Lezingen

• Amos 8; 4-7
• Jacobus 5; 1-6
• Lucas 16; 1-13
  

Welkom en inleiding

Goede morgen en van harte welkom in deze viering. Welkom in dit uur in dit huis, waar de Eeuwige, de God van ontferming ons zoekt en waar wij in de verwarrende wereld van vandaag op adem mogen komen. Deze dienst hebben we voorbereid op de maandagavond vóór de ramp in de Verenigde Staten. Toen vonden we de lezingen tamelijk saai en hebben we vooral gesproken over wat rijk en arm. Maar sinds de aanslag in de Verenigde Staten, lijkt het me beter om een toch wat andere invalshoek te nemen. Vragen die u en mij ongetwijfeld bezig houden zijn: "komt er nu echt een oorlog?" Worden wij daarbij betrokken, wat gaat er gebeuren? Wordt het een oorlog tussen beschavingen?
Met het oog op deze situatie heb ik een ander lied opgegeven, namelijk het lied 'Bomen schreeuwen niet', dat gaat over het geweld en de terreur in onze wereld. Aan de laatste regel ontleen ik het thema voor deze viering: kunnen wij veranderen in vrede?

De lezingen van vandaag zijn zeer actueel. Ze liegen er niet om. Ze zijn welhaast bizar. Ze zijn genomen uit het leesrooster en gaan over onrechtvaardige rijkdom. Ik zal er in mijn overweging kort op ingaan.
Ik wens ons allen een hele goede viering en wil u uitnodigen tot stil gebed. Een moment van stil staan bij wat er in ons omgaat aan gedachten, gevoelens, medeleven en wellicht wilt u daarvan iets delen met de God van ontferming.

Gebed

God van gerechtigheid,
U die zich over mensen en deze wereld ontfermt,
U die zich telkens opnieuw met ons mensen wilt verbinden
wij bidden U wees aanwezig
Wees aanwezig in deze wereld van verwarring, van geweld, machteloosheid en boosheid
en wees aanwezig met Uw ontferming en vrede.
Amen.

Overweging

Lieve mensen, gemeente van Christus,

Nieuwe wegen inslaan is het thema voor een aantal zondagen tussen Pasen en Pinksteren.
Zo'n 30 jaar geleden, waren er mensen binnen de kerken die vanuit de oecumenische gedachte nieuwe wegen insloegen. Zij vormden basisgemeenten. Begin 80-er jaren verscheen er een boekje getiteld: God is ieder ogenblik nieuw. Het bevat een uitgebreid verslag van de vragen die Huub Oosterhuis aan Edward Schillebeekx stelde. In een notedop, voor niet wetenschappers begrijpelijke taal, zet Schillebeekx een aantal essenties van zijn theologie uiteen. Een van zijn belangrijke punten was: God is ieder ogenblik nieuw. God is ieder ogenblik nieuw, stelde Schillebeeckx.

Een kerk kan soms gevangen raken in dogma's, in regels, in een soort verstarring. Daarmee gaat het contact verloren met waar het wezenlijk om gaat bij God. Tevens gaat ook het contact verloren wat er in de wereld, wat er met mensen aan de hand is. Denk maar even aan de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Jezus brak met de kerk van zijn tijd. Hij trad verfrissend nieuw op, in iedere situatie anders. Niet denkend vanuit regels, maar vanuit ontmoeting. Vanuit de vraag: Hoe geef ik concreet in deze situatie gestalte aan de liefde van God? Op grond daarvan was hij bevrijdend en genezend. Iets dergelijks had Schillebeekx voor ogen met zijn boekje God is ieder ogenblik nieuw.

En met dit punt zijn we gelijk ook bij de Klaagliederen. Als je heel hoofdstuk 3 leest, dan is dat eopeens andere wetten. Ook deze zijn inmiddels in gang gezet: CIA-agenten hebben een license to kill gekregen, mogen dus doden zonder daarvoor terecht gesteld te kunnen worden. In Frankrijk zijn ook maatregelen getroffen: mensen kunnen zonder bewijs nu 8 dagenlang vast gehouden worden hoorde ik gister. Bepaalde rechten zijn dus al verdwenen.
Dit soort zaken onderstreept de ernst van de situatie waarin we in deze wereld verkeren.

Wat nu? Wat in deze tijd van chaos, onzekerheid, grote bezorgdheid? Wordt de wereld een soort groot Israel, met Palestijnse gebieden erom heen? Waar je overal en altijd een aanslag kunt verwachten, waar tegelijk velen in verdrukking en armoede leven? Als we zover verwijderd lijken van de wereld, zoals God die bedoeld heeft, denk ik, dat het ons te doen staat om terug te keren naar de bron. Terugkeren naar God, de Schepper van deze aarde, de God van Gerechtigheid en vrede, de God van ontferming.

Hoe dan, zult u zeggen, keren we terug naar de bron? De essentie is gebed en verbinding.
Vanuit het geloof dat God alle mensen, u, mij, wil insluiten in Zijn hart, kunnen we opnieuw deelgenoot worden van zijn liefde. Dan kunnen we met mildheid kijken naar wat er in ons zelf leeft. We kunnen ons dan gezien weten met verwarring, bezorgdheid, boosheid, een niet weten wellicht. We kunnen dan een nieuwe verbinding met onszelf maken. Maar tegelijk ook met God, en waar Hij voor staat. EN, we kunnen ook anderen insluiten in ons hart. Vanuit dit nieuwe verbond kunnen we de wereld liefdevol tegemoet treden. Dat wil niet zeggen dat we iedereen opeens lief en aardig vinden, of dat we alles maar goed moeten vinden. Maar het voorkómt, dat we vanuit angst en paniek reageren, dat we ons gek laten maken door de media. God wil ons insluiten in Zijn liefde. Daarmee kan ons hart zich openen. Dan kunnen we met andere ogen zien naar de mensen om ons heen en ook naar wat er bij ons in de samenleving gebeurt. Dan kunnen we wellicht creatief worden. Iets doen jegens de agressie in onze samenleving, die natuurlijk weer omhoog komt jegens moslims, mensen van Arabische afkomst en zovoort. Dan kan een nieuwe solidariteit ontstaan. Van hieruit kunnen we veranderen in vrede.

Ik zal een concreet voorbeeld noemen. Een goede vriend van mij, merkte dat er veel agressie los kwam jegens zijn vrouw en kinderen. Zijn huwelijk dreigde vast te lopen. In therapie kwam hij erachter, dat die agressie eigenlijk voortkwam uit hetgeen hem in zijn opvoeding was overkomen. Dat hij daar nog veel verdriet en boosheid had zitten. Nadat hij doorvoelt had wat hem allemaal was overkómen, kon hij zijn ouders opnieuw insluiten in zijn hart, kon hij vergeven. Hij is nu een milder man geworden en kan met geduld en liefde lastige situaties met zijn kinderen en zijn vrouw tegemoet treden.

Het gebed is dus een vorm om terug te keren naar de bron, de God van liefde. Maar wellicht is die vorm niet zo toegankelijk voor u. Gelukkig komt de God van gerechtigheid en liefde nog in andere vormen tot ons. Ik doel dan op de schriften. Als we de weg kwijt zijn, kan dat soms helpen. De lezingen van vandaag lijken me duidelijk: Je kunt niet én God dienen en Mammon, de Geldduivel. En, als we de rechtvaardigheid uit het oog verliezen, als het ons niet meer kan schelen of er nog wel voor ieder een menselijk bestaan mogelijk is in deze wereld, dan gaat het fout, dan dienen we de Eeuwige niet.
Het is dus de kunst om de Eeuwige te dienen, Zijn visioen van gerechtigheid en vrede. Dat komt neer, zo zeiden wij ook bij de voorbereiding, op delen. Op delen niet alleen van materiele zaken, maar ook aandacht geven aan anderen, aandacht vragen voor jezelf, delen van vreugde en zorg. Dat komt neer op vriendschap en als vrienden met elkaar omgaan.

Lieve mensen, in deze spannende tijden hoop ik dus dat we ons niet laten overspoelen door angst en paniek. Meer als praktische tip wil ik opmerken dat de oorlog vooral ook een oorlog is van propaganda en demagogie. Terrorrisme bestrijd je bijvoorbeeld niet met wapengekletter maar veel meer door de steun die ze van de bevolking genieten uit te schaken. Niet door de bevolking uit te roeien, maar juist om die te steunen.
Maar vanaf deze plek wil ik vooral de hoop uitspreken, dat we ons rijk weten met de God van liefde en gerechtigheid. Als we daar in geloven, als we ons daardoor gedragen weten en nieuwe verbindingen kunnen maken, wellicht kunnen we dan veranderen in vrede. God geve het ons.

Amen.

Nodiging

Ik wil u allen van harte uitnodigen voor de maaltijd, zoals Jezus daarmee is begonnen. Komt dan, want alles staat gereed. Weet u deelgenoot aan de rijke tafel van de Eeuwige, om als nieuwe mensen in de grootsheid van zijn liefde te delen en van daaruit uit te reiken naar elkaar.

Vrede en liefde voor jou.

Moge de Eeuwige ons zegenen en behoeden,
moge de Eeuwige de glans van Zijn gelaat over ons spreiden
Moge de Eeuwige Zijn gelaat naar ons keren en ons vrede schenken
Amen.