Bijdrage Maruja, viering 21 december 2003

Lectrice: Angela van der Marck

Thema: De kribbe - 4e Advent.

Overweging.

Het begon in de kribbe…       

Het is vandaag de vierde zondag van de advent, een periode van wachten en verwachten, een periode in tijd die ons voorbereid, ons laat bezinnen op het feest dat komen gaat. Het jaarlijkse ritueel van de viering van Kerstmis is weer begonnen. We slepen ons een bult met de mooiste boom, het stalletje komt weer uit het stof. Het huis wordt gezellig versierd. En elk jaar is het weer spannend of de lampjes het nog wel zullen doen. Het feest van het licht zonder elektrisch licht is tenslotte ondenkbaar... Ieder bereidt zich op zijn manier voor op het feest van 25 december. Ik weet niet of u het nieuws in de krant heeft gevolgd, maar volgens de nieuwste opiniepeilingen betekenen de kerstdagen voor ongeveer 70% van de Nederlandse bevolking vooral gezellige dagen met familie en vrienden, lekker eten, uitslapen… Slechts een klein percentage van de ondervraagden wist iets te vertellen over de herkomst van het feest en wat dit feest voor ons mensen in deze moderne, soms sombere, niet echt romantische tijd betekent.

Het feest van de geboorte van Christus komt naderbij. De engel Gabriël brengt de herders op de hoogte van de komst van zijn geboorte en een ster staat hoog aan de hemel om degenen die van ver komen de weg te wijzen. De os en de ezel waren erbij, daar in die stal waar haar eerste kind, vertelt ons Lucas, geboren werd. Zij waren daar omdat er geen plaats was in het gastenverblijf en dus was er ook geen wiegje voor haar kindje. Zij legde hem in een voerbak. Was er nu echt niets beters, vraag je je toch af, het zal best druk geweest zijn in Bethlehem, zeker tijdens de bewuste volkstelling van keizer Augustus, maar een voerbak, een kribbe. Heeft het woord kribbe een bijzondere betekenis in die tijd of in het evangelie? Het woord kribbe is een vertaling van het Griekse woord ‘phatne' dat komt van het woord ‘pateomai' dat ‘om te eten' betekent. Een phatne is een houten bak, die inderdaad gebruikt zou kunnen worden als een kribbe, een voederbak. Toch is dit niet het eerste waar een jood aan gedacht zou hebben in dit tijd. Men maakte in die tijd gebruik van houten bakken om voedsel in te bewaren, met name brood werd in doeken gewikkeld en op die manier bewaard om vers te blijven.

Als we nu de uitspraak 'in doeken gewikkeld en liggende in een kribbe, houten bak' lezen, zien we daar ineens de uitspraak die Jezus over zichzelf doet: Johannes hoofdstuk 6 vers 51 ‘Ik ben het levende brood, dat uit de hemel neergedaald is. Indien iemand van dit brood eet, hij zal in eeuwigheid leven; en het brood, dat Ik geven zal, is mijn vlees, voor het leven van de wereld.' Jezus kwam op aarde, volgens Zijn eigen woorden 'als een levend brood'. Jezus is niet gekomen als voer voor dieren maar als levend brood voor mensen!

Wat is het beeld dat wij mensen hebben wanneer we denken aan een kribbe, aan kerstmis thuis. Uit de verhalen tijdens de voorbereiding op de liturgievergadering kwam met name een meer romantisch beeld over de kribbe naar voren, lekker warm in een houten bak, met daaronder stro, een beeld van geborgenheid en dan met die os en de ezel die het kindje warm hielden, het kon slechter zou je zeggen. Een kring van mensen om de kribbe heen, die allen met grote verwondering naar het kind keken. Als kind vond ik het zelf heel spannend als op kerstavond het kindje in de kribbe werd gelegd en de kaarsjes werden aangestoken. Mijn moeder had een keer het verhaal verteld van een vriendin die toen haar baby zich aankondigde geen wieg had om haar kind in te leggen en toen een van de bureauladen van het houten bureau van opa had leeggehaald om daar een bedje van te maken. Ik vond een voerbak dus heel plausibel.

Bijbelse berichten over de geboorte van Jezus. Wie in de bijbel op zoek gaat naar eenduidige berichtgeving over de geboorte van Jezus, zal ontdekken dat deze in de evangelieverhalen niet te vinden is. Marcus rept er met geen woord over en laat zijn verhaal meteen beginnen bij de doop in de Jordaan. En ook bij Johannes is niets te vinden over Jezus geboorte. Alleen Lucas en Matheus schrijven - ieder op hun eigen manier - een geboorteverhaal. Een verhaal waarin een spanning wordt opgeroepen tussen herders en koningen, tussen dienen en macht hebben, tussen romantiek en werkelijkheid.

Evangelisten zijn geen journalisten. Wij mensen van deze eeuw hebben de neiging om precies te willen weten hoe iets in elkaar zit. Het liefst hadden we het relaas gelezen van een journalist die zo'n tweeduizend jaar geleden Maria en Jozef op de voet had gevolgd en een feitelijk verslag had geschreven hoe het nou allemaal écht was gebeurd. Maar journalistiek is een vak en evangelist zijn ook. Alleen zijn beide disciplines niet met elkaar te vergelijken. In de journalistiek gaat het om feitelijkheden, het registreren van gegevens. Het enige wat overeenkomt met het werk van een evangelist is dat die ook overtuigend te werk moet gaan. Maar die overtuiging ligt wel op een ander terrein. Lucas vertelt ons geen feitelijk verhaal, maar beeldspraak. Een echt verhaal dat bij de geboorte van een zoon van God past. Hij heeft beelden gebruikt die uitdrukken waar Jezus voor in de wieg gelegd is. En 'waar hij voor in de wieg, in de kribbe dus, gelegd was' hadden ze ervaren tijdens zijn leven. Zijn radicale keuze voor zwakken en geringen zien we terug in het beeld van de herders. In Jezus' tijd waren herders de allerlaagste klasse in de samenleving, het schorem van de maatschappij. Juist zij waren de eersten die op kraamvisite mochten komen. Hiermee drukt Lucas uit dat het kind dat hier geboren is voor dat soort mensen gekomen is. Aan gewone, onbetekenende mensen wordt de blijde boodschap het eerst verkondigd: ‘liggend in een kribbe omdat er voor hen geen plaats in de herberg was'. De geboorte in de kribbe is veel overtuigender vanuit het beeld dat Jezus in zijn leven altijd voor de kant van de uitgestoten en verjaagde mensen heeft gekozen. Voor Lucas was Jezus iemand die opkwam voor de zwakste en het kleinste.

| Archief/Bijdragen | Archief 2003 | Maruja's "Hoofdpagina" | Gastvoorgangers |

RG 2003-12-21| © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl