Lezingen

• 1 Kon. 19; 4-8
• 1 Kor. 11; 23-26
• Joh. 6; 41-51

Welkom

Namens de Duifgemeenschap heet ik u allen van harte welkom in deze laatste dienst van de zomer themavieringen. Volgende week zal weer een reguliere viering zijn met koor en pianiste, deze week gebruiken we nog de cd speler.


Inleiding

De afgelopen zes weken zijn we door een cyclus gelopen van een vraag en van een antwoord dat weer een vraag oproept. Ons verhaal is er een van verlangen, zoeken, kiezen, vinden en daarmee is het niet voorbij, het verhaal gaat verder. We verlangen al wel weer wat anders gaan weer op zoek, kiezen iets anders en vinden weer een antwoord en zo gaat het verhaal maar door...
Het thema van deze week: het verhaal gaat door... bracht mij bij de vraag waarom als het verhaal maar doorgaat de bijbel dan niet steeds dikker wordt. De twee testamenten zijn erflaters van mensen, van mensen die zich gegrepen voelen door God en die vertellen over mensen die gegrepen zijn door God. Mijn vraag daarbij is zijn wij dat nu dan niet meer? Wat geven wij door? Waarom worden er nu geen bijbelboeken meer geschreven? Ik wil ter inleiding twee teksten voorlezen uit een kinderboek dat een hommage is aan het boek in het algemeen. De teksten staan afgedrukt in uw boekje.


Gebed

Als dragers van het erfgoed laat ons bidden:

Open de Schriften van oudsher,
Die woorden vreemd en van zo ver,
In onze ogen verminkt, ontstemd, verbogen.
Geef ons een eerlijk, nieuw gehoor,
Leg ons die woorden dan weer voor,
Zodat wij mogen horen:
'Zo spreekt de Levende tot u,
Ik zoek naar dochters, zonen,
Die wegen van bevrijding gaan,
Die mij van verre al zien staan,
Daar waar de armste wonen'.

Overweging

"Het verhaal gaat dat God in den beginne hemel en aarde schiep." Met deze woorden zet dominee Nico ter Linden in de openingszin van het eerste deel de toon voor zijn megaproject: de bijbel, dat oude boek vol prachtige verhalen, zo opnieuw vertellen dat ze weer verstaanbaar worden. Voor de dominee is de Bijbel niet een door God gedicteerd handboek van de kerk, maar een oerboek van mensen, van mensen die zich gegrepen voelen door God en die vertellen over mensen die gegrepen zijn door God, niet in de taal van geschiedenis of journalistiek, maar in de enige taal die daarvoor geschikt is, die van de poëzie, van de mythen. Dat is duidelijk een andere opvatting dan dat Timoteüs heeft.

Die eerste zin van ter Linden geeft aan dat het verhaal door gaat...
Niet door boeken erbij te schrijven maar de erfenis van heeft lang geleden weer beschikbaar te stellen.
Zo'n uitspraak, zeggen dat de schepping een verhaal is, zou 50 jaar geleden ondenkbaar zijn geweest, en voor velen, gezien de kritiek die er loskwam in 1996, nog steeds. Hoe interpreteer je de Bijbel ? Hoe stel je een erfenis waar we allen erfgenaam van zijn beschikbaar?

De Bijbel wordt gezien als het moeilijkste boek ter wereld. Waarom: waarschijnlijk omdat verhalen van mensen, 2000 jaar geleden geschreven en beleeft, niet zondermeer op onze maatschappij kunnen worden gelegd hoewel we dat krampachtig soms toch proberen. En omdat een vertaling van een boek altijd meer ruimte laat en voor meerdere uitleg vatbaar is. In de laatste jaren van de 20ste eeuw was er daarom veel discussie over de nieuwe Bijbelvertaling. De discussie over het woord 'Heer' voerde daarin de boventoon. Die discussie over de Bijbel is van alle tijden.

In de eerste eeuwen was het christendom veel breder en veelkleuriger geweest dan het vanuit hedendaags perspectief gezien wordt. Ook toen al waren er verschillende stromingen binnen het Christendom. Toen het christendom doordrong in andere gebieden gaf ook elke stroming weer een eigen invulling aan de overleveringen aangaande Jezus. Toch ontwikkelde zich hierin gaandeweg een bepaalde hoofdstroom. De Paasbrief van Athanasius van Alexandrië uit 367 is daarvan een voorbeeld. In de brief somt Athanasius op welke 27 christelijke geschriften 'goddelijk' en 'geïnspireerd' waren en daarom als gezaghebbend konden worden erkend. De opsomming stemt exact overeen met de 27 bijbelboeken van het nieuwe Testament. Het waren die boeken die in de gemeenten geliefd waren en het vaakst werden gelezen. Een top 27. Geliefd, zo je wilt standaard maar ook niet authentiek overgeleverd.
Drie eeuwen corrigeren, verschrijven, weglaten en toevoegen gingen vooraf aan de bekende handschriften op grond waarvan onze bijbelvertalingen zijn samengesteld. Drie eeuwen lang hadden mensen al vragen en zochten op hun manier naar antwoorden in de verhalen die zij hoorden.
Lucas wilde dat blijkbaar voorkomen, door te schrijven, door vast te leggen hoe het volgens hem nu werkelijk ineen stak. Eigenlijk door zijn antwoord te formuleren.

Maar ook vanuit die hoofdstroom, die ontstond in de 4e eeuw, ging het verhaal verder. ..
Iedere generatie voegt nieuwe ervaringen toe, iedere generatie heeft andere verlangens, zoeken op een andere manier naar een antwoord, kiezen op grond van de geldende regels, cultuur en omstandigheden en vinden antwoorden aan de hand van de oude teksten of in teksten die daarnaar verwijzen. Liederen, proza en poëzie ze dragen het erfgoed van het verleden in zich mee. Iedere generatie, groep of cultuur interpreteert de bijbel anders.
Geen boek heeft door de geschiedenis heen bijvoorbeeld zoveel invloed op de Nederlandse cultuur gehad als de bijbel. Schilderijen, toneelstukken, spreekwoorden, architectuur; maar ook politiek, staatsrecht, moraal en veel meer, zijn met het boek verwant.

Maar zo gauw als het vastgelegd wordt, zo gauw als het verhaal niet verder kan, begint de ellende. Het heeft oorlogen veroorzaakt, heeft bevolkingsgroepen uitgestoten en veel narigheid gegeven. De oorspronkelijke leer van Jezus is in 2000 jaar omgevormd en aangepast en steeds weer vastgelegd als waarheid. Een leer kwam in de plaats van een zich vrij ontwikkelde spiritualiteit.

Wij hebben toch allemaal onze verlangens, onze vragen. Wij zoeken, maken keuzes en hopen te vinden.
Ieder onafhankelijk van de ander.
Leggen we elkaar dan niet te veel beperkingen op in onze eigen zoektocht. Net zo goed als we niet letterlijk naar de bijbel leven, doen we dat ook niet zoals het werd uitgelegd 50 jaar geleden. Maar we kunnen ook niet zonder dat erfgoed. De ideeën van vroeger maken deel uit van je vraag in het heden. We hebben nieuwe vragen en zoeken een nieuw antwoord. Je antwoord kan te vinden zijn in een tekst rechtstreeks uit de Bijbel of in een lied, gedicht of toneelstuk of in een brief aan jou geschreven, in een anekdote die je hoorde of in een goed gesprek met een ander. Want ook hierin is Gods woord te horen. En laten we niet ophouden onze eigen ervaringen met God aan elkaar door te vertellen.
Wij schrijven dan mee aan het oerboek van mensen, van mensen die zich gegrepen voelen door God en die vertellen over mensen die gegrepen zijn door God. En roepen daarmee weer vragen op bij een volgende generatie. Iedere seconde die verstrijkt, wordt de totale kennis op aarde groter.

Het verhaal gaat door...
Jullie dragen het erfgoed van het verleden met jullie mee, en tegelijkertijd dragen jullie de mogelijkheden van de toekomst in jullie.

Amen.

Gebed

O God, wiens aanwezigheid vrijheid is,
Schenk ons de vrijheid van geest
Die maakt dat wij niet bang zijn om onbekende wegen te betreden,
Noch teruggehouden worden door onze eigen bange twijfels
Of de angst van anderen.
Wenk ons steeds vooruit naar de plaats van Uw wil
Welke tevens de plaats van Uw kracht is,
O altijd gidsende, altijd liefhebbende God.

Zegenbede

Geen voetstap die je zet blijft zonder gevolgen,
Elke weg wordt stap voor stap begaan.
Geen woord dat je spreekt
Laat de wereld onveranderd,
Elke zin wordt woord voor woord gevormd.
Al overzie je niet altijd de weg
Aarzel niet vooruit te gaan.
Al doorzie je niet altijd de zin
Schroom niet om te spreken
Want God zal je zegenend
Volgen en voorgaan

In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.

Amen.

| Archief/Bijdragen | Archief 2003 | Alets "Hoofdpagina" | Gastvoorgangers |

RG 2003-10-01 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl