Voorganger: Diana Vernooij

Lector: Thea van Deijl

Lezingen

Sef. 2;3 en 3; 12-13

Gal. 5; 16-18 en 22-23

Matt. 5; 1-12a

Inleiding.

Goedemorgen lieve mensen, hartelijk welkom in deze dienst van schrift en tafel van De Duif.

De wereld houdt de adem vast, in Irak zijn er 30.000 stembussen geopend, er is blijheid, er is frustratie, er wordt feest gevierd, er worden aanslagen gepleegd. Hoop en vrees gaan hand in hand bij het vormgeven aan de vrijheid.

Het is de laatste zondag in januari, de kop van het nieuwe jaar is eraf. Misschien had u goede voornemens voor dit jaar, weet u ze nog?

Naar de kerk gaan is altijd ook weer jezelf je goede voornemens herinneren, de rust die je zoekt, de vriendelijkheid en vreugde aan het leven – wat het ook biedt.

Want we geven het niet op. In de buitenwereld en ook in onze eigen binnenwereld zijn er gevaren die onze vrijheid ondermijnen – we laten ons niet weerhouden, we leven vanuit hoop en vertrouwen.

Thea van Deijl gaat met mij voor deze morgen. Samen met Thea, met het koor onder leiding van Henk en met Irina, onze pianiste, wens ik ons allen een inspirerende en hartverwarmende dienst toe.

Overweging.

Een goede vriendin zei eens tegen me: “Wat wil je nou, wil je gelijk hebben of wil je gelukkig worden?” Dat was raak. Ik was zo uit op mijn gelijk, op erkenning door anderen van mijn gelijk, dat ik er bitsig van werd. Ik heb er vaak mee geworsteld: met het zoeken naar hoe het moet in het leven en wat het beste is. Ik zocht de beste weg, een objectieve juiste weg, liefst een die voor iedereen zou gelden – terwijl de mensen om me heen daar niet zo veel boodschap aan leken te hebben.

Hoe te leven, wat is het beste om te doen – iedereen worstelt met deze vragen, en we proberen een antwoord te vinden dat bij ons past en dat ook goed is, rechtvaardig, juist, dat ons voorspoed brengt, succes, geld, aanzien, of wat dan ook. En gevraagd en ongevraagd adviseren we de mensen om ons heen, je wilt dat zij ook succes hebben, geld en geluk, een goed en juist leven. We sturen over hun schouder mee – of proberen dat. En meestal stellen ze dat niet zo op prijs, dat je meestuurt.

Het loopt altijd anders dan je bedoelt, je geliefden luisteren niet, ze doen heel andere dingen, en reken maar: ze doen vaak domme dingen. U kent vast ook dat gevoel wel, dat machteloze: ‘dat heb ik je toch gezegd', als het verkeerd is gegaan. En deze herkent u ook wel: ‘zie je nu wel'.

Dat zijn geen leuk gevoelens, er zit spijt in en verlies, je wilt niet dat het is zoals het is, het had niet gehoeven, ‘had nou toch naar mij geluisterd', en je uit het als een verwijt. En stel je die ander eens voor, wat die voelt: er is je net iets akeligs overkomen en je vader, je vrouw, je man of vriendin zegt: ‘had nou toch naar mij geluisterd'. Boven je rotgevoel krijg je er ook nog eens een schuldgevoel bij. Nou, dat kun je missen als kiespijn.

En is het op zo'n moment nou wel belangrijk wie gelijk heeft? Nee toch, het is belangrijk dat er begrip is en geduld, vergeving en troost en opbeurende woorden en vertrouwen dat het leven weer nieuwe mogelijkheden zal bieden. Hoe te leven, wat het beste is om te doen, welke weg je moet gaan, welke fouten je moet maken en nog een keer moet maken, en misschien wel nog een keer – je kunt het niet allemaal voorkomen of rechtbreien. Misschien besteden we er wel veel te veel aandacht aan. Het leven moet geleefd worden en fouten gemaakt. Streven naar de perfecte weg is een valkuil.

Als ik Galaten lees, de brief die Paulus schreef, waarin hij ons vraagt ons te laten leiden door de Geest en niet door onze eigen begeerten – dan gaat het hierover. Wij jagen veel na, uit onszelf, gericht op wat wij denken dat goed voor onszelf en anderen is. Wij willen voorkomen dat we pijn lijden, dat onze geliefden pijn lijden. We willen voorkomen dat ons geluk ons ontglipt, en we willen van onze pijn en ons ongeluk af. En daar bedenken en regelen we van alles voor, en als het dan mis gaat zijn we niet in staat om ons zelf te beheersen, om vriendelijk en geduldig te blijven. Dan zeggen we het hardop of innerlijk: ‘had ik het niet gezegd'. We strooien de verwijten rond. En zo behandelen we ook onszelf, ‘sukkel' zeggen we tegen onszelf, ‘je wist het toch, het is je eigen schuld'.

Wat wreed, daar zit toch niemand op te wachten, op een oordeel, op woede. Logisch dat het vaak weer leidt tot ruzie en tweespalt, tot verharding. Allemaal zo zinloos.

Het eerste hulpmiddel in de strijd tegen de begeerten is de wet. De wet schrijft voor wat mag en niet mag, wat haram is en halal, wat kosjer is en wat niet. De wet geeft je houvast en richtlijn. Leven volgens de wet kan je veel vreugde geven, het brengt een volk tot rust en veiligheid en richting. Maar de menselijke ziel wil meer dan veiligheid, ze wil vrijheid. Christus is ons vrijheidsbeeld, hij is de brenger van de Geest, de Geest die ons inzicht geeft en vrijheid, die ons tot de liefde brengt. Het inspirerende is dat er meer van ons wordt gevraagd dan het vervullen van de wet. Ons wordt gevraagd een omkeer of wellicht een sprong te maken, om – als het ware – op een ander niveau te gaan staan, waar we de wet niet ontkennen maar eraan ontstijgen. De wet is nog uiterlijk, we willen de wet vervullen, van binnenuit voelen en erkennen, verlangen naar alleen het goede.

Ons te laten leiden door de Geest, daar gaat het om. En het echte verschil is dat het er niet meer om gaat vooral onszelf te redden. Het gaat er niet meer om te ontkomen aan waar we bang voor zijn. Het gaat er nu om te leven met dat wat er is, met onze angst te zijn, met onze verwarring, met ons verdriet, met onze kwetsbaarheid en die van onze geliefden, en er heel blij mee te zijn.

Die begeerten, we hoeven ze niet uit te bannen. Het gaat er helemaal niet om onze behoeften en begeerten kwijt te raken. Het gaat er niet om dat we alleen maar mooie gevoelens van vrede mogen hebben en geen jaloezie of woede meer mogen voelen.

Waar het om gaat is dat we er niet vanuit leven. Woede voelen is een, je woedend uiten is een tweede. Jaloers zijn is een, je jaloers gedragen is iets heel anders.

Er is hier een heel geraffineerd mechanisme aan het werk. Kijk maar eens goed wat er in je gebeurt. Stel dat je geïrriteerd bent geraakt. Je kunt het doorslikken of uiten. Dat is jouw keuze. Maar als je niet geïrriteerd wilt zijn en het toch voelt, word je boos. Dan ga je rechtvaardiging zoeken voor je irritatie. Bijvoorbeeld: je vindt dat het de schuld van de ander is, als hij nou niet zo ergerlijk zat te doen – dan was ik niet geïrriteerd geweest. Je vindt het terecht dat je geïrriteerd reageert. En dat ga je die ander eens even goed vertellen. En precies dan gebeurt waar Paulus voor waarschuwt: vijandschap, tweespalt, geruzie en rivaliteit. Want die ander is natuurlijk verontwaardigd en gaat zich verdedigen.

Wat ik ermee wil zeggen: voel de irritatie, maar doe niet geïrriteerd; voel de boosheid maar val een ander niet aan: reageer je niet af. Als het weggezakt is kun je beter reageren.

Terug naar de vrijheid van Christus, De Geest die ons leven vernieuwt.

Hoe ziet dat eruit, dat leven vanuit de Geest? Is dat dan een heel ander leven? Hoe doe je dat, je eigen begeerten loslaten, niet meer je veiligheid achterna rennen, hoe voorkom je dat je verloren raakt en alles van waarde kwijtraakt?

In de Bergrede geeft Jezus ons, in zijn zaligsprekingen, een handreiking. Het is het tegenbeeld van de 10 geboden, het zijn 9 sleutels voor de deur van het Koninkrijk.

Je zou kunnen denken dat het om allemaal verschillende mensen gaat, om mensen die er slecht aan toe zijn en onze steun nodig hebben. Zo is de Bergrede vaak verstaan, als getuigenis voor de zwakkeren of de loosers, zoals dat tegenwoordig heet.

Maar ik geloof dat het over ons gaat, over ieder van ons. De Bergrede geeft ons sleutels om anders met het leven om te gaan.

Het gaat over onze nederigheid van hart: dat we beseffen dat niet wij – en ook anderen niet – kunnen bepalen hoe ons leven loopt. We hebben dingen wel gewild, we hebben dingen niet gewild – maar laten we zien dat het is zoals het is. Deze sleutel vraagt ons te accepteren en voor onze verantwoording te nemen van alles wat zich in ons leven voordoet.

Het gaat om onze treurnis, ons verdriet om verlies, onze pijn. Dat wij onze pijn durven voelen, dat we ons er zacht door laten maken, en dat we in ons hart opnemen waar we zo van hielden. Opdat onze schatten die we verliezen nooit echt verloren zullen gaan en door ons blijven voortleven. Het gaat om onze zachtmoedigheid, dat we door de omstandigheden heen zien. W ie niemand probeert van zijn gelijk te overtuigen, wie niet denkt dat zij het beter weet, wie niet anderen laat voelen dat hij beter in staat is goed van kwaad te onderscheiden – die is zachtmoedig. Het gaat om onze barmhartigheid, ons mededogen, waarmee we oog hebben voor de pijn en de verkramping van de mens die ons kwetst. Het gaat om onze zuiverheid van hart, dat we onze bedoelingen kennen, dat we onze frustratie ervaren zonder uit te hoeven leven, dat we onszelf niet forceren in heiligheid. En het gaat om onze honger naar gerechtigheid, ons vertrouwen dat alle onrecht en geweld ooit zal worden uitgebannen, onze gezamenlijke inspanning daarvoor. Zoveel sleutels voor de poort van het Koninkrijk van God, hier en nu op aarde, wat een rijkdom, amen.

Nodiging

Om het geschenk van Gods koninkrijk op aarde, onze zachtmoedigheid en solidariteit, tastbaar te maken, delen wij brood en wijn met elkaar. Wij hongeren en dorsten naar gerechtigheid en vrede. Wij voegen al wat wij zijn toe aan deze wereld. Moge wij liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing, putten uit elkaar en uit uw onmetelijke bron.

Graag nodig ik u allen uit aan deze Tafel. Iedereen, wie je ook bent, wat je ook doet of niet doet: zonder uitzondering, je bent welkom om samen te breken en te delen. Iedereen is van belang en dit teken zal je kracht geven om door te gaan.

Komt dan allen, want alles is gereed

Voorbede voor zachtmoedigheid.

Voor iedereen die vrijheid zoekt, dat zij vervuld zullen worden van een vrijheid die alle voorstellingsvermogen te boven gaat:

voor alle mensen in Irak, dat deze verkiezingen een rechtvaardige regering zal leveren en een nieuwe toekomst in vreugde en vrede

voor alle mensen die lijden onder verdriet en gemis, dat zij geborgenheid zullen vinden in jou God van de troost en in hun hart weten te bewaren wat hen zo dierbaar is,

voor iedereen die met ziekte en de dood wordt geconfronteerd, dat zij jou, God van de zachtmoedigheid, als basis nooit kwijt zullen raken

voor allen die kampen met schuldgevoelend, die weten dat zij ernstige fouten hebben gemaakt, dat zij ons mededogen zullen ontmoeten en de moed om door te gaan

Voor hen en voor ons allemaal bidden wij tot jou God van het leven:

Onze Vader …

Zegenbede

Moge onze geliefde God dicht bij ons zijn de komende dagen en alle dagen in ons verdere leven.

Moge Hij onze ogen en ons hart openen, opdat we onverschrokken en vol mededogen voort kunnen gaan.

Moge Zij ons kracht en tederheid schenken en vrede.

Amen

Diana's "Hoofdpagina" |  Gastvoorgangers |

Kijk voor Diana ook op:  www.dianavernooij.nl