Voorganger: Frans Gerritsma

foto boven: Frans Gerritsma

lector: Hans Gildemacher

Lezingen

Genesis 22, 1-15

Mt 9,9-13

Overweging

Mensen worden geraakt door iets of door iemand en dat verandert hun leven.

Geraakt worden geeft een nieuw begin, brengt een andere wending, een ommekeer in je leven te weeg. Neem het eenvoudige gegeven van verliefd worden. Je wordt geraakt, je vergeet een heleboel dingen waar je zorgen over maakte, de toekomst ziet er rooskleurig uit.

Abraham is geraakt, door een stem, een God, die van zich liet horen. Die Abraham vraagt op weg te gaan, naar een onbekend land. Abraham is zo geraakt door die stem, zo overtuigd, zo geraakt in zijn hart, dat hij op weg gaat. En wat niet mogelijk leek, blijkt mogelijk te zijn. Zijn vrouw, onvruchtbaar, wordt moeder. Een Godsgeschenk. Geraakt door die geweldige God, vraagt Abraham, in al zijn geluk, zich af, of hij het allemaal wel waard is. Moet hij niet aan God terug geven, het dierbaarste dat hem overkomen is. Zijn zoon. Geraakt als hij is door God, vat de gedachte bij hem post, en dat is niet zo gek, want hij ziet het bij alle volken om hem heen, dat je de eerst geboren zoon moet offeren. Wil hij je gunstig gezind blijven. Vraagt God voor alles wat hij je gegeven heeft, het kostbaarste terug. Wil je echt in de gunst staan, nog meer door deze God geraakt worden, dan moet je dat offer brengen. Laten zien wat zijn welwillendheid jou waard is.

Geraakt door God. Dan moet je alles op durven geven, horen we fundamentalisten zeggen. Dan moet je het lef hebben, het kostbaarste wat je bezit, te offeren, voor de glorie van God. En zo worden mensen martelaar, door zichzelf op te blazen, temidden van mensen die zij als ongelovig zien, om daarmee het paradijs binnen te komen. Mensen mogen van hen geofferd worden en ze denken dat God dat wil en ze helpen God daar graag een handje bij.

Abraham komt, na een waarschijnlijk onmenselijk tocht, boven op de berg aan. Daar moet zijn Zoon voor het welzijn van zijn stam, om God ook voor de toekomst gunstig te stemmen, geofferd worden. Maar een engel, een goede bode, het goede in de mens, de lichte kant van God, zo vertelt dit verhaal, houdt hem van deze dwaalweg af. Hij komt tot bewustzijn dat de God die hem geraakt heeft, die met hem op weg is gegaan, geen mensenoffers wil. Dat hij, tegen alle volken rondom hem, waar hij mensen geofferd ziet worden, tegen godsdienst in die vraagt mensen te offeren, hoog moet houden dat zijn God geen mensenoffer wil. Dat God geen mensenoffer vraagt, in wat voor vorm dan ook.

Dat horen we bij Mattheus vandaag nog veel sterker uitgedrukt. God wil helemaal geen offers, hij wil barmhartigheid.

Hij haalt het uit zijn eigen autobiografie. Hij schildert de scène, waar hij zelf door God geraakt wordt en reacties hoort van mensen die zelf ook geraakt zijn door het woord van God. Want wat je verder ook van Farizeeën kan zeggen. Het zijn zeker mensen die geraakt zijn. Geraakt door de eigen geschiedenis, geraakt door de voortreffelijkheid van de joodse wet, de thora, de regels ten leven. Die hun leven daar voor geven, om die wet uit te leggen, om zo vanuit hun vurig geloof mensen de weg te wijzen.

Maar ze offeren er mensen aan op. Mensen die niet zoals zij volgens de wet leven. Van hen mogen die mensen er niet zijn. En ze worden geofferd voor de leer. Ze zijn dan ook vol van oordeel en veroordelen Jezus omdat hij met tollenaars, die in een adem genoemd worden met de zondaars, aan tafel zit. Ze niet offert, aan de zuiverheid van de leer, maar vanuit zijn hart bij deze mensen wil zijn.en met hen aan tafel zit. Hij draagt ze een warm hart toe. Barmhartigheid noemt Hij dat. Zijn hart, zijn geraakt zijn door God en de medemens laat Hij zegevieren boven de wet. De wet die vraagt zulke mensen te mijden. Te offeren.

In het evangelie wordt de man bij het tolhuis, Matheus zelf, door Jezus geraakt. Hij laat als Abraham alles in de steek en gaat op weg. Misschien is het meest irritante, voor de beroepsgelovige, de gelovige van huis uit, dat het zo'n vreemde vogel is, een zondaar, die Hij aanraakt en vraagt Hem te volgen. De Farizeeën moeten teveel offeren van hun eigen gelijk, om daar in te kunnen meegaan. Ze moeten nog al wat opgeven. Namelijk het idee dat geloof alleen maar iets is voor de volmaakten, de perfecten. Jezus vraagt bijna het omgekeerde. Dat geloven meer iets is voor de onvolmaakten, mensen die het allemaal ook niet zo weten. De zieken hebben een dokter nodig niet de gezonden. De zieken willen geraakt, aangeraakt worden, zij doen een beroep op het hart van de ander.

Mensen worden in groepen verdeeld, en soms schijnt het te zijn dat de ene groep meer recht heeft op aandacht dan de ander.

Toen ik in de gevangenis ging werken werd mij in de parochie kwalijk genomen. Zij hadden toch meer recht op een pastor dan de gevangenen.

Na de moord op Theo van Gogh, ging de burgemeester van Amsterdam op bezoek bij verschillende moslim groepen. Het werd hem kwalijk genomen, hij kon beter een bezoek brengen bij verontruste Nederlanders. Dat doorbrak ons simpele denken in kampen van schuldigen en onschuldigen en het bracht troost bij een bevolkingsgroep, die anderen liever zouden offeren.

Het gaat om barmhartigheid, zegt Jezus in het evangelie.

Voorwaar geen gemakkelijke opgave.

We willen soms liever de ander offeren voor ons eigen welbevinden.

Het vraagt om geraakt zijn.

Geraakt door een visioen van een God, die leven en ruimte wil voor ieder mens.

Die geen mensenoffers wil.

Het vraagt om mensen die geraakt zijn. Geraakt in hun hart.

Mensen, die daardoor op weg zijn gegaan, over de grens heen naar de ander toe.

Zo dingen doen, die ze anders nooit zouden hebben gedaan,

In de ogen van anderen kan het lijken dat ze offers brengen, wanneer je ziet wat ze daarvoor opgeven, een vaste baan, een veilig huis, een vertrouwde omgeving. Maar het maakt hen, ondanks alle moeilijkheden en beperkingen die er ook zijn tot gelukkige, gelukte mensen. Omdat ze geraakt zijn. Door iemand, door iets, dat hun barmhartigheid leerde.

Zoals dat jongetje, die zijn invalide broertje kilometers op zijn rug droeg, en men hem vroeg of dat niet zwaar was. Heel oprecht zei: nee, het is mijn broertje.

Breken en delen.

Afscheid Flora.

Na de viering hebben we met een speech door Angela afscheid genomen van Flora Umarova. Volgende week is Irina weer terug uit Rusland. We hopen echter Flora bij gelegenheid weer terug te zien in De Duif. We zeggen het met bloemen ...

| Frans' "Hoofdpagina" | Gastvoorgangers |

RG 2005-06-05 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl