Lezingen

• Exodus 32:7-14
• 1 Johannes 3:18-22
• Lucas 15:1-10

Inleiding

Goede morgen beste mensen, hartelijk welkom in deze kleine kerk van vrede.
Hier zijn we samen, op een lieflijke ochtend aan het eind van een week van terreur en geweld, van schrik en angst, van verdriet, medeleven en saamhorigheid. We weten niet wat de toekomst brengt: oorlog - dat is zeker maar dan, wie weet: wraak op wraak, terreur en angst, ongrijpbare macht, verwoesting? Hoe zal het onze levens beïnvloeden, hoe zal het levens van anderen verstoren of vernietigen? We weten het niet, we vrezen, en we zijn bijeen om aan elkaar steun te ontlenen, om in contact met onze God weer te weten waar het allemaal om gaat in het leven. Met alle terreur en roep om vergelding staat ook God weer aan de lat. God en vaderland. Gisteren hoorde ik op het journaal dat voor het eerst in jaren het officiële vrijdag-gebed in Iran niet is geëindigd met het traditionele scanderen van 'dood aan Amerika'. Blijkbaar is men gaan twijfelen of men dat nou wel meent. Maar niet alleen in moslim-landen wordt God gezien als tegenstander van de vijand en partijdig voor het eigen volk, ook in Amerika wordt God en vaderland in een adem genoemd. Vreemd is dat toch, denken we nu echt in naam van God terreur en dood te kunnen zaaien, in naam van God kwaad met kwaad te kunnen vergelden?

De lezingen van vandaag zullen God laten zien als een wrakende eisende God die verandert in een God van mededogen, die niet vergeldt en die ons ook niet opgeeft. Ik wens ons allen een goede inspirerende viering toe.
Amen.

Overweging

"Kinderen, wij moeten niet liefhebben met woorden en leuzen maar met daden die waarachtig zijn". Deze dagen hebben we een enorme behoefte aan waarachtige daden. De reddingswerkers in New York, waarvan velen zelf omkwamen, die stelden waarachtige daden. De miljoenen mensen die vrijdag om 12 uur drie minuten stilte in acht namen, die stelden een kleine maar waarachtige daad. Zijn er nog andere waarachtige antwoorden mogelijk, waarachtige daden als antwoord op de terreurdaden die Amerika onderging? Zijn de daden, waar Amerika zich op voorbereid: daden van vergelding, wraak en straf, zijn die waarachtig - kunnen die ooit waarachtig zijn?

Verhaal 1: God is vertoornd, zijn volk heeft hem verloochend. Hij dreigt zijn volk uit te roeien en belooft Mozes een groot nageslacht. Hij wil als het ware met een schone lei opnieuw beginnen, dit volk is verpest, een nieuw volk zal wel waarachtig zijn. Mozes pleit voor het volk en brengt God tot bezinning. Dan accepteert God het volk, dat weliswaar dwaalt maar dat nog steeds zijn volk is.
Verhaal 2: Er is vreugde om het teruggevonden verloren schaap. 99 schapen worden door de herder achter gelaten om achter dat ene schaap aan te gaan. Die 99 schapen redden zich wel, maar die ene, die moet gered. Niemand mag verloren gaan. Ieder mens telt.

Deze twee verhalen tonen ons verschillende gezichten van God. De God uit Exodus waar Mozes mee onderhandelt is een eisende God. Het verdel-gen van zijn volk dat hem verloochent, is in Gods ogen gerechtvaardigd. Ze verpesten het keer op keer. Maar dan brengt Mozes God tot een nieuwe deugd. Dat afge-dwaalde volk dat blijft gespaard. De nieuwe deugd heet mededogen, barmhartigheid. En mededogen met wie zwak is wint het van rechtvaardigheid. De eisende God heeft zichzelf veranderd in een God die de zondaars accepteert. Maar dan moet hij dus ook afwachten of zij zich tot hem keren. Hij kan hen niet dwingen. Dan de God uit het Lucasverhaal, deze God gaat nog verder. Het verdwaalde schaap wordt niet als verloren beschouwd. God zoekt naar de afgedwaalden. Deze God is nu blij met een doodsimpele ziel die is gered. Zij zoekt net zo lang totdat zij haar kleinste schat heeft gevonden. Dit is het beeld van een God die ons niet opgeeft, die ons zal blijven zoeken, hoe ver wij ook zijn afgedwaald.

Samen vormen deze twee verhalen de opmaat voor de vermaning uit de brief van Johannes, daarin zegt Johannes wat deze God voor ons betekent. De God aan wie wij verantwoording moeten afleggen, die ons oordelen en straffen kan, die God heeft afgedaan. Hij heeft zichzelf verootmoedigd. Wij hoeven niet meer voor God te staan met vrees. Onze God is de God die ons zoekt als wij verloren zijn. Met deze vrijheid kunnen wij dus ook onszelf en anderen zien zoals we zijn. Niet langer hoeven we te bewijzen dat onze daden rechtvaardig zijn en met mooie woorden te maskeren wat we doen en wie we eigenlijk zijn. Altijd kunnen wij weer gevonden worden. En met al onze beperkingen en fouten kunnen we waarachtig voor God staan. God is groter dan ons hart, wij hoeven onszelf niet te veroordelen, hij heeft ons reeds bevrijd door ons te accepteren als een dwaling die hij zoekt om terug te keren. Wij hoeven niet volmaakt te zijn of onze ware aard te verbergen. We hoeven alleen maar altijd en steeds weer opnieuw bereid te zijn ons te laten vinden door onze God.

En nu natuurlijk terug naar de terroristen en Amerika. Wat wil deze God dat we doen? Wij, van wie niets meer geëist wordt, wij, die geen wraak ondervinden als we zijn afgedwaald; kunnen wij wel eisend en wrekend tegenover elkaar staan?
Moslims willen naar Allahs geboden leven, Joden naar de geboden van hun Adonai, Christenen willen leven naar de geboden van de bijbelse God. Ik heb moslims, imams deze week horen zeggen dat wie zulk een terreur pleegt geen moslim is, moslims immers die een mens doden doden daarmee iedereen. Toch plegen deze moslimfundamentalisten terreur uit naam van hun Allah. Toch scanderen Iraniërs al jaren 'Dood aan Amerika' na afloop van hun vrijdaggebed. Toch schieten Joden gericht op Palestijnen omdat zij menen dat hun Adonai hen het recht geeft op een joods Jeruzalem en een joodse staat. Toch zegt Bush 'God bless America' als hij bedoelt dat Amerika Afgha-nistan zal gaan aanvallen en dat hij erop vertrouwt dat God Amerika zal laten overwinnen. Hebben we niet allemaal de neiging tot fundamentalisme in ons?
Fundamentalisten zaaien grote of kleine terreur uit naam van hun God. Fundamentalisten kunnen geen dwalingen accepteren, niemand mag anders zijn. Fundamentalisten zoeken het afgedwaalde schaap op en maken het af.
Fundamentalisten willen vooral met een schone lei opnieuw beginnen. De God met wie Mozes sprak en die zijn volk wilde verdelgen was op dat moment een fundamentalist. Het World Trade Center is aangevallen omdat het een symbool is van het kapitalisme. Fundamentalisten maken willekeurige mensen slachtoffer van hun strijd tegen een sym-bool. Maar een land dat de pretentie heeft alle terroristen te kunnen en willen verdelgen gedraagt zich ook fundamen-talistisch. Ook dan zullen veel onschuldige slachtoffers vallen.
Fundamentalisten ook, zijn die mensen die het niet kunnen verkroppen dat je tegenover sommige daden machteloos staat. Dat je getroffen bent en gewond, en dat je dat niet meer kunt voorkomen omdat het is gebeurd.
Fundamentalisme is besmettelijk: de ergste manier waarop je vijand je kan treffen is als je wordt zoals hij. Kwaad mag je nooit met kwaad vergelden.

De terreur die Amerika werd aangedaan is te verschrikkelijk om te kunnen beantwoorden. Maar misschien wil Amerika getroffen zijn en gewond. Misschien wil Amerika zich weer hoog houden. Misschien wil Amerika zijn imago van onaantastbare wereldmacht weer terug. En misschien roept Amerika daarom om wraak en vergelding. En dat neigt naar overkill. Als Amerika zich door deze angst en hoogmoed laat leiden is dat funest voor de wereldvrede.
Onze God laat zien dat wij open en bloot met onze beperkingen en kwetsbaarheden voor haar kunnen staan. We hoeven niets meer hoog te houden. En, als we niets meer hoeven hoog te houden of te maskeren kunnen we al onze energie gebruiken voor nieuwe waar-achtige daden. Hoe reageren mensen die niets meer hebben hoog te houden? Hoe zou een land reageren dat niets meer heeft hoog te houden? Ik weet het niet, ik weet alleen dat God ons zoekt, God zoekt Afghanistan, God zoekt Amerika.
Amen.

Nodiging

Wij verlangend naar de dag van Gods gerechtigheid, een dag van verzoening en heelwording. Tot die dag zullen wij gebroken levens leiden, waarin ons geweld en terreur, angst en pijn, niet zullen worden bespaard. Wij geloven in en hopen op die dag van verzoenende rechtvaardigheid. Laten we daarom het teken herhalen dat Jezus ons voordeed: brood breken en wijn delen met elkaar. Om samen te zijn en met hem te zijn. Komt dan want alles staat gereed en iedereen is genodigd.
 

Voorbede

Krachtige, tedere God, wees bij ons en versterk ons mededogen met de vele doden en gewonden in Amerika,
versterk ons mededogen voor hen die hun geliefden verloren maar versterk ook ons mededogen met hen die hun haat beloond zagen en met hen die hun haat en vergeldingsdrang zien oplaaien.
Er is geweld en terreur, en dat zal terugkomen in allerlei vormen,
wees bij ons opdat wij liefdevol kunnen blijven onder terreur en opdat wij tot waarachtige daden in staat zullen zijn.

Zegenbede

Moge onze geliefde God dicht bij ons zijn de komende dagen en alle dagen in ons verdere leven. Wat de toekomst ook brengen zal: Moge Hij onze ogen en ons hart openen, opdat we onverschrokken en vol mededogen voort kunnen gaan.
Moge Zij ons kracht en tederheid schenken en vrede.

Amen.