Alets bijdrage, viering 6 januari 2002

Voorganger: Alet Aalders, lector: Annet van Schie

Lezingen

Matheus. 2:1-12
Jesaja 60:1-6
Efeziërs 3:2-3 en 5-6

Welkom

Namens de Duifgemeenschap mag ik u allen, groot en klein, van harte welkom heten en een gelukkig en gezegend nieuwjaar toe wensen.
Aan het einde van deze dienst zal Henk een nieuwjaars toespraak houden waarna we ons tegoed kunnen doen aan versnaperingen en wijn.
Tevens bestaat er dan de tijd om de voordrachtformulieren voor de voorgangersverkiezingen in te vullen en in te leveren.
Maar nu eerst zal Cees Blaauw voor klein en groot het evangelieverhaal van vandaag vertellen.

Inleiding

We hebben al een verhaal gehoord, het verhaal van de drie wijzen. We lezen straks nog twee lezingen. Lezingen over een groot licht, over geschenken en over de openbaring van de Heer.
Epifanie staat er voor op het boekje. Epifanie is een oud feest, dat een herdenking is aan de drievoudige openbaring van de Heer:

1.	Door de ster van Bethlehem, die aankondigde dat er iets speciaals ging gebeuren en dat ook de wijzen uit het Oosten naar het kind leidde.
2.	De doop in de Jordaan waarbij er een duif boven Jezus verscheen en er een stem sprak: "Dit is mijn welbeminde Zoon in wie Ik mijn welbehagen heb gesteld".
3.	Het eerste wonder van Jezus, wanneer hij op de bruiloft van Kana water in wijn veranderde.

In de Oosterse Grieks Orthodoxe kerken wordt het Kerstfeest gevierd op deze dag, voor ons is het vooral de afsluiting van de kerstperiode met de komst van de wijzen bij het kindje. Daar wilde ik het dan ook over hebben vandaag: de wijzen op zoek naar het kindje, geleid door een ster, overladen met geschenken en over de betekenis van dit verhaal in het Christendom.

Bereiden wij ons in stilte voor op de dienst.

Gebed

Eeuwige God,
Uit uw hemel zonder grenzen
Komt Gij tastend aan het licht
In een naam, in een gezicht:
Jezus van Nazareth.
Over alle grenzen heen
Hebt gij uw heerlijkheid geopenbaard
De wijzen uit het oosten hebben uw ster gezien;
De volken op aarde hebben uw licht aanschouwd.
Wij vragen U:
Laat uw Zoon onze leidsman zijn
Op onze pelgrimstocht naar U.
Laat allen die nog geloven, uitzien naar uw licht,
En de weg vinden naar uw koninkrijk
Amen

Overweging

-De wijzen op zoek naar het kindje
Al vanaf het vroegste christendom is het verhaal over de wijzen uit het oosten een verhaal gebleken dat tot de verbeelding sprak. Op de meeste schilderijen van de geboorte staan drie wijzen afgebeeld, ook wel koningen of magiërs, zoals ze vaak worden genoemd. Ook de kerststal wordt neer gezet met drie wijzen die eerst op de achtergrond geplaatst worden en langzaam dichterbij komen. Maar nergens in de Bijbel staat hoeveel het er waren. Uit het aantal geschenken maakte men op dat het drie zijn. Nergens in de Bijbel wordt genoemd hoe ze heten. Ze worden Caspar, Melchior en Balthasar genoemd. In oude legenden dragen ze echter andere namen.

Het verhaal spreekt tot de verbeelding en is gaan leven in beelden en legenden, in liederen en folklore.
Maar er steekt veel meer achter dit verhaal dan al die romantiek en mooie legenden en plaatjes. De teksten rondom de geboorte van Christus zitten vol met aanwijzingen al waar het in de nieuwe Godsdienst om zal draaien. Wat oneerbiedig gezegd misschien zou je het oprichtingsteksten kunnen noemen. Het gaat in die nieuwe godsdienst om de zorg voor allen in een gemeenschap waarin allen elkaar ondersteunen. Dat is voor die tijd een nieuwe gedachte.

In de dagen dat Mattheus zijn evangelie schrijft, en dat is 40 jaar na de dood van Jezus, was er heibel onder de Christenen over de vraag of de zogenaamde heidenen, afkomstig uit andere volken, niet eerst de Joodse wetten en verplichtingen moesten naleven, voor ze tot de jonge kerk konden toetreden. De eigenlijke bedoeling van de evangelist met dit verhaal is dan ook dat in Jezus God zich niet enkel heeft laten zien aan zijn eigen volk, maar hij is onder ons verschenen voor alle volken, kleuren, rassen en talen.
En even als Paulus benadrukt de evangelist het universele karakter van Jezus' boodschap: allen zijn mede-erfgenamen, samen zijn wij deelgenoten van de belofte. Dus ook de vreemden uit een ver land.

-Geleid door een ster
Volgens het bijbelverhaal verscheen de ster aan de wijzen. Zij volgden de ster. Er is geen enkele aanwijzing dat de ster ook door anderen werd waargenomen. Als anderen haar hadden kunnen zien en haar betekenis hadden begrepen, had koning Herodes Jezus gemakkelijk kunnen vinden en doden.
Het is opmerkelijk dat heidense wijzen de boodschap wel begrepen en de hogepriesters en schriftgeleerden die alle aanwijzingen op schrift hadden staan dit niet zagen gebeuren. De profetieën van Jesaja, de ster als symbool van een nieuwe koning zoals beschreven in Numeri (24:17).
De wijsheid zit blijkbaar niet alleen in die oude profetieën. Een tweede hot item van het nieuwe geloof.
Wetten, regels en oude boeken zeggen je niet letterlijk hoe je moet leven.
Om te vinden moet je zoeken, en God zoeken doe je voornamelijk door om je heen te kijken. Door de mens naast je te ontdekken en door het licht te zoeken. De situatie zal je vertellen hoe te handelen.

-overladen met geschenken
De wijzen uit het Oosten werden op een wonderbaarlijke wijze geleid naar het huis waar het pasgeboren Christuskind en zijn ouders verbleven. Zij hadden voor Jezus geschenken meegenomen. Het drievoudige geschenk vertegenwoordigt de rijkdom en de parfums uit Arabië. Maar het gaat niet in de eerste plaats om rijkdom. De keuze van die geschenken - goud, wierook en mirre - was niet toevallig, maar was rijk aan betekenis.
- Goud was één van de geschenken die zij de toekomstige 'koning der koningen' aanboden. Goud was een gepast geschenk voor een koning.
Het goud is ook symbool van de zon en de geest en het spirituele.
- Wierook was een welriekende stof die door hogepriesters werd gebruikt bij de eredienst in de tabernakel of tempel. Wierook was een passend geschenk voor een kind dat onze hogepriester zou worden.
Wierook is ook symbool van de lucht, van het mentale, het denken aan God.
- Mirre werd gebruikt om de lichamen van de doden te balsemen. Mirre was een juist geschenk voor iemand die zou sterven voor de mensheid.
Mirre staat symbool voor het gevoelsleven, voor de bittere ervaring soms van het leven.
In het christendom maakte materiële rijkdom plaats voor geestelijke rijkdom.
Het gaat er meer om het idee dan om de waarde van het geschenk. Dat zit dus even anders dan de manier waarop velen een kerstpakket uitpakken en constateren dat het weer niet veel is dit jaar. Dat stadium van het gaat om het idee zijn wij in onze materialistische samenleving vergeten. Krijgen is ook niet vanzelfsprekend in het Christendom: 'Het is zaliger te geven dan te ontvangen' staat er in Handelingen (20:35). En geven kan iedereen. In liefde en aandacht voor elkaar, in de vorm van hulp naar elkaar toe, door elkaar te inspireren en te sterken in geloof, door te zingen, door piano te spelen, door koffie te zetten, door er te zijn, door mogelijkheden te scheppen, door zorg te dragen voor elkaar. Het lijkt zo logisch maar in onze drukke tijden, in onze individualistische maatschappij komen we zovaak alleen toe aan consumeren en vragen veel van de ander maar komen niet meer toe aan geven.
Laten wij met elkaar toch weer terug keren naar die nobele uitgangspunten van die jonge kerk.

Het gaat in het Christendom om de zorg voor allen in een gemeenschap waarin allen elkaar ondersteunen. Waarin:
- Allen mede-erfgenamen zijn en samen deelgenoten zijn van de belofte,
en er geen onderscheid is tussen mensen.
- De wijsheid blijkbaar niet alleen zit in die oude profetieën, maar afhangt van
de behoeften van de mens naast je en jou optreden naar die mens toe.
- Het materiële rijkdom plaats maakte voor geestelijke rijkdom. Waardoor iedereen in staat is om te geven ook al heb je geen bezit.
Daar kunnen we in dit nieuwe jaar eens flink tegen aan want we zijn er nog lang niet.

Amen

Nodiging

In de kerk heb ik het net gehad over het geven van geschenken aan het kindje en over het geven aan elkaar.
Jezus gaf ons ook heel veel. Hij gaf ons wijze woorden, hij gaf ons liefde, hij gaf ons een gebed - het onze Vader- die we straks met elkaar bidden, hij gaf aan zijn vrienden ook brood en wijn en dat gebaar maken we nog steeds om dan aan Jezus te denken. Daarom breken en delen wij dit brood en deze wijn, en iedereen mag mee doen. Kom dan want alles staat klaar.

Zegenbede

Eeuwige God,
Voor kleine mensen
Bent U bereikbaar
Maak ons klein,
open en ontvankelijk genoeg
Om uw zegeningen te genieten,
Maar - boven alles
Houd ons gaande,
Op zoek naar U,
Op weg naar elkaar
Zegen ons

De barmhartige zegene ons en behoede ons:
Het gelaat van de levende lichte over ons
En kijke ons liefdevol aan,
Het gelaat van de eeuwige verheffe zich over ons
en geve ons vrede.

Amen.