Maruja's bijdragen , viering 27 mei 2001

Lezingen

• De Ene, Al-Hallaj (888-922)
• Johannes 17, 20-26

Overweging

Herinner u Mij, dan herinner Ik Mij u.

Niet alleen voor hen bid Ik, maar ook voor degenen die door hun woord in Mij geloven: dat ze alle één mogen zijn, is de wens die Johannes uitspreekt in het evangelie van vandaag. Opdat ze één mogen zijn zoals Wij één zijn. Deze tekst van het Johannes evangelie zeggen exegeten moeten we plaatsen in een situatie waarin de eenheid ver te zoeken was, er was grote onenigheid tussen de verschillende stammen en ook de verschillen tussen de joden en christenen worden groter en duidelijker. We spreken dan ongeveer van het jaar 90 na Chr. Johannes roept op tot eenheid. In de koran worden de verschillende moslimvolkeren opgeroepen tot tauhied, tot eenheid, tot het neerleggen van de strijd met elkaar. We spreken dus echt al van zo lang geleden en wat is er eigenlijk, met toen vergeleken, veranderd?

Het woord eenheid is nog op iets anders van toepassing iets wat zeker toen nog wel misschien belangrijker was namelijk het geloof in de Ene God. Zowel christenen als islamieten geloven in één God, beiden zien Abraham als hun gemeenschappelijke voorouder en belijden het geloof in de Ene en Almachtige God. Er waren in de tijd van Johannes en ook in de tijd van Mohammed andere goden en heiligen die werden aanbeden en de oproep tot eenheid, tot tauhied, was zeker ook bedoeld om daarvan af te zien. Het was de oproep vertrouwen te hebben en steun te voelen in die Ene rechtvaardige, Almachtige God. En wat is er sindsdien veranderd?

We hebben dus te maken met dat wat er al speelt zolang er mensen zijn. Er is altijd strijd tussen mensen, soms in het groot dat mensen vechten in oorlogen, soms in het klein in alle vormen van intolerantie en onbeschaamd racisme dat we elke dag zelf om ons heen kunnen waarnemen en tegenkomen. Klein wil ook zeker niet zeggen minder pijnlijk of kwetsend.

Het wordt natuurlijk echt ingewikkeld als religie in de strijd wordt geworpen om gelijk te halen of om de ander te veroordelen of klein te krijgen. Helaas is het zo dat we daar dagelijks vele voorbeelden van tegenkomen. Ik bedoel hier natuurlijk de uitspraken van de imams en andere moslimgroeperingen recent gedaan over groeperingen in onze samenleving. Het woord Djihaad, wat vaak het beginwoord is van vele fundamentalistische islamitische groeperingen, betekent letterlijk een inspanning leveren ten behoeve van God. Daarmee wordt aangeduid de innerlijke strijd die we dagelijks moeten voeren tegen het kwaad in onszelf. Helaas wordt dit door groeperingen anders uitgelegd en verwoord in het woord heilige strijd, heilige oorlog naar buiten toe tegen alles wat de islam lijkt te bedreigen en dus ook een bedreiging voor de mens betekent. Zo kom je dus tot strijd en tot het doen van extreme en kwetsende uitspraken. Er is dus nog niet zoveel veranderd jammer genoeg.

Christenen zowel als moslims hebben veel en vaak strijd geleverd om hun gelijk te halen en te krijgen, wij als christenen hebben daar ook een behoorlijke reputatie in opgebouwd, ik noem even als voorbeeld de kruisvaarders. Was hun startpunt en hun ideologie gebaseerd op uit te leggen en ook te bedenken en te volgen principes, de uitvoering van het navolgen van deze idealen krijgt zeker geen schoonheidsprijs. Wij zijn dus zeker ook geen heilige boontjes in dat opzicht. Maar dat was toen en we zitten vandaag met het nu en ook in het nu worden er geen prijzen uitgereikt. Je zou toch denken dat we zo slim zijn met zijn allen, dat we, lerende van de voorbeelden uit het verleden, het anders aanpakken, een andere weg kiezen, een andere keuze maken! Is er dan geen oplossing, gaat dat gewoon altijd en altijd, steeds met een ander gezicht, op een andere manier, subtiel, agressief, altijd maar door en door? Hoe kunnen we dit veranderen, hoe kunnen we dit stoppen en hoe er dan mee om te gaan.

Ik weet niet of u twee weken geleden naar de kerkdienst van Constantijn en Laurentien heeft gekeken. Ik zeker wel en niet in de laatste plaats om te bekommentariëren wat de kledingkeuze en vooral de hoedenkeuze van de diverse dames was. Een vermakelijk gebeuren vind ik dat altijd. De voorganger was dominee Karel ter Linde en in zijn overweging zei hij iets wat me bijzonder raakte en waarvan ik dacht, ja zo simpel zou het kunnen zijn, zo eenvoudig moet je beginnen. Hij sprak over het elkaar verstaan, wanneer twee mensen, hij sprak natuurlijk over Constantijn en Laurentien, elkaar willen verstaan en ook blijven verstaan, dan is het noodzakelijk dat we ons in elkaar proberen te verplaatsen om helder te krijgen wat die ander nu precies bedoelt. We moeten de moeite nemen om te proberen elkaar te verstaan. En dat klinkt dus eenvoudig en heel simpel maar dat is het dus zeker niet. We krijgen dan te maken met taal, met intenties, met vooronderstellingen, met ideeën, met allerlei zaken die dat verstaan beïnvloeden en ingewikkeld maken. Maar daar moeten we wel beginnen. Want inmiddels weten we toch vanuit de geschiedenis dat we strijd niet echt ver komen, strijd levert meer strijd en nog meer strijd. Vandaar ook vandaag de keus, hier inde Duif om eens te kijken en ons bezig te houden met andere religies en dan wel speciaal de islam. Niet met de intentie om de verschillen te benadrukken, want die zijn er zeker, maar juist om te kijken naar de overeenkomsten en dat als vertrekpunt te zien van een beter verstaan.

Het zijn de woorden van Jezus die ons aansporen en zeggen je moet er niet beter van worden, maar het moet uit je hart komen. Al Hallaj zegt ons Ik zag mijn Heer met het oog van mijn hart. Het gaat om dat ene fundamentele principe, eenheid van de denken, eenheid van de mensen, welzijn voor de mensen door Christus. Dat hun eenheid volkomen mag zijn, zegt Johannes, dat ze mogen delen in de liefde waarmee Ik u heb liefgehad. Voor God zijn alle mensen gelijk, dat is iets wat wij mensen moeten respecteren. God heeft niets anders dan de handen en de voeten van de mensen om het goddelijke zichtbaar te maken. Het goddelijke wat in ieder van ons aanwezig is. Het goddelijke wat niets te maken heeft met diegenen of die groeperingen die menen zich macht te kunnen toe-eigenen en anderen daarmee naar het leven te staan of te veroordelen. Het gaat om ver-staan om duidelijk te krijgen wat ik en wat die ander elkaar te zeggen hebben. Dat houdt zeker niet in dat we alles goed vinden dat we klakkeloos meegaan met de meest bizarre uitspraken en handelingen die mensen doen, nee zeker niet. Dat is misverstaan en onverstaan, nee het gaat om ver-staan. Jezus zegt in het huis van God zijn vele woningen en er is plaats voor ieder die in God gelooft, hoe men God ook noemt, dus niet exclusief beperkt tot het christendom. Of zoals Ton Baeten verwoord heeft en wij straks zullen lezen, een gemeenschap een samenleving die haar eigen grenzen overschrijdt en een tafel bereidt voor allen die zich tot Jezus Christus bekennen, een gemeen-schap waar iedereen welkom is en niemand buitengesloten wordt. Een gemeen-schap, zoals wij hier vandaag samen zijn, die haar deuren openzet en probeert elkaar te verstaan. Een gemeenschap die werkt aan de eenheid van mensen, elke dag weer opnieuw, in ons verstaan van elkaar en van die ander.

En zo is het.