Voorganger: Maruja Bredie

Overweging.

We zitten nu ruim vier weken in het nieuwe jaar en dus is menig goed voornemen ook zo'n vier weken oud, want de jaarwisseling is daar een veel gebruikt moment voor. Wat hebben we onszelf of anderen toen horen zeggen? "Ik ga mijn studie afmaken, ik ga mijn huis verbouwen, ik gebruik nooit meer alcohol als ik nog moet rijden". Sommigen zeiden toen: "Dan doe ik mee". Anderen zeiden dat het een goed idee was voor hun zoon of dochter of de buurman. Maar de meesten zeiden niets en namen zich voor eens te zien wat anderen er van maakten. Sommige mensen willen pas aanhaken als ze van anderen zien dat het goed gaat. Van politici en bestuurders, evenzeer als doodgewone burgers hebben we prima ideeën vernomen. Hoe is dat bij mij aangekomen? Wat doe ik en wanneer is het moment om er mee te beginnen?

Vandaag lezen we van Jezus van Nazareth die zich achter deze en dergelijke ideeën plaatst en dat Hij dat openlijk durft te zeggen. Hij zegt er bij: "Vandáág is het moment om er mee te beginnen". En Hij heeft het waar gemaakt ook.

Natuurlijk zijn er mensen die nog steeds staan af te kijken hoe dat verloopt. Hoor, maar ik kan niet horen. Maar er zijn gelukkig ook mensen van allerlei slag die, zoals die Jezus, zelf zijn gaan doen wat ze vonden dat gedaan moest worden. Weer hoorden we hier zeggen: " Dit is het moment om die goede ideeën ten uitvoer te brengen". Ook als we het niet aan anderen zeggen dan kunnen we het nog voor onszelf zeggen. De plannen waren en zijn er. Nu moet het maar gebeuren.

“Het leven zit vol verassingen”, maar dat geldt niet voor iedereen. Er zijn mensen die van jongs af aan de wegen gaan die ze goeddeels zelf hebben gebaand. Ze hebben de Lagere School doorlopen, ze kiezen een beroep of studie en leiden een leven als huisvrouw, als kapper, boekhouder of in een ander eerbaar beroep en daarmee is verder de kous af. Ze kozen voor de veel benijde weg van de minste weerstand en dat lukte. Maar dat geldt niet voor iedereen, want zeker is dat het bij velen heel anders loopt. Er zijn musici die hun leven slijten als computerprogrammeur, er is een postbode die de kost verdient met pijltjes gooien, er zijn machinebouwkundigen die als calculator door het leven gaan. Dit is een goed moment om eens even na te gaan hoe het in ons eigen leven tot op heden is verlopen: allemaal volgens plan of zijn er toch omstandigheden geweest die een andere richting deden kiezen? We stellen onze levenskeuzes vaak bij vanwege onvoorziene omstandigheden of gewoon omdat we ontdekken dat onze begaafdheden ergens anders liggen dan zich aanvankelijk liet aanzien. Iedereen die daartoe in staat is wordt geacht om op een of andere manier de kost te verdienen. Boekhouden, het onderwijs, geldzaken, het zit in de familie of ligt ergens op het levenspad en dus worden de levensdagen daarmee gevuld, maar het is de bovenlaag. Daaronder zit dikwijls iets anders en het vraagt wel wat moed, besluitvaardigheid om door die bovenlaag te boren en datgene wat je eigenlijk zou willen naar boven te halen. Lang niet iedereen durft dat en dan wordt het zoeken naar redenen om te verklaren waarom men er nooit toe is gekomen. Iemand vertelt hoeveel voldoening het geeft om de gehandicapte of bejaarde in een rolstoel door het dorp te duwen. Die krijgt van een ander te horen dat hij of zij dat ook wel had willen doen maar dat het vele sporten voorzichtigheid met de rug heeft geleerd. Geen vragen over hoe iemand er toe kwam zoiets wel te doen, wat voor moeite het kost, wel het droevige verhaal van hun eigen mislukking.

Je vraagt je af langs welke wegen zijn mensen soms terechtgekomen in de samenleving op de plek waar ze nu zitten? Waarom deze vraag? Om toch zeker uit te komen bij een veel kleinere, maar hoogst belangwekkende groep mensen die een totaal andere levensrichting en levensvulling hebben gekozen dan tevoren was uitgestippeld, zeker niet omdat ze zochten naar de weg van de minste weerstand, ook niet vanwege toevallig veranderde omstandigheden, maar wel omdat ze andere en zelfs hoge ambities hebben opgepakt, mensen die daarmee kozen voor de weg van de meeste weerstand. We kunnen die vinden in het verre verleden en in het heden, in verre landen en vreemde culturen, maar we mogen ze in elk geval ook wat dichter bij huis aan wijzen: Profeten, die hun wetboeken even lieten voor wat ze waren en die met woord en daad zich over de hoofden van hun dagelijks gehoor gingen richten tot de wereldbevolking. Dat was nieuw en goed voor stevige weerstand. Zoals ook de profeet Jeremia, hij was degene die zijn landgenoten weer op het rechte spoor kon zetten. Hij stootte op zijn taak en liet zich door niemand meer daar van afhouden. Zo zou koning Saul van achter zijn koeien vandaan komen en koning David weggehaald worden van zijn schapen en Jezus van Nazareth uit de huiswerkplaats.

We lezen het bij Lucas. We lezen het omdat het helemaal past bij Jezus van Nazareth. Het was nog steeds nieuw en betekende meteen de weg van de meeste weerstand. De weg van een naamloze handwerksman in Nazareth lag voor Hem, maar Hij koos willens en wetens een andere weg, die Hij Gods weg noemde. En anderen hoorden hem. Als we de naam noemen van Albert Schweitzer, dan gaat het over een arts en geniaal musicus die een glanscarrière inruilde voor geploeter in de binnenlanden van Afrika. Wist u trouwens dat moeder Theresa, een meisje uit een stadje in de Balkan, pas na een hele hoop weerstand van familie en kerkelijke bazen zich onder de allerarmsten in India mocht begeven. Het juist dit soort mensen die door heel de mensengeschiedenis heen nieuwe en onbegane wegen hebben ontsloten. Als het ene land, al of niet met geweld, zomaar een stuk grondgebied van een ander land annexeert, inpalmt dus, dan stuit dat op verzet en terecht. "Dat is toch ontoelaatbaar brutaal, dit kan toch ook zo maar niet", vinden we. Als de idealen en opvattingen van een ander zomaar worden ingepalmd en tot eigen bezit worden verklaard gaat dat meestal veel fijnziniger al is het even ontoelaatbaar.

Bijna elke dag wordt een of andere "regeerder" of bestuurder, of geleerde, geïnterviewd en de bloedernstige uitspraken zijn niet van de lucht. Maar af en toe duikt er een bijzondere mens op uit de massa, door bijzondere kennis, bijzondere idealen, bijzondere gaven. Dan wordt er al gauw gezegd: "Och, dat is toch gewoon de zoon van "Kees Jansen" of de dochter uit Achterpadje 4. Die wordt dus ingepalmd, ingepakt en tot de inventaris gerekend, terwijl de persoon in kwestie zich ontwikkeld heeft tot een heel eind boven het maaiveld van de gemiddelde buurtgenoot. Als begaafde, begeesterde mensen en hun idealen worden geannexeerd, onterecht en exclusief in bezit genomen dan is daar geen mogelijkheid meer voor een luisterend oor en open hart voor wat die werkelijk te bieden heeft. Daar is geen ruimte meer voor grote daden, laat staan voor wonderen.

Zelfs onder christenen hebben we naam verworven met deze manier van doen. Als het een bakkersknecht is of een bisschop die de ideeën en idealen van Jezus Christus op overrompelende manier weet over te dragen. Dan is het slechts wachten op het moment waarop hij op z'n plaats gezet wordt door z'n omgeving of door hogere instanties. Hij wordt geestelijk geannexeerd, ingelijfd en ondergestopt. Wie een beetje de krant bij houdt kent ook de namen. Zo is het vele heiligen vergaan, zo vergaat het ook vandaag begeesterde christenen, niet alle, maar wel vele.

Inspirerende mensen vind je niet alleen onder christenen. Maar al degenen die dit overkomt zijn wel in goed gezelschap. Het is Jezus die dit heeft ondervonden in zijn thuishaven, Nazareth. Maar Hij heeft onmiddellijk duidelijk gemaakt dat er niets viel te annexeren, Hij niet en ook zijn woorden en daden niet. Die waren er niet exclusief voor Nazareth, niet exclusief voor het Jodendom, voor niemand exclusief, ook niet exclusief voor welke kerk dan ook. Wel inclusief, Oké. Dit is de heldere boodschap die de evangelist ons vandaag doorgeeft. Het is een waarschuwing aan "annexeerders", het is een bemoediging voor ieder die zelfstandig is blijven denken en doen in de geest van Jezus Christus. Dat zouden er nog veel meer mogen zijn.

Vandaag worden wij uitgenodigd om na te gaan of er misschien in onszelf toch minstens een beetje schuilt van die hogere ambities die leiden naar mensen buiten ons eigen-belangrijke kringetje. Er is immers nog een hele hoop ruimte tussen de weg van de minste weerstand en die van de meeste weerstand. We kunnen daar elke dag mensen tegen komen, vast niet binnen onze planning, maar voor wie we meer kunnen zijn dan alleen maar voorbijganger. De weerstand van buiten af zal wel mee vallen, aan die weerstand van binnenuit kunnen we blijven werken.

En zo zij het.

breken en delen van brood en wijn