Cor Ofman is als pastor verbonden aan de Open Deur te Amsterdam
Thema: Zondag van het weeskind
Inleiding
Hij wist , dichtte Anton Korteweg,
Hij wist van jongs af altijd alles beter.
Hij noemde zich de weg, de waarheid en het licht.
Wie tot hem kwam zou, zei hij, eeuwig leven.
Dat kon niet goed gaan. En het ging ook fout.
Want op een vrijdag maakten ze hem dood.
Ze vonden dat hij stenen gaf voor brood.
Drie dagen later dook hij toch weer op.
Wou even laten zien dat hij weer leefde.
Vertrok vervolgens naar zijn oude vader.
Hij had een prachtig huis. We zouden daar
voor altijd met z'n allen mogen wonen.
We wachten nu al haast tweeduizend jaar.
Op de zondag na Hemelvaartsdag, de zondag van het weeskind, zes dagen
na de moord op Pim Fortuyn, zoeken we naar sporen van hoop.
Zo doende wat hij doen kon ten dienste van de mensen viel hij in mensenhanden, vond veel te jong de dood. (…) Wij gaan met dichte ogen als vreemdelingen verder; waarom is hij gekruisigd, wij hadden zo gehoopt - (…) Woorden uit een lied over Jezus, bijna letterlijk van toepassing op de vermoorde politicus Pim Fortuyn. Een man waaraan mensen hun hoop ontleenden, zeiden ze, de één na de ander op de televisie.
Een onbestemd gevoel. Als van een weeskind.
Als ergens iemand de laatste tijd is opgehemeld door mensen uit alle lagen van het volk, dan is dat Pim Fortuyn met zijn flamboyante verschijning en uitdagende politieke stijl. In amper zes maanden veroverde hij de harten van velen en leek er sprake van een politieke aardverschuiving bij de komende verkiezingen. Voor de één geworden tot een messias en voor de ander tot een cultfiguur zonder weerga in ons ogenschijnlijk zo rustige land, waar doorgaans het 'doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg' tot evangelietekst verheven lijkt. Een bevlogen man, een driftkikker, hard in zijn oordeel, scherp in zijn bewoordingen.
Hoe komt het dat een provocerende relnicht, met de trekken van grootheidswaan, zozeer lijkt te zijn uitgegroeid tot een man met een missie, dat mensen in de emotie van het ogenblik op een spandoek schrijven dat 'Nederland een minister-president begraaft' en uitspreken dat de dag van zijn begrafenis een belangrijke dag is, niet alleen voor Nederland maar voor de hele wereld?
Pim Fortuyn laat mensen ontheemd achter. En er stond iemand met een bord, met de tekst: 'Pim leeft'. De verering krijgt religieuze trekken.
Om hem en om zijn dood kunnen we ook hier vandaag niet heen. Eigenlijk is dat vreemd voor een gemeenschap die de dood van een Ander tot centraal punt van geloof en leven heeft gemaakt. Jezus Messias. Voor de één een relschopper en oproerkraaier en voor de ander de heiland en heelmaker van het leven. Wat is het verschil tussen de gebeurtenissen uit pakweg het jaar 33 en het jaar 2002?
Wat is er anders, na 11 september?
Voordat ik daar op inga nog iets anders:
Na de afschuwelijke gebeurtenissen op 11 september zou de wereld nooit
meer dezelfde zijn, zei men. En, is de wereld veranderd? We blijven naar
verre oorden vliegen. Ons leven gaat z'n gewone gang. Na 6 mei zal Nederland
nooit meer hetzelfde zijn, zeggen aanhangers van Pim Fortuyn.
Of gaat het leven straks weer zijn gewone gang? Heeft de dichteres Wislawa
Szymborska gelijk als ze schrijft over de oorlogsslagvelden:
De werkelijkheid eist
dat men ook hierover spreekt:
het leven gaat door.
(…)
Waar geen steen op de andere bleef -
wordt nu de ijscoman
door kinderen belegerd.
Waar Hiroshima was,
is weer Hiroshima
met de productie van dingen
voor huishoudelijk gebruik.
(…)
Misschien zijn er geen andere plaatsen dan slagvelden,
die welke nog herinnerd worden,
die welke al vergeten zijn,
berkenbossen, cederbossen,
sneeuw- en zandvlakten, iriserende moerassen
en kloven van bittere nederlagen
waar men vandaag in hoge nood
onder een struikje hurkt.
Welke moraal hieruit voortvloeit. Waarschijnlijk geen.
Wat werkelijk vloeit, is snel drogend bloed,
en natuurlijk zijn er altijd de rivieren.
Wat maakt ons, christenen, mensen van de weg van Jezus, tot mensen die anders in de samenleving staan. Waarin verschillen wij? Lopen wij evenzeer achter nieuwe messiassen aan, of blijven wij onze hoop ontlenen aan die Ene, die unieke mens, die 2000 jaar geleden de toon zette, die onze muziek ook hedentendage bepaalt?
Handelingen: hoe mensen elkaar opzoeken
Het boek van de Handelingen der Apostelen vertelt hoe mensen elkaar opzoeken,
blijven opzoeken: de leerlingen van Jezus die samen volharden in de dienst
van de gebeden, samen met een aantal vrouwen, Maria, de moeder van Jezus
en zijn broers. Er vormt zich een groep die dóórgaat, die
bijeenkomt op een plek, een basisgemeente, mannen en vrouwen, eensgezind,
volhardend in gebed.
Zo begon het, schreef Lucas, die náást zijn evangelie ook
de Handelingen schreef.
Met Petrus en Johannes voorop.
Later zou het gedachtegoed van Petrus ook een plaats krijgen in de bijbel,
in een paar brieven, waaruit we vanmorgen een gedeelte hebben gelezen.
Na een voorafgaande oproep tot liefde, en gastvrijheid zonder morren,
om elkaar te dienen naar ieders talenten, klinkt nu de bede dat niemand
zou moeten lijden, tenminste niet omdat je veroordeeld zou zijn als moordenaar,
dief of boosdoener -
Als het al om lijden zou gaan, zou dat moeten zijn omwille van je christen
zijn.
Dat mensen jou het lijden aandoen omdat jij de christelijke leefregels
hoog blijft houden.
Zou het werkelijk kunnen zijn dat wij lijden omdat wij gastvrijheid bieden
aan vreemdelingen? Omdat wij ons dienstbaar opstellen? Of lijden wij omdat
liefde, gastvrijheid en dienstbaarheid plaats hebben gemaakt voor haat,
achterdocht en ieder-voor-zich?
Van hiernumaals naar hiernamaals
Tenslotte lazen we vanmorgen een evangelietekst van de gemeente van Johannes,
die als centrale boodschap doorgeeft dat wie de waarachtige God heeft
leren kennen en Diens gezondene, Jezus Christus, eeuwig leven krijgt.
Eeuwig leven is in de loop van de traditie verschoven van hiernumaals
naar hiernamaals. Maar het gaat om het leven hier en nu! Het betekent
in feite een vol, intens leven, kortom een 'leven dat de moeite waard
is'.
Dat is wat anders dan het Zwitserlevengevoel. Zèlf genieten, terwijl
anderen voortmodderen.
Het heeft alles te maken met wie je bent, wat je doet - in de ontmoeting
met je medemensen. In hen kom je God, kom je Christus op het spoor.
Vrijdag sprak bisschop van Luyn bij de uitvaartmis van Pim Fortuyn over
de werken van barmhartigheid. Aan wat je doet voor de minsten der mensen,
word je door God gekend. Heb je aan hem gedaan. In de aandacht voor wie
honger en dorst hebben, voor de vreemdeling, voor wie aan levensonderhoud
tekort komen, voor wie ziek zijn en voor wie gevangen zitten - wie zich
over hen ontfermt, mag de ontferming van de Eeuwige verwachten.
Dat program van de Messias Jezus is bijna twintig eeuwen oud en blijft
nieuw. Daar was, daar is, daar zal geen nieuwe messias voor nodig zijn.
Alleen maar liefdevolle en gastvrije mensen mensen die niet naar zichzelf
toegraaien, maar die zich tot de ander wenden: hongerigen, dorstigen,
vreemden, naakten, zieken, gevangenen. Ze staan bij ons voor de deur.
Ze kloppen met hun lijden aan bij de gemeente van de Heer, en bij ons,
christenen (en bij niet-christenen evengoed).
Wie dat lijden herkent en erop reageert komt in de buurt van dat leven
dat de moeite waard is. Zit onze angstige samenleving op zo'n boodschap
te wachten? Komt de Geest van de hoop bij ons, kleine gemeenschap, binnen?
Zullen we volharden in het gebed dat zijn rijk komt? Moge dat zo zijn.
FV 2002-05-14 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl