. Legers trekken massaal tegen elkaar ten strijde en Jerusalem wordt belegerd. Jeremia en de valse profeten komen ten tonele en Ezechiël voorspelt de val en ondergang van Jerusalem. Zo valt de stad dan uiteindelijk ook ten prooi aan de Babylonische legers, die stad verwoesten en ook de tempel met de grond gelijk maken. De joodse inwoners van de stad moeten huis en haard verlaten en worden als gevangen afgevoerd om elders te werk te worden gesteld. Het lijkt even of je naar het Journaal van vandaag kijkt.
De profeet Zacharias spreekt zo'n 50 jaar later, als joodse ballingen terugkeren naar de stad. Het herstel van de tempel neemt een aanvang onder leiding van de hogepriester Jozua. Dàt is het moment dat de profeten Haggai en Zacharias de mensen oproepen zich niet te begeven op oude paden van hebzucht en zelfbehoud, maar: om zich voortaan te richten op het échte werk.

Jerusalem - de plek waar alles tot voleinding zou moeten komen, de stad waar alles in eenheid, volmaaktheid, vrede en solidariteit zou moeten zijn. Jerusalem; een beeld van een zware steen, een stevig fundament, dat je niet omver moet werpen.
Het vers hiervoor noemt Jerusalem zelfs een bedwelmende beker; een beker die over zou moeten stromen van goedheid en waarachtigheid. En de tempel - de nieuw herbouwde 2e tempel - zal het toonbeeld moeten zijn van Gods vrederijk op aarde.
Zacharias spreekt de burgers moed in; ze hoeven die keuze voor eenheid, vrede en solidariteit niet aan anderen over te laten maar kunnen vertrouwen op het goede in zichzelf. Zelf keer op keer een keuze maken gebaseerd op de kracht, die ze ontlenen aan de Heer, de Eeuwige. Zó zal de eeuwige hen sterker maken dan het kwaad, de hebzucht en de jaloezie van andere volken.
In de tweede lezing valt allereerst op dat Jezus de leerlingen zelf aanspreekt om zich uit te spreken over hem. Niet wat anderen zeggen is belangrijk. Het gaat om je eigen keuze; … en wie zeggen jùllie dat ik ben ...? Petrus: wie zeg jij dat ik ben? Hij daagt hen uit, zich uit te spreken over hem. … Wie zeg jij dat ik ben?
En sterker nog: een oproep om je keuzes in het leven te maken in het licht van hoe hij ons heeft voorgeleefd. Het is niet van belang of de macht in handen hebt, of je de hele wereld voor je wint, of je populair bent, of je een goede baan hebt, of je koning, keizer of admiraal bent! Nee, het gaat om een soort van leven in Zijn Geest - òngeacht wat anderen daarvan vinden en òngeacht wie of wat je bent! Het nieuwe testament wijst je juist op je persoonlijke verantwoordelijkheden. Voor God zijn alle mensen gelijk; ieder met te respecteren talenten en mogelijkheden om te kiezen voor de goede zaken in de samenleving. Lucas zegt ons: Als je daarvoor durft te kiezen, zul je het koninkrijk van God hier zien, voor je sterft.
Ik heb altijd een hekel gehad aan het liedje "Stil maar, wacht maar, alles wordt nieuw". De melodie stemt mij al in mineur, maar de ondertoon zegt: wacht maar stilletjes af, het komt allemaal wel goed. Dat is natuurlijk niet zo, een geloof zonder daden is als een schel rammelend cymbaal. Of als een valse noot in een koor of een orkest. Je doen en laten, je denken en handelen, het bèste wat je in je hebt, inzetten om vóór het Koninkrijk van God te kiezen. Welke keer weer. Gewoon in het dagelijks leven, in je werk, op school, en niet binnen dikke paleismuren.

Kiezen we op onze levensweg niet te vaak onbewust? Of laten we anderen die keuze voor ons maken? Dan voelen we ons er misschien ook minder verantwoordelijk voor …

De boeken van de Tora roepen ook op tot kiezen; de profeten spreken eigen mensen volken aan op hun verantwoordelijkheid. Waarvoor en waartegen kies je?
Dorotheee Sölle schrijft in één van haar boeken "Kies het leven". Als je het léven kiest, moet je afstand doen van het consumisme, dat ons mensen aanwakkert tot hebzucht, jaloezie.

Midden in de geschiedenis, midden in onze dagen, komen we mensen tegen, die ook overvallen worden door moeilijke keuzes maar niet ten onder willen gaan aan de stroom van onrecht, haat en zelfbehoud. Mensen die een fundamentele keuze maken voor mens-zijn-ten-goede; voor solidariteit en verbondheid in het goede. Fantastische mensen.

Het is jammer als je je niet voortdurend bewust bent of je ogen open houdt voor alle onverwachte mogelijkheden om te kiezen, in goede of in zelfs in kwade dagen. Jawel, juist ook uit droeve dagen kunnen onverwacht nieuwe keuzemogelijkheden zich voordoen, mits je je ogen open houdt. Geen toeval, maar een keuze. Mag ik je een voorbeeld meegeven:
Toen twee jaar gelegen een goede vriend van ons volstrekt onverwacht overleed, kwamen we in nauw contact met zijn vrienden- en kennissenkring. Daaronder fantástische mensen, zoals Helen Bijl, die we beter hebben leren kennen als de coördinator van de Rhimou Communauteit; het opvanghuis waar vluchtelingen, vrouwen en kinderen in hopeloze situaties concrete hulp en onderdak wordt geboden. Toen ik de kans kreeg om dit doel als bestemming voor de maandelijkse extra Duif-collecte aan te dragen, heb ik geen moment getwijfeld.
Ik ben blij dat het vandáág juist de tweede zondag van de maand is en we dus straks in de tweede collecteronde dit opvanghuis van harte kunnen steunen. Andere momenten om te kiezen zijn bv. ons uit te spreken tégen afschrikwekkende "zatsjiski's " in Tsjetsjenië, waarbij militaire troepen razzia's houden onder de jonge bevolking; hen martelen, lichaamsdelen (oren enzo) afsnijden en zo het lijk terug sturen naar de familie. Of dichterbij: maar ook dichterbij: door een stemkeuze duidelijk maken, dat een nieuw stelsel van ziektekosten niet onevenredig mag drukke op zwakke schouders. Elke dag komen er vele keuzes voorbij.

Tot slot een heel kort joods verhaaltje:
Er was eens een koning, die een onmetelijk diep gat in zijn tuin had. Zo diep dat je de bodem ervan niet kon zien. Op zekere dag huurde hij een aantal arbeiders, om die kuil met aarde te vullen. Toen ze de diepte van die kuil zagen riepen sommigen: Hoe kunnen we zo'n kuil nou vullen en ze besloten er hun handen niet vuil aan te maken. Anderen, met meer verstand riepen: wat kan ons het schelen, we zijn blij dat we er per dag voor beloond worden! Aan de slag; we gaan de kuil vullen tot zover we komen.
Laat de mensen dus niet zeggen: O hoe, onafzienbaar is de goddelijke Tora. Dieper dan de zee. God zegt tegen de mensen: Je wordt per dag beloond, doe dus zoveel je kunt en denk daarbij niet aan wat anderen al of niet doen" (vrij naar Jalkut S 271 b)

Aan Jezus zijn de woorden toegeschreven, dat wie nièt kiest voor de weg van zelfbehoud, leven zal vinden in hondervoud. Omdat Hij die weg al gegaan is, is het een begaanbare weg geworden. Of om de geest van de Tora te volgen: het is te volbrengen, want het is volbracht.

Vertrouw op het goede in je dat je de goede keuzes maakt, want alles wat in stilte bloeit heeft Hij bestemd om deel te zijn van het Koninkrijk van God. Dat wens ik je toe.

Amen.
 

Nodiging

Het woord van God is niet te hoog of
Veel te ver gegrepen.
Als teken van verbondenheid en solidariteit
Delen wij - zoals ook Hij deed -
Onder elkaar het brood en de wijn.

Om hierin de kracht te ontvangen
En de vrede en eenheid te delen.

Voor de Eeuwige is iedereen gelijk;
Ieder met zijn eigen gaven, talenten.
Zo is iedereen genodigd aan deze tafel.

Deel dan in dit brood en deze wijn en
Vertrouw op zijn kracht in jou
Vertrouw op het goede in je..

Komt dan want alles staat gereed. .
 

Zegenbede

God van liefde,
Wij keren zo dadelijk terug naar het gewone leven,
Ieder op zijn / haar plek, met eigen zorg en angst.
Wij bidden om uw zegen.

Moge de Machtige ons zegenen en behoeden.
Moge de Enige de glans van zijn gelaat over ons doen lichten en ons genadig zijn.
Moge de Tedere haar aangezicht tot ons keren en vrede schenken.

Amen.