Lezingen

• Jeremia 3: 9-27
• Johannes 21: 1-19

Welkom en inleiding

Goedemorgen allemaal en van harte welkom in deze viering. Welkom in het licht op deze nieuwste dag.
Nieuwe wegen inslaan. Dat is het thema voor een aantal vieringen in deze tijd tussen Pasen en Pinksteren in onze kerk .
Wanneer slaat een mens nieuwe wegen in. Bijvoorbeeld als je voor het eerst moeder of vader wordt. Of als je kiest voor een heel ander vak. Of je leeft in een land, waar je nauwelijks een menselijk bestaan gegund wordt. Je besluit te vluchten naar een ander land. Soms heb je nieuwe wegen voor het kiezen, soms overkomen ze je. Je wordt opeens ernstig ziek of je partner wordt ziek. Of je wordt ontslagen of er overkomen je prachtige, geheel nieuwe dingen in je leven.

Het inslaan van nieuwe wegen komt terug in de lezingen van vandaag.
In de evangelielezing hoor je, dat de leerlingen na de dood van Jezus maar weer zijn gaan vissen. Maar het lukte van geen kanten. Welke weg slaan zij in?
De eerste lezing is uit de klaagliederen van Jeremia. Deze klaagliederen zijn ontstaan naar aanleiding van de val van Jeruzalem in de 6e eeuw voor Christus, waarbij de Tempel werd verwoest. In sommige liederen wordt de teneergang van de stad bezongen, in andere de politieke overheersing. In lied 3, waar we een deel uit lezen, gaat het meer om een persoonlijk klaaglied, dat tegelijk ook een gebed is. Welke weg kun je inslaan, als het zo'n puinhoop is overal. Ik zal er in mijn overweging nader op ingaan.

Ik wens u allen een goede viering. Laten we nu eerst met onze aandacht naar binnen gaan. Ik wil u uitnodigen stil te staan bij hoe u erbij zit nu, letterlijk en figuurlijk. Wat er aan gedachten en gevoelens door u heen gaan. Wellicht wilt u daarvan iets delen met de Eeuwige. Laten we stil zijn.

Lieve God en Vader,
U die weet wat er in ieder van ons omgaat
aan hoop en twijfel, verlangens, plezier, idealen, dromen en gedachten
en die ons iedere keer weer opnieuw wilt ontmoeten
Wij danken U daarvoor
en wij vragen Uw zegen over deze viering
en vragen U in deze wereld van lawaai, angst en geweld
dat wij met Uw ogen en uw hart kijken en aanwezig
zijn om wellicht net als U voeling te krijgen met wat omgaat in uw mensenkinderen.
Amen.

Overweging

Lieve mensen, gemeente van Christus,

Nieuwe wegen inslaan is het thema voor een aantal zondagen tussen Pasen en Pinksteren.
Zo'n 30 jaar geleden, waren er mensen binnen de kerken die vanuit de oecumenische gedachte nieuwe wegen insloegen. Zij vormden basisgemeenten. Begin 80-er jaren verscheen er een boekje getiteld: God is ieder ogenblik nieuw. Het bevat een uitgebreid verslag van de vragen die Huub Oosterhuis aan Edward Schillebeekx stelde. In een notedop, voor niet wetenschappers begrijpelijke taal, zet Schillebeekx een aantal essenties van zijn theologie uiteen. Een van zijn belangrijke punten was: God is ieder ogenblik nieuw. God is ieder ogenblik nieuw, stelde Schillebeeckx.

Een kerk kan soms gevangen raken in dogma's, in regels, in een soort verstarring. Daarmee gaat het contact verloren met waar het wezenlijk om gaat bij God. Tevens gaat ook het contact verloren wat er in de wereld, wat er met mensen aan de hand is. Denk maar even aan de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Jezus brak met de kerk van zijn tijd. Hij trad verfrissend nieuw op, in iedere situatie anders. Niet denkend vanuit regels, maar vanuit ontmoeting. Vanuit de vraag: Hoe geef ik concreet in deze situatie gestalte aan de liefde van God? Op grond daarvan was hij bevrijdend en genezend. Iets dergelijks had Schillebeekx voor ogen met zijn boekje God is ieder ogenblik nieuw.

En met dit punt zijn we gelijk ook bij de Klaagliederen. Als je heel hoofdstuk 3 leest, dan is dat een heftig verhaal. Een verhaal van een mens die enorme tegenslag te verduren had, zijn lichaam, zijn vrienden en zelfs God lieten hem in de steek, zo staat er te lezen. Maar dan komt de wending: "Zonder einde is de genade van de Eeuwige, onuitputtelijk is zijn erbarmen. Uw grote trouw is iedere morgen weer nieuw" Het bevrijdende is, dat er trouw is, genade en ontferming (dit laatste staat in vers 32). Verstarring ontstaat, ook lijfelijk, als we angstig zijn, bang zijn dat we het niet redden of als we krampachtig vasthouden aan datgene waarvan we denken dat het ons gelukkig zal maken. En als dat dan niet gebeurt, dan komt dat liedje van: zie je wel, het lukt me ook nooit! En als we zo krampachtig, gestressed zijn, dan is het de kunst om weer te ontspannen en zacht te worden. Dat we ons aan durven laten raken door God, die zich als een ouder om zijn kind betrokken weet en ontfermt, of door vrienden, die je vasthouden, je verhaal horen en bij jezelf laten komen.

Dat gaat niet een twee drie altijd, maar dat vraagt ervaring en vertrouwen. De auteur van klaagliederen zegt dan ook: Goed is het om Gods juk van jongsafaan te dragen. In eerste instantie denk je, hier spreek een massochist. Maar wat is een juk. Het is een werktuig, waarmee je zware lasten kunt tillen. Dus, met de uitrusting van de Eeuwige, kunnen we het hoofd bieden aan zware omstandigheden.

Hoe werkt dat dan in de praktijk? Twee voorbeelden. Mijn vader had een levensbedreigende ziekte en vermoedde dat hij niet zo heel lang meer te leven had. Wat zeg je dan als predikant van een gemeente op nieuwsjaarsochtend? Hij zocht in de schriften en kwam uit bij deze lezing uit klaagliederen. Het kan niet anders, of het moet hem bemoedigd hebben.
Een ander voorbeeld. Als mensen psychisch en maatschappelijk het moeilijk hebben, dan ben je geneigd te denken: die moet de beste professionele hulp hebben om er weer bovenop te komen. Maar soms bereiken die professionals geen biet, maar dan is er een vriendin, die uit eigen ervaring verdomd goed weet om in een bijna uitzichtsloze situatie te zitten. En deze vrouw, die doet wat professionals niet kunnen, namelijk solidair zijn en echte steun bieden.

Ja, dan hebben de evangelie-lezing nog. Eén van de meest opmerkelijk zinnen in dit verhaal is de vraag van Jezus: Vrienden, hebben jullie soms iets te eten? Hebben jullie soms wat vis staat er in een andere vertaling. Vis is in dit symbolische verhaal een teken van leven, dat boven het doodswater uitstijgt. Vrij vertaalt zou deze vraag dus luiden: Vrienden, hebben jullie iets dat het leven de moeite waard maakt, zin geeft, iets in je hart, dat stroomt en licht geeft? Let op wie dat vraagt Jezus vraagt dat. Want Jezus, als opgestane heer, heeft dat nodig!!

Twee conclusies kun je hieruit trekken. God heeft zo te zien mensen nodig, om zijn liefde levend te houden. Hij wil dat denk ik graag met u en ik doen. Het tweede is, dat het er niet om gaat, dat u of ik zo goed worden, dat we alles wel alleen aan kunnen. Dat we ons niet hoeven schamen, als we even niet verder kunnen of niet weten hoe. Maar dat je dan bij een ander terecht mag, in al je pijn, kwetsbaarheid of machteloosheid.

Dus als we op een lastige onbekende nieuwe weg zitten, als je verliefd bent op een vluchteling, als je partner opeens ernstig ziek is, als je opeen thuis zit zonder werk, weet je dan welkom bij vrienden.

Ik hoop dat u dat kunt geloven, daarop durft te vertrouwen. De kunst is te beseffen dat Gods liefde is iedere dag nieuw is, iedere nacht nieuw. Onder die genade mogen we leven, mogen we kleine en grote sprongen wagen om vanuit ons hart te leven en steeds opnieuw te kiezen.

Amen.

Tafelgebed

Schepper God,
U die geroepen hebt Licht,
wij zien uit naar brood en wijn
om te ontmoeten en te delen.

Te delen zoals Jezus, Uw zoon ons dat heeft voor geleefd
vrijmoedig optredend in Uw geest, met lef en liefde.
Die heeft laten zien dat genezing en bevrijding mogelijk zijn,
die mensen uit de verdrukking heeft gehaald en vrede heeft gebracht,
die in de diepste angst en door alles en iedereen verlaten een levende is gebleven

Enige God,
Heel ons en maak ons krachtig in de liefde
om als kinderen van U, Uw Licht te leven
betrokken bij elkaar en bij wat in de wereld gaande is.
Wij bidden om de zegen over dit brood en deze wijn
dat zij bron van leven voor ons moge zijn.

Amen

Nodiging

Ik mag u allen van harte uitnodigen, deel te nemen aan de maaltijd,
zoals Christus, de levende, die heeft ingesteld.
Komt dan, want alles staat gereed
om te ervaren dat de trouw van de Eeuwige ook vandaag nieuw is.