Lezingen:
Het thema van vandaag is de kerk. Onontkoombaar! Kerk is vandaag
de dag helemaal geen populair thema, er heerst sinds enige tientallen
jaren onweerlegbaar een anti-kerkelijke stemming over de hele
wereld en zeker over ons land. Er is al veel geredekaveld wat
daarvan de oorzaak zou zijn, of het aan de kerk ligt, of het komt
door het heersende individualisme, of het komt door de secularisatie
in onze moderne cultuur of dat het komt omdat de mensen helemaal
geen geloof meer hebben, we zouden aan al deze zaken een lange
redevoering kunnen wijden maar ik zal het niet doen. Alleen wellicht
het laatste: men zegt dat de mensen geen geloof meer hebben. Zou
dát de oorzaak zijn? Recente onderzoekingen hebben aangetoond
dat de meerderheid van ons volk wel in God gelooft en dat bijna
de hele bevolking gelooft in 'iets'. Men gelooft dus wel maar
men zegt ook: 'daarvoor heb ik de kerk niet nodig'. Zou het waar
zijn?
Afijn, wij denken dat we de kerk wél nodig hebben, anders
zaten we hier niet.
En we gaan het dus over de kerk hebben. En voor alle zekerheid:
niet over de kerk als gebouw, niet over een kerkgenóótschap,
niet over 'een' kerk maar over dé kerk. De kerk van Christus
en Hij heeft er maar één gesticht. En ik heb dat
thema niet zelf gekozen maar de lezingen wijzen er alle drie naar.
1ste: de profeet vertelt hoe het niet hoort te zijn, 2de: Paulus
vertelt hoe het wél hoort te zijn, en 3de: Jezus zelf vertelt
hoe wij - wijzelf want wíj zijn de kerk - hoe wij de kerk
moeten aanpakken en hoe niet. Het laatste is het meest actuele
en dus het meest interessante, maar daar is hij Jezus voor.
Jezus heeft een kerk gesticht. Dat heeft Hij zelf gezegd, dat
belijdt de bijbel en dat staat dus als een paal boven water. 'Een'
kerk. En dat is dan meteen 'de' kerk want Hij heeft er maar één
gesticht. Er zijn mensen die zeggen: ik houd niet van de kerk
als organisatie. Nou, dan zit u hier goed want Jezus heeft ook
geen organisatie gesticht. Die organisatie kwam pas veel later
en die viel nog weer later uit elkaar en al die organisaties noemden
zich kerk en zo zijn er nu 483 kerken. Maar de kerk die Jezus
heeft gesticht bestaat nog steeds en dat is géén
organisatie. Het is namelijk een organisme, een levend geheel,
een gemeenschap. Een gemeenschap van gelovigen die Jezus willen
volgen en geloven in zijn boodschap. Ik heb u in mijn inleiding
beloofd, dat deze preek uit 3 delen zou bestaan: 1ste de profeet
die zegt hoe het niet moet, 2de de apostel die zegt hoe het wel
moet en 3de Jezus zelf, die ons zegt hoe wij die kerk moeten aanpakken.
De profeet van vandaag heet Hosea. Een aparte figuur en zijn profetenoptreden
is een der hoogtepunten uit de bijbel. De man had een sterke seksuele
belangstelling. Als ik dat zeg, moet ik oppassen om niet verkeerd
be-grepen te worden. Daarmee bedoel ik niet dat Hosea het type
mens was die zou genieten van SBS6 of van de shows van Jerry Springer
maar simpelweg dat hij aandacht had voor hoe mensen, mannen, vrouwen,
intiem met elkaar omgaan, met name in een huwelijksrelatie. De
verhouding van het volk Israël met God zag hij namelijk onder
het beeld van een huwelijk, God is de minnaar en Israël is
zijn bruid, maar: Israël is trouweloos. En trouw is een noodzakelijk
element in een liefdesrelatie tussen mensen. Maar het volk van
Israël had moeite met een God waarvan je niets kon waarnemen,
het had behoefte aan een god die je kon zien en voelen. Er is
vandaag de dag niets nieuws onder de zon. De mensen willen eerst
zien en dan geloven. Ze willen wonderen zien en als dat niet kan
nemen ze maar genoegen met een 'wonder op wielen'. Het is opmerkelijk
hoe God zijn best doet om zijn bruid weer te verleiden en in te
palmen. Het is bij Hosea een heel spel en om dat seksuele spel
inhoud te geven doet hij er zelf letterlijk aan mee. Hij trouwt
met een vrouw waarvan hij weet dat die hem niet trouw is en geeft
aan hun kinderen allemaal symbolische namen van die ontrouw, terwijl
hij beweert dat God zelf hem dat huwelijk heeft opgedrongen. Een
heel apart heerschap!
Het is duidelijk, dat die geschiedenis in de kerk graag wordt
gelezen om aan te geven hoe het in de kerk fout kan gaan. Maar
de woorden van Hosea zijn ook heel troostrijk. Er komt een dag,
- laat hij God zeggen, - dat Ik haar weer naar Mij toelok en op
die dag zal zij roepen 'mijn God' in plaats van 'mijn baäl'.
Een lieflijk tafereel van verzoening van de minnaar met zijn overspelige
vrouw.
Hoe het wèl moet gaan in de kerk leert ons de brief aan
de christenen van Efese. Het leuke is dan weer dat die brief eveneens
naar het seksuele verwijst. De kerk is de bruid van Christus.
Zoals de liefdesdaad wordt voorafgegaan door een lekker bad en
lieve woordjes, zo doet Christus dat met zijn bruid. 'Christus
heeft de kerk liefgehad en zich voor haar overgeleverd om haar
heilig en rein te maken door het waterbad en het woord, dwz door
het doopsel en de prediking, om haar tot zich te voeren in al
haar luister.' Het huwelijk wordt daarmee op een hoger plan gebracht
en meteen volgt dan de raad aan man en vrouw om elkaar ook zo
lief te hebben, net zoals Christus ons allemaal liefheeft als
zijn volgelingen en als leden van zijn lichaam, want dat is de
kerk.
3. Het meest interessante is wat Jezus zegt over de kerk. Ook
Hij maakt er een trouwerij van en zelf is Hij de bruidegom. Ik
vind dit een heel grappig deel van het evangelie. Ik heb wel eens
gehoord dat er een boek zou bestaan over de humor van Jezus. Daarin
werd de vraag gesteld of Jezus wel kon lachen. Nu zien we Jezus
nooit lachend afgebeeld. Als je op de afbeeldingen van Hem afgaat,
was het een nogal ernstige man waar geen lachje af kon. Ik heb
dat nooit zo geloofd. Het evangelie staat vol humor. Zoals hier.
Ik kan me niet voorstellen dat Jezus niet een lachend antwoord
heeft gegeven op die zure vraag over het vasten. 'Mensen, alles
op zijn tijd! Het is nu feest'. 'En waarom?' 'Omdat Ik er ben
en we even tijd hebben om van elkaar te genieten. Er gaat een
nieuwe tijd aanbreken, jullie denken alleen maar over het verleden
. We moeten vooruit en we gaan geen oud stuk stof op een nieuwe
jas naaien. Oud en nieuw verdraagt elkaar niet, dat geeft problemen.
Ik bied jullie nieuwe wijn en wanneer je die in jullie oude zakken
wilt gieten, blijft er niets van over. De nieuwe wijn gaat verloren
maar al die oude zakken ook. Alles moet nieuw.' Een beetje gekscherend
geeft Jezus dus precies aan hoe wij met de kerk, met zijn kerk
moeten omgaan. We zullen geregeld moeten vernieuwen. De kerk bestaat
nu al 2000 jaar en moet nog enige duizenden jaren mee. We, wij
(!) moeten die kerk dus telkens verjongen want we moeten de boodschap
doorgeven aan telkens een nieuwe generatie. De crisis waarin de
kerk nu verkeert komt, doordat ze spreekt in termen die de tegenwoordige
jeugd niet meer verstaat. In oude versteende woorden. De kerk
moet steeds hervormd, gereformeerd worden en niet door op de oude
zaken een nieuwe naam te plakken maar door de oude boodschap telkens
weer te doordenken om te kunnen doorgeven, in eigentijdse taal
dus en nieuwe eigentijdse vormen en begrippen. Zoals Paulus zegt:
alles onderzoeken en het goede behouden. Maar wel als het even
kan de eenheid bewaren, want anders raakt de boodschap verdeeld.
Maar dat kan natuurlijk best een eenheid zijn in verscheidenheid,
dat wil zeggen in veel verschillende vormen en organisaties, naargelang
de mensen anders denken en doen. Samen kerk wordt nog steeds teveel
gezien als allemaal samen in één enkele organisatie
maar dat hoeft niet. Je kunt in veel verschillende vormen van
christendom en kerkorganisaties toch heel liefdevol en begripvol
met elkaar omgaan als christenen van de ene kerk. Laat al die
oude zakken maar staan en doe de nieuwe wijn alsjeblieft in nieuwe
zakken, zoek tezamen naar een nieuw omhulsel van die oude en steeds
nieuwe woorden van Jezus. De ene kerk van Christus mag best bestaan
in allerlei verschillende vormen, naargelang de verschillende
tradities en culturen van de mensen, als ze allemaal elkaar maar
als christenen liefhebben, respecteren en in hun waarde laten.
Amen.