Ton's bijdragen , viering 22 juli 2001

Lezingen

• Gen. 18; 1-15
• Hebr. 13; 1-3
• Luc. 10; 38-42

Overweging

"Zusters en broeders, vergeet de gastvrijheid niet; door haar hebben sommigen zonder het te weten engelen onthaald." Aldus de schrijver van de brief aan de Hebreeën. Die zinsnede "zonder het te weten hebben sommigen engelen onthaald" gaat wel op voor vele verhalen over oosterse gastvrijheid. Hier, in het verhaal uit de 1ste lezing is er zelfs meer aan de hand: samen met twee engelen komt de HEER zelf op bezoek bij Abraham. En Abraham blijkt de kunst van de gastvrijheid te beheersen. Hij buigt diep voor zijn gasten, nodigt hen uit in zijn nomadentent, gaat heen om zogenaamd een stuk brood te halen maar geeft intussen opdracht aan zijn vrouw om heerlijke koeken te bakken en kiest zelf een lekker mals kalf uit in zijn kudde en laat dat toebereiden door zijn personeel. Al die heerlijkheden geeft hij hun te eten, en hij zelf blijft op enige afstand staan, terwijl zijn gasten eten. Zo hoorde dat ook, je bedient je gasten, vult de borden en de glazen en gaat niet zelf meeëten. Zo heb ik zelf vele malen alleen of met andere gasten aan tafel gezeten in de binnenlanden van Brazilië. Dat Sara niet meeëet en zelfs niet te voorschijn komt is normaal in de verhoudingen van die tijd. Dat de HEER vraagt waar zij is, is daarentegen zeer ongewoon en zelfs wel tegen de beleefdheid. Maar dat wijst erop, dat het bezoek juist haar betrof en indirect pas Abraham. Haar wordt namelijk een zoon beloofd! Achter het tentdoek staat zij te luisteren naar het gesprek en dat is niet onbeleefd zolang je je als vrouw maar niet vertoonde. De gasten zijn er dan ook niet ontstemd over, dat zij moet lachen. Zij denkt kennelijke dat de belofte aan haar alleen slechts een gebaar van wellevendheid is jegens de gastheer en zijn vrouw voor wie de onvruchtbaarheid een pijnlijke schande betekende. De gasten horen haar lachen en Sara schaamt zich als zij daarvan iets zeggen. Ze ontkent dus maar wordt op haar nummer gezet. Die scene bleef haar bij en het lachen leefde voort in de naam Isaak, want zei Sara bij de geboorte: "God heeft gemaakt dat ik lach; ieder die het hoort zal met mij lachen."

Het evangelie verhaalt vandaag van een heel ander soort gastvrijheid. Jezus is te gast bij de zusters Marta en Maria. De twee zussen kennen we ook uit het Johannes-evangelie, waar we ook vernemen dat zij met hun broer Lazarus samen woonden in het dorp Bethanië. Hun karakter-verschil is duidelijk: Marta is de bedrijvige huisvrouw, Maria meer een meditatief type.
Zoals ik al zei: gastvrijheid is een christelijke deugd: "een'' want er zijn meer. Maar luisteren naar Jezus is méér dan een christelijke deugd, het is noodzakelijk, het enig nodige, zoals Jezus zegt. Het spreekwoordelijk gezegde van Jezus: "Marta, Marta, je maakt je bezorgd en druk over van alles" is geen afkeuring van Marta's gedrag meer een gemoedelijke terechtwijzing tegenover haar afkeurende houding t.o.v. haar zusje.

Wat doen we met deze verhalen in ons eigen leven? Zijn wij gastvrij? Natuurlijk. Wij behandelen onze gasten vriendelijk. Gasten zijn altijd welkom maar ze moeten zich wel aanpassen aan onze gebruiken. Vluchtelingen en asielzoekers zijn ook welkom maar met z.g. economische vluchtelingen hebben we het moeilijk Die komen hier de boel maar opmaken. En we hebben ook wel problemen met de omvang van het aantal asielzoekers. Met name als ze crimineel gedrag vertonen. Dat blijkt uit de cijfers van criminaliteit. Het aantal allochtonen is amper 2 % maar in de gevangenissen is het meer dan 50 %. Zo zijn de manieren waarop wij spreken over onze plicht van gastvrijheid. En de mensen die er het minste mee te maken hebben, de bewoners van onze totaal blanke wijken waar allochtonen echt niet het straatbeeld bepalen, die oordelen soms het ergste. Wij van De Duif hebben in het verleden wel ons best gedaan op te komen voor asielzoekers maar toch hoor je hier bij ons ook die negatieve verhalen. Ik geloof niet, dat dat allemaal getuigt van een onchristelijke mentaliteit. Het kan andere oorzaken hebben. Geen kwade wil direct maar wel de neiging om mee te huilen met de wolven in het bos, zoals het spreekwoord zegt. Je hoort een hoop kritiek van vrienden of je leest het in de krant en het is niet altijd gemakkelijk om je daartegen te verzetten.We zijn allemaal kinderen van onze tijd en gevoelig voor kritiek van de straat. Als christenmens moet je dagelijks keuzen maken, ook b.v. wat je wil lezen en naar wie je wilt luisteren. We hebben het goed en dan ligt gevaar van een zekere verburgerlijking voor de hand. Zijn we nog wel kritische christenen?

Maar: heeft dat nu ook al met gastvrijheid te maken? Me dunkt van wel. De deugd van gastvrijheid kan je ook tot een keuze brengen: die of die persoon of dat en dat gepraat wil ik niet meer in mijn huis hebben. Bij het moeten maken van keuzen kan het gebeuren dat je grenzen moet stellen. Dat je mensen, die zich echt misdragen, niet meer in de huis wilt hebben, ligt voor de hand. Het kan ook gebeuren dat je bepaalde drukwerken niet meer in de huis tolereert. Als kritisch mens kan je het als een gewetensvraag zien wat je van de media moet accepteren, met name op politiek gebied. We lezen de laatste tijd veel van ordeverstoringen van jongelui met bivakmutsen die bij grote politieke bijeenkomsten van ministers en hoge functionarissen van de Wereldbank, het Internationaal Monetair Fonds, de Wereldhandelsorganisatie enz. brandende barricaden oprichten, winkelruiten aan diggelen slaan en zwaar in de slag gaan met de politie. Daar zuchten de kranten over en alle burgers worden bang want agressief gedrag, zeker tegenover machthebbers vallen niet in de smaak. De verslaggeving in de media is dus overwegend negatief en afwijzend. Vandaag is er weer zoiets aan de gang in Genua. De hele stad is omgevormd tot een ondoordringbaar fort. Hoge pieten moeten beschermd woorden tegen de volkswoede. De kranten schrijven er in het algemeen afkeurend over en de filmbeelden spreken duidelijke taal.

Toch maak ik me zorgen of dat terecht is. Er is een sterke beweging in opkomst, van hoofdzakelijk jongelui die zich met alle middelen teweerstellen tegen wat zij de globalisering van de wereldeconomie noemen. D.w.z. dat de hele wereld langzamerhand in de macht komt van internationale bedrijven en instellingen die het grootste gevaar van onze wereld, de arm-rijk-tegenstelling in de hand werken en daar niets tegen doen. En de regeringen van de rijke landen kunnen of willen daar niets tegenover stellen. De anti-kapitalisme-beweging begint zich steeds meer te roeren en ik vraag me af of we daar niet bijhoren. Dat heel de wereld, niet alleen de politiek maar ook de kunst, de sport, het amusement, de recreatie, het toerisme, en de media, radio, t.v. en de pers, dat dat allemaal in handen komt van het kapitaal, dat alles wordt beoordeeld naar economisch nut en grotere winst, kan het christendom daar onverschillig tegenover staan?

Wij zijn een basisgemeente, lid van de BBN. De Basisbeweging heeft vanaf het begin als beginsel gehad: de krant op de bijbel leggen. In de Bijbel lezen we het grote verhaal, het verhaal hoe God de wereld heeft bedoeld, en in de krant lezen we wat de mensen daarvan brouwen.
De mensen die terechte kritiek hebben op wat er verkeerd gaat op de wereld, hebben er recht op dat wij aan hun kant staan en meedoen. Als we het met sommige actiemiddelen niets eens zijn, moeten we dat laten weten maar de terechte kritiek moet gehoord worden.

Ons thema was gastvrijheid. We zijn wat afgedwaald maar niet ten onrechte. Jezus was de gast van Marta en Maria, een kritische gast. Marta klaagde en kreeg te horen: Marta, Marta, je maakt je bezorgd en druk over van alles. Wij doen dat ook, waar maken we ons al niet druk over?
We zullen met zijn allen ons weer druk moeten gaan maken over wat de mensen van deze wereld maken, en daartegenover zorgen voor gerechtigheid en solidariteit. Amen.


Hierna maakte Ton – mede op suggestie van Carla – een verwijzing naar enkele toepasselijke artikelen dit weekend in het dagblad Trouw: “Veldslag in Genua kost één dode” , “Het utopische verlangen naar een betere wereld” en “In Genua zijn we allemaal tegen Tina”.