Voorganger: Diana Vernooij

Lector:  Hans Gildemacher (foto)

Tweede viering in de serie rond "Verzoeking" in de aanloop naar Pasen.

Lezingen

Lucas 4; 9-12

uit Sogyal Rinpoche "Wat je ook doet... "

1 Kor.

Welkom

Goedemorgen, lieve mensen, welkom in deze dienst van schrift en tafel in de Duif. Welkom bekende mensen, onbekenden. Welkom kinderen; jullie kussentjes liggen vanmorgen nog niet op de grond hiervoor ... maar Freek heeft wèl een verhaal voor jullie. Komen jullie erbij zitten?

Inleiding

“En leid ons niet in verzoeking”. We bidden het bijna iedere zondag in de kerk. Weet u nog waarover dat gaat? Verzoeking, bekoring, beproeving, verleiding, het zijn eigenlijk allemaal prachtige maar ouderwetse woorden, die we weinig meer gebruiken.

Leven ze niet meer voor ons, hebben we ze niet meer?

Het is niet zo moeilijk om te mopperen op de industrie die onze begeerte naar meer en mooier en chiquer aanwakkert, maar dan richten we ons op degene die gebruik maakt van onze zwakten. Laten we het eens over die zwakten zelf hebben.

Deze tijd voor Pasen, deze 40-dagen tijd gaan we dat doen in onze vieringen. Vorige week was het verhaal aan de orde van Jezus die de woestijn inging en daar door de duivel drie verzoekingen kreeg ingefluisterd. Jos zei ons toen dat door God geroepen worden een uitdaging is. Verlokkingen en verleidingen zijn soms heel groot; maar de Geest wint het als je in de stilte naar hem luistert.

Wij gaan deze passietijd te raden bij verschillende beproevingen. Zo zijn er:

‘Het verlangen naar een wonder',

‘Onze wens van macht en geweld',

‘Het verlangen om zelf God te zijn';

ze komen de komende zondagen aan bod. Vandaag geven we het startsein met: ‘de beproeving onkwetsbaar te willen zijn'.

Overweging.

Altijd jong en gezond blijven, nooit ziek worden of kwetsbaar zijn. Ik denk dat we dit verlangen allemaal kennen, zeker op momenten van zwakte en pijn – dit wil ik niet, wie redt mij hier uit! Het is een kinderdroom om als Rambo of James Bond te zijn, zo sterk dat je alle boeven verslaat, zo onaangedaan dat pijn en angst en geweld je niet deren.

Maar het blijft niet bij verlangen en kinderdromen. Verlangen wordt een beproeving als je de boel probeert te forceren. De paniek slaat uit, als we een chronische ziekte blijken te hebben en we ons daartegen verzetten. Woede stijgt in ons op als het leven tegenzit, terwijl we uit zijn op succes. We willen het niet, het mag niet, het zal niet. We geloven dat we recht hebben op leven en gezondheid, alsof het een van de fundamentele rechten van de mens geldt dat we niet ziek worden of door het leven geslagen worden. En wie zou niet onkwetsbaar willen zijn? Stel je voor: ziekte en ongeluk gaan aan ons huis voorbij, geen belediging die ons kan raken, het kwaad glijdt langs ons af.

Vaak doen we ook ons best om te voorkomen dat we gekwetst worden, we ontlopen het. Liever blijven we uit de buurt van pijn en kwetsbaarheid. We ontlopen daarom soms ook het leed van anderen alsof het besmettelijk zou zijn.

Of als we gekwetst zijn – willen we het liever niet voelen, we harden ons, we zeggen: o, nee hoor, het doet me niks.

Of als we het wèl voelen, als we er niet omheen kunnen, komt de neiging in ons op om het de ander betaald te zetten. Ik gekwetst – jij ook gekwetst. Alsof dat een zeker even­wicht geeft en onze kwetsbaarheid oplost. Het is heel moeilijk om gekwetst te worden door iemand, dat te erkennen, het te voelen en om dan niet terug te slaan. De andere wang toekeren als je geslagen bent, lijkt je reinste kolder. Het ligt in onze natuur om ons te verdedigen, de aanvaller weg te slaan, zelfs als die aanvaller per ongeluk ons raakte of ons zelfs helemaal niet aanviel.

Dit is de drievoudige beproeving van onkwetsbaarheid:

niet het risico willen lopen gekwetst te worden,

niet willen voelen dat we gekwetst bent,

niet willen erkennen dat we machteloos staan tegenover onze pijn.

En wat gebeurt er met je als je je door deze beproeving laat leiden?

Als je je onkwetsbaar opstelt, als je niet gekwetst mag worden, als je niet wilt toegeven dat je gekwetst b é nt, ontwikkel je een grote eenzaamheid. Het is als een muur van verharding en weerstand, een muur die tussen jou en je ware gevoel is opgetrokken, een muur die tussen jou en anderen staat. Soms slaan mensen die muur in hun lijf op, dan hebben ze de gewoonte om weggedoken in hun schouders te lopen, of ze harden hun blik om anderen af te schrikken, hun stem is schel, en hun hart is van ijs.

Maar als je door deze muur van weerstand in jezelf heen breekt ontdek je iets belangrijks: ‘Toegeven lucht op.' Het lucht op als je (van jezelf) gekwetst mag zijn en het mag voelen. Het lucht nog veel meer op als je ontdekt dat kwetsbaarheid gedeeld kan worden met anderen, en er zo contact en vriendschap ontstaat, liefde. Dan heb je een paar van de meest waardevolle zaken in het leven ontdekt. Het lucht op als je degene die je kwetste zonder wrok of wraak, kan vertellen dat het pijn deed. Dat op zich lucht al op, en soms krijg je het extra geschenk van een excuus.

Onze lezingen vandaag laten verschillende kanten van kwetsbaarheid zien. Ten eerste de moed om de verleiding af te wijzen, zoals Jezus – stel je eens voor wat je zou doen als je dat aanbod krijgt: ‘onkwetsbaar maak ik je' – zouden we ‘nee' zeggen tegen die duivel?

Naast de moed om de verleiding af te wijzen lazen we over de kans te ontdekken wat er achter verdriet ligt. Verdriet en pijn is geen eindpunt, er zit leven in.

En als laatste lazen we over de trouw van God, die belooft dat we onze beproevingen kunnen doorstaan.

Maar deze teksten roepen ook weerstand op, wie wil weten wat er achter de pijn ligt? Liever niet! En tegen Paulus zou je willen roepen dat het onzin is, dat er zat mensen zijn die boven hun krachten beproefd zijn, die boos en bitter geworden zijn, die gek gewor­den zijn van angst of verdriet – wie kent ze niet, de mensen om je heen en wie kent niet die boze bittere momenten in jezelf.

Het is zo, het geloof is geen deal waar je altijd beter van wordt. De teksten zijn geen gebruiksaanwijzing met garantie: als je pijn hebt wordt je gelouterd. ‘Het zal wel ergens goed voor zijn', ‘het is om je sterker te maken', ‘loof de Heer'. Als je zo praat en denkt over pijn en kwetsbaarheid praat je het lijden goed, rationaliseer je het. Dat soort benadering van ‘het geschenk van de pijn' zijn goedkoop en makkelijk gezegd.

Ook Paulus' verzekering dat de beproevingen menselijke maat houden is geen verzekering, waarna je gerust weer kunt slapen – ‘niks aan de hand', nee – dat zijn echt pijnlijke en verkeerde manieren van kijken naar dit soort teksten.

Het zijn uitspraken van hoop en vertrouwen. Ooit, in een slechte tijd, zei een lerares eens tegen me: “Ik heb goed nieuws en slecht nieuws. Het slechte is dat waar je bang voor bent uit zal komen. Het goede nieuws is, dat je dat niet zo erg meer zult vinden.” Kijk daar gaat het om, onze eigen angst maakt onze paniek huizenhoog. Als we in ons vertrouwen durven rusten, kunnen we zware beproevingen met een zacht hart doorstaan. De uitspraken van Sogyal Rinpoche en Paulus roepen ons op om dat ver­trou­wen te hebben. Vertrouwen hebben we nodig om zelf waar te maken wat er wordt beloofd. Wij moeten Gods belofte waar maken. Wij dragen de beproeving en ontdek­ken dat er meer is dan dat. Wij moeten verder gaan dan de pijn en zien wat er achter ligt.

Ja, je kunt verder gaan dan je weerstand en je zelfbescherming, je kunt leren wat er onder pijn zit. Ja, je kunt mededogen ontwikkelen, contact krijgen met anderen. Ja, ja, ja, maar het gaat niet vanzelf. Je zult het zelf moeten ontdekken, ontwikkelen en oproepen, en met Gods hulp lukt je dat – een keer, soms nog een keer, dan vaker.

Het is een heel troostrijke werkelijkheid. Iedereen zal gezondheid boven ziekte kiezen, ja en iedereen met pijn zal zeggen: houd je onbetaalbare geschenk maar als ik mag kiezen word ik liever weer gezond. Maar als ziekte en pijn een feit zijn in je leven, als daar niets meer aan te veranderen is, dan kun je verder gaan dan de pijn en het overleven. Ziekte of pijn of verlies is niet per definitie alleen maar negatief. Het kan je leven rijker maken. Je kunt een gebied voorbij je pijn ontdekken.

Als je je eigen kwetsbaarheid hebt ervaren, gevoeld en gedeeld, krijg je het vermogen tot mededogen. Dit is een geschenk als een parel uit de pijn: het vermogen om mee te voelen met de pijn van een ander, om erbij te kunnen zijn, om niet weg te lopen als de ander het niet lijkt uit te houden, het uitschreeuwt, wanhopig wordt of woest. Dan kun jij misschien voor die ander betekenen dat zij haar pijn doorstaat, geen muur van onverschilligheid opbouwt, geen kwaad met kwaad vergeldt of wellicht zichzelf kan vergeven om de pijn die zij veroorzaakt heeft bij anderen.

Dit is Gods boodschap van hoop en loutering die we ontdekken als we ons niet laten bekoren door onkwetsbaarheid.

Amen.

Voorbede.

Voor alle gekwetsten in deze wereld bidden wij -

dat zij gesterkt worden door uw geest,

dat zij de kracht vinden het leven te vieren.

Voor allen die anderen kwetsten -

dat zij gesterkt worden door uw geest,

dat zij de kracht vinden het leven te vieren. 

Voor allen die op de drempel van de dood staan -

dat zij gesterkt worden door uw geest,

dat zij de kracht vinden het leven te vieren.

Nodiging

Vrede en alle goeds voor jullie allen.

Breken en delen;

de kinderen helpen mee met het breken en delen vean brood en wijn ( Yasmijn en Jaël)

Zegenbede.

Lieve mensen, we zijn aan het eind van deze dienst gekomen. Wees welkom bij de koffie en laat ons deze week bewust van onze kwetsbaarheid ingaan en de zegen vragen van de Eeuwige om zacht te blijven:

Moge onze geliefde God dicht bij ons zijn de komende dagen en alle dagen in ons verdere leven.

Moge Hij onze ogen en ons hart openen, opdat we onverschrokken en vol mededogen voort kunnen gaan.

Moge Zij ons kracht en tederheid schenken en vrede.

| Archief/Bijdragen | Archief 2003 | Diana's "Hoofdpagina" | Gastvoorgangers |