Voorganger: Henk Kemper (overweging) en Rob Gijbels

Thema: Religieus Erfgoed =  Oog hebben voor elkaar

Lezing:

Hebreeën 12; 14-15 en 13; 1-3 en 5-8

Inleiding:

Er is vandaag het nodige aan de orde: Dit weekend is het Open Monumentenweekend met als thema: Religieus Erfgoed. Dat thema kunnen we uiteraard niet laten liggen.

Daarnaast starten we vandaag het nieuwe Duif-seizoen. Na de zomervakantie gaan we nu weer op volle sterkte van start. Na de dienst is er informatie beschikbaar over nieuwe en vertrouwde initiatieven van de gemeenschap.

Dan is er vandaag in verband met startzondag ook aandacht voor de kinderen.

Kinderen hebben in onze gemeenschap een bijzondere plaats. We proberen zee serieus te nemen en ze op te voeden in onze tradities. Sterker, we proberen ze een, om het zo te zeggen, volwassen rol te geven in onze vieringen. Het is hier optafel nog wat on-af, maar dat hebben we zo gepland; de kinderen zullen straks, als ze terugkomen, de tafel gereedmaken en deelnemen aan het tafelgebed.

Tot slot: er is ook nog een thema dat middels een schriftlezing tot ons komt.

Rob en ik hopen dat we enige ordening, maar ook inspiratie kunnen aanbrengen in deze op het eerste gezicht veelheid van dingen. Door de hele dienst heen zal als rode draad lopen de manier waarop mensen van een en dezelfde gemeenschap met elkaar om willen gaan. Met een onderliggende, naamloze liefde die tussen de mensen door wandelt. Een liefde die niet eisend is, maar vanzelfsprekend.

Ik hoop jullie mee te nemen in een gedachtengang er er op uit te komen dat een en ander verrassend veel met elkaar te maken kan hebben.

Maxime leest een van de teksten voor

Overweging

Vandaag is het de tweede dag van het nationale monumentenweekend. Dit jaar is het thema ons op het lijf geschreven, lijkt me: Religieus Erfgoed.

Jarenlang heeft de stichting de Duif zich beijverd om het monument dat de Duif is te behouden voor de gemeenschap en het kunnen verzorgen van de eredienst. Op tal van manieren hebben we getracht het gebouw in stand te houden. Zoals te zien is, is dat uiteindelijk goed gelukt.

Als je het hebt over een monument, dan zijn er twee uitleggen denkbaar.

De Dikke van Dale geeft twee ingangen. De ene betekenis van het woord ‘monument' is: groot gedenkteken. De andere betekenis is ‘een beschermd of te beschermen overblijfsel van vroegere cultuur, nijverheid of wetenschap'.

Beide ingangen bevallen me in het kader van deze overweging niet helemaal. Deze kerk is volgens mij geen gedenkteken in de zin van een zichtbaar monument ter herinnering aan een gebeurtenis, zoals de eerste uitleg aangeeft.

De tweede uitleg: overblijfsel van vroegere cultuur bevalt me ook niet helemaal.

Zeker: deze kerk is ongetwijfeld gebouwd als eerbetoon aan de religie, aan de kerk als instituut, als uiting van het weer in de openbaarheid mogen bouwen van kerken en als eerbetoon aan God in wie men vertrouwen stelde. Maar liever wil ik vandaag stilstaan bij de functie van een kerk. Een uitleg die niet in de Dikke van Dale te vinden is.

Als je de kronieken van de Willibrordus binnen de Veste, want zo heet deze kerk officieel, nagaat dan valt op dat er altijd sprake is geweest van een zekere mate van eigenzinnigheid van de gemeenschapsleden. Ga maar na: deze kerk was de eerste kerk die gebouwd werd na de periode van schuilkerken. Een parochie met een keur aan eigenwijze pastoors. En als klap op de vuurpijl een gemeenschap die, toen in 1974 sprake was van sloop van de kerk het heft, om het zo maar te zeggen, in eigen hand nam. Ook wel enigszins eigenwijs.

Waarom wil ik stilstaan bij de functie, of misschien moet ik wel zeggen de taak van een kerk: welnu omdat ik van mening ben dat er in een kerk, maar dan bedoel ik de gemeenschap die in een kerkgebouw huist, sprake moet zijn van evolutie, van beweging en dynamiek.

De lezing van vandaag biedt een mooi aangrijpingspunt. We lazen een stuk uit de brief aan de Hebreeën. Hierin wordt de aangeschreven gemeenschap aangespoord om werk te maken van de onderlinge liefde en zorg voor de aangesloten leden. Onderlinge liefde en gastvrijheid zijn van groot gewicht. Ze zijn de normen en waarden die een gemeenschap typeren kunnen en die een gemeenschap in stand houden.

Je dient je te bekommeren om gevangenen, mishandelden en misdeelden. We mogen ons niet laten leiden door geldzucht en door pracht en praal.

Ik ontkom er niet aan te moeten vaststellen dat in de loop der eeuwen veel tijd, geld en energie is uitgegaan naar pracht en praal. Je kunt je afvragen of dat erg is of niet. Is het erg om ter ere van God prachtige gebouwen neer te zetten. Ze te versieren met goud en edelstenen. Ik ben geneigd om te denken dat dat niet erg is uit oogpunt van het tonen van eer en respect. Tegelijkertijd is het de vraag of het de ware boodschap van het evangelie een dienst bewijst.

Het louter plaatsen van mooie gebouwen is nog niet hetzelfde als het tonen van liefde aan je naaste, het je bekommeren om gevangenen, mishandelden en misdeelden.

Laten we om die reden eens proberen te zoeken naar een van de fundamenten. Daarover nadenkend kwam ik uit bij Mozes en de stenen tafelen. In essentie werd daar in een beperkt aantal regels onder meer omschreven wat de bedoeling van het leven is. Goed te zijn voor elkaar. Op elkaar betrokken en proberen een echte en hechte gemeenschap te vormen die een antwoord biedt op de noden van ieder lid van de gemeenschap. En bovenal: stel vertrouwen in God, van wie je moet houden als van jezelf en je naaste.

Later heeft Jezus de essentie van de stenen tafelen nog eens herhaald in de beroemde bergrede. In andere woorden, in een andere tijd, voor een ander publiek. Maar, zoals hijzelf zei zonder ook maar een letter of letterteken te veranderen aan oudere woorden.

De brief aan de Hebreeën staat in hetzelfde perspectief. Hiermee is er een relatie getrokken tussen het Oude Testament en het Nieuwe Testament.

Doorredenerend valt er ook een link te leggen met onze tijd. We zullen moeten proberen om onze ogen open te houden voor de normen die het werkelijk waard zijn om voor te leven. Dat zijn niet in de eerste plaats materiële normen en waarden. Het zijn ideële, spirituele normen.

Onze inspiratie vindt dus zijn oorsprong in het verre verleden, maar de boodschap van naastenliefde is nog altijd dezelfde. Hoe gaan we daar in onze tijd mee om.

Nog niet zo heel lang geleden was er veel meer dan nu sprake van een collectieve opvatting en een plicht te geloven wat de ander geloofde of wat van bovenaf werd voorgeschreven. Misschien gemakkelijk, maar geen manier om zelf over evangelische normen na te denken. Ik denk dat er in onze tijd veel meer dan vroeger aandacht is voor de individuele verantwoordelijkheid op basis van eigen keuze. De keuze die je maakt heeft vervolgens consequenties.

Als je het hebt over het vormgeven van Gods Rijk op Aarde, dan is iedereen in staat om daar zijn aandeel aan te leveren. Iedereen kan een bijdrage leveren aan het vormgeven aan een betere wereld. Wij, als leden van de Duifgemeenschap doen dat op onze manier. Misschien gesterkt door wekelijks een stukje inspiratie op te doen. Of door de aandacht te ervaren van je mede-duiflid.

In de loop der jaren is de Duifgemeenschap losser in de dogmatiek geworden. We hebben regels en wetten losgelaten. Misschien los moeten laten of willen laten. Maar in elk geval hebben we als gemeenschap geleerd dat het enige dat telt is het welzijn van de mensen. Niet alleen de uitvoering van opgelegde regels.

Ook hebben we geleerd dat het gebouw alszodanig een bindende kracht is. Een heel vreemde dubbele ervaring: enerzijds erkennen dat niet het gebouw het belangrijkste element van binding is en toch ook aanvoelen dat het gebouw wel degelijk bindt. Dat moet de kracht zijn van het gebouw zelf. Het voelen van Gods aanwezigheid. Het tijd kunnen maken voor stilte en het je kunnen richten op onze schepper.

Op deze monumentendag staan we stil bij de handhaving van dit monument. Niet om onzelf een veer op de hoed te steken, maar vanuit de overtuiging dat dit een plek is waar we inspiratie opdoen. Waar we de week weer in kunnen gaan, gesterkt door de woorden van Jezus, die niet anders predikte dan liefde en verdraagzaamheid onder alle mensen.

Zeker, pracht en praal zijn in dit gebouw toegevoegd. Als eerbetoon en uiting van het geloof. En wat ik nu zo aardig vind is, dat mensen van allerlei signatuur, gelovigen en zij die zichzelf absoluut ongelovig noemen, altijd geraakt worden als ze dit gebouw binnentreden. Dat móet iets zeggen over dat wat mensen in dit gebouw ervaren, wat ze overkomt.

Toch is de echte pracht en praal van dit gebouw de gemeenschap van mensen die het hun huis noemen. Mensen die er willen zijn voor de ander. Die gastvrij wensen te zijn. Die werk willen maken van er zijn voor de ander.

Er zijn trouwens nog veel meer vormen van deelnemen aan de gemeenschap. Vraag je je wel eens af of je meer voor de gemeenschap kunt betekenen, denk dan eens na of je een keer mee wil voorgaan.

Of kom eens op maandagavond voorbereiden. Kom meezingen in het koor. Zet om 10.00 uur de spullen klaar of bezoek een zieke Duif die je aandacht nodig heeft. Wees iemand anders tot steun. Samengevat: neem deel aan dat wat ieder lid van een gemeenschap een ander kan bieden.

In de loop der jaren zijn er veel vormen geweest van uitingen van religie en geloof.

Bouwstijlen zijn veranderd, maar het fundament blijft gelijk. Dat fundament is terug te voeren op de stenen tafelen. Dat fundament is terug te voeren op de woorden van Jezus van Nazareth. Ons echte erfgoed is terug te voeren op de essentie van de woorden van de man van Nazareth: naastenliefde, gastvrijheid en aandacht en zorg voor elkaar. Wéés dus gastvrij in dit perspectief. En omgekeerd: durf ook gebruik te maken van aangeboden gastvrijheid.

Waar is nu die evolutie, beweging en dynamiek die bij een eigentijdse gemeenschap hoort en waar ik zo-ëven over sprak vraag je je nu misschien af. Ik denk dat die evolutie zit in het steeds op nieuwe en moderne wijze vormgeven aan waarden en normen die we hebben en die toepassen in de geest van de tijd waarin we leven.

Roep om ruimte, om hoop, om het averechtse achterstevoren, zongen we aan het begin van deze dienst. In een vrije vertaling staat er: zoek naar de grenzen van het mogelijke. Ontdek nieuwe wegen en wees niet bang voor het onbekende. Laat je verrassen door nieuwe inzichten en gebruik wat je allemaal al hebt geleerd. Laat ons zo'n gemeenschap zijn. Een gemeenschap die niet stilstaat, maar zoekt, ontdekt en inspireert. Het binnenste buiten en bovenal met de liefde als fundament.

Daarmee creëren we een nieuw, lévend monument. Niet beschreven in de van Dale. Geen tastbaar monument, maar een gevoel van: wij zijn er voor elkaar en we kunnen de hele wereld aan. Een manifester monument is niet te maken.

Deze zondag vormt de start van een nieuw seizoen. We zullen weer toeleven naar de Advent, naar het feest van Kerstmis, de voorgangersverkiezingen, Pasen, Pinksteren en allerlei feestelijke gebeurtenissen. Laten we hopen dat leed ons dit jaar bespaard zal worden. Maar mocht er sprake zijn van leed, laten we hopen dat we dat dan samen kunnen dragen en dat we elkaar kunnen steunen.

Deze kerk is gebouwd op de fundamenten van een suikerfabriek. Een zoetere plek kan er niet zijn. Laat de gemeenschap het zoete genoegen smaken van echte en eerlijke aandacht en zorg voor elkaar. Daarmee is een koppeling gelegd tussen religieus erfgoed en oog voor elkaar.

Moge het zo zijn.

Nodiging

Wie zich aangesproken voelt door de woorden van Jezus; wie zich geïnspireerd voelt door Zijn boodschap is welkom om mee te delen in het delen van brood en wijn. Het feit dat we hhier zijn geeft aan dat we samen een wereld willen vormen Zoals Jezus die bedoelde. Dat we samen vorm willen geven aan de wereld zoals God die bedoeld heeft. Dat wiij samen als het ware Gods handen op aarde zijn.

Komt allen, wie je ook bent, waar je ook vandaan komt, welke achtergrond je ook hebt. Voel je welkom hier naartoe te komen als je je aangesproken voelt en mmee wilt doen aan Jezus' programma. Alles staat klaar. Vandaag krijg je hier niet alleen een stukje brood en wijn, maar krijg je ook van de kinderen iets mee.

Gebed (Henk)

God onze Vader,

In de loop der eeuwen hebben talloze knieën hier en elders geknield voor Uw altaar. Hebben mensen Uw steun gezocht in moeilijke tijden. Wij mensen zoeken U helaas vaker in moeilijke dan in gelukkige tijden.

Laten we vandaag proberen U dank te zeggen voor de goede dingen in ons leven. Voor de engelen die we op onze weg tegenkwamen. Meestal vermomd als onze medemens die ons door het dal heenhielp, maar die ongetwijfeld door U op ons pad werd gestuurd.

Op deze monumentendag die samenvalt met onze startzondag spreken we uit U dankbaar te zijn. Dankbaar voor alle goede dingen die we in het dagelijkse leven meemaken. Dankbaar voor de wetenschap dat U er altijd voor ons bent.

Laten we proberen er een goed jaar van te maken. Uw hulp is daarbij onmisbaar. Wil ons inspireren een behulpzaam zijn.

Slotgebed (Henk)

We zijn aan het einde gekomen van deze viering.

Hopelijk hebben Rob en ik en niet te vergeten de kinderen iets kunnen aanreiken waarmee we de komende week iets kunnen. Bedankt voor jullie aanwezigheid. Ook iedereen die achter de schermen (of voor de schermen, zoals het koor) werk verrichtten bedankt. Zoals de mensen van de koffie en zij die zorgen voor het klaarzetten van de spullen. We zien elkaar straks bij de koffie en het napraten; dat hoort ook bij kerk-zijn. Wie weet horen we van mensen die onze steun de komende week hard nodig hebben! Vandaag hoeven we niet snel te vertrekken, want de kerk blijft geruime tijd open in verband met het monumentenweek-end.

Laten we ons nu gesterkt weten door gedachte dat we allemaal, niemand uitgezonderd, iets kunnen betekenen voor een ander. Want dat is ons Godgegeven geschenk. En laten we, voor we naar huis gaaan, de zegen vragen over ons doen en laten in de komende week:

Moge de Heer ons zegenen en behoeden.

Moge de Heer de glans van Zijn gelaat over ons spreiden en ons genadig zijn.

Moge de Heer Zijn gelaat naar ons keren en ons vrede schenken.

In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.

Amen.

Ik wens jullie allemaal een heel fijne zondag.

| Voorgangers |

RG 2005-09-11 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl