Bijdrage Marina Slot en Hester Smits, viering 28 maart 2004  
 

Voorganger: Marina Slot en

Gastvoorganger: Hester Smits

 
 

Lezingen:

Gedicht “Haat” van de Poolse dichteres Wislawa Szymborska

Lucas 10; 1-16

 
         
 

Thema:Macht en geweld.

         
         
 

Welkom (Marina Slot)

Lieve mensen, van harte welkom in de Duif, huis van God en mensen.

Hester Smits en ik gaan jullie voor in de gebruikelijke en geruststellende liturgie van Schrift en Tafel.

In een wereld van geweld en macht, van taal van oorlog en terrorisme spreken wij vandaag over vrede, bevrijding en verlossing.

Laat die klanken diep in ons doorklinken !!

Hester…….

 

 

Inleiding op het thema (Hester).

 

Wat te zeggen in een viering over macht en geweld als onze wereld zoveel terreur kent.

 

Als een jongetje van veertien zichzelf en omstanders wil doden, zoals laatst in Israël, als in Madrid bijna 200 mensen worden gedood. Dan is ook hier de macht van het geweld en de terreur voelbaar. Het centraal station van Amsterdam wordt ontruimd vanwege een verdacht pakketje, er wordt omgeroepen in treinen dat je bij het uitstappen vooral je bagage mee moet nemen. Zijn wij dan nog bij machte om tegenwicht te bieden. Zijn wij dan bij machte om het geweld een halt toe te roepen.

Het zijn de grote vragen van de politiek, de media maar ook van onszelf. Vanochtend willen wij vanuit het evangelie van Lucas het tegen-verhaal lezen. Over hoe leerlingen op weg gaan en hoe de vrede dan met hen meegaat.

 

Wij zijn vanochtend samengekomen in naam van God, die hemel en aarde verbindt en die verbonden blijft met deze wereld. Daartoe zijn wij geroepen om menselijkheid te laten zien. Om vrede te laten zien. In Gods naam.

Lucas geeft ons daar de sleutel als hij zegt dat vrede met ons meegaat zoals met de leerlingen op weg naar Jeruzalem. Wij zijn geroepen om vrede te brengen.

 

Verbonden met hen die ons daarin voorgingen, zoals ook, en zij mag nu niet ongenoemd blijven, Prinses Juliana. In haar leven was zij de mensen toegewijd, waar zij ook kon. Een moeder voor ons land. Haar gedachtenis zij ons tot zegen.
 
       
 

Overweging ( Hester Smits)

'Haat is bekwaam, snel van begrip, heel ijverig. Moet ik zeggen hoeveel liederen hii heeft gecomponeerd? Hoeveel bladzijden geschiedenis genummerd? Hoeveel menselijke kleden hij heeft uitgespreid, op hoeveel pleinen en in hoeveel stadions?..... Hij is een meester in het contrast tussen gedonder en stilte, tussen rood bloed en witte sneeuw. En wat hem boven alles nooit verveelt: het motief van de propere beul die boven zijn besmeurde slachtoffer oprijst. Op elk tijdstip open voor nieuwe uitdagingen. Als hij even moet wachten dan wacht hij. Ze zeggen dat hij blind is. Blind? Zijn blik is even scherp als die van een sluipschutter en hij ziet de toekomst gerust tegemoet - hij alleen'.

 

Woorden van de Poolse dichteres Wislawa Szymborska. Een fragment van een gedicht waarin duidelijk wordt dat haat een persoon is. Natuurlijk is haat geen persoon maar een emotie; maar het is een emotie die alles overheersend kan zijn. Zo sterk dat hij je leven gaat beïnvloeden. Zoals met verliefdheid, het lijkt wel alsof het groter is dan jezelf. Je wordt naar die ander toe gezogen. Zoals met bitterheid. Als het leven niet zo loopt als je verwacht had. Als je man plotseling een ander heeft, als je dierbaren onverwacht verliest.

 

In feite doet Lucas hetzelfde met het begrip vrede. Hij personifieert het. Als Jezus de leerlingen er op uit stuurt om sjaloom te brengen op deze wereld, in Gods naam, dan zal de vrede op hen rusten. Welk huis zij ook binnen gaan, de leerlingen zeggen: vrede aan dit huis. Maar als daar niet een kind van vrede woont dan zal de vrede terugkeren naar de leerlingen. De vrede zal terugkeren zoals een paard op de renbaan gedwongen wordt om de bocht terug te nemen. Andere vertaling van hetzelfde woord.

 

De vrede als renpaard. Start en finish is op dezelfde plaats. Bij een wedstrijd kun je er vertrouwen in hebben dat de paarden die je links de bocht heb in zien draaien er rechts weer aan komen draven. Dat is wat anders dan 'vrede in je hartje, blij, blij, blij'.

 

Vrede is hier een geschenk voor als je op weg gaat. Niet iets wat je kunt annexeren, in je hart bewaart maar wat je krijgt in Gods naam en aan anderen weggeeft. Vrede als geschenk voor mensen die ogen en oren hebben om het te ontvangen. Vrede in ruimere zin dan vrede zoals wij het kennen in tegenstelling tot haat of tot oorlog. Het is sjaloom, waarvan de wortel slim betekent 'heelheid'. Sjaloom betekent dat wat heel is. Niet zoals in onze wereld alles opgedeeld in hokjes: voor je hart ga je naar de cardioloog, voor je ziel naar de psychiater, voor je oog naar de oog-specialist en die bekijken dan die specifieke piek, maar je hele ziel en zaligheid van lijf en leden. Dat is waar het rijk van vrede op gericht is. Op heelheid, niet op onderdelen en van alles een beetje.

En dat is juist ook wat het zo moeilijk maakt, om voor alles te zorgen, om dat perspectief aan te houden, gericht op gerechtigheid, voor barmhartigheid, voor solidariteit...daar heb je soms even geen zin in. Triest, maar dat is dan ook je eigen verantwoordelijkheid.

 

Lucas pakt een oud Joods beeld op om dat te laten zien namelijk het stof afschudden van de voeten. Niets mag herinneren aan een plek die niet gericht is op vrede. Van zo'n plek neem je geen souvenir mee of maak je foto's. Als de vrede niet welkom is, dan wordt er zelfs geen stofje van die plek meenemen. En als je in Israël geweest bent dan weet je dat dat heel moeilijk is, geen stof meenemen. Net zoals Nederland 'omgeven' is door water, zo is Israël vergeven van het stof. Het is dus een uitermate radicale opmerking, schud het stof af van je voeten, dat kan bijna niet. Het contact met die plek wordt radicaal verbroken. Dan is het ook vervolgens je eigen pakkie-an. Maarweet dit wel: Het koninkrijk van God is vlakbij.

 

Hier staat niet het is vlakbij je- zoals in een eerder vers- maar het is vlakbij. Niet vlakbij jou, 'jij' doet niet meer mee. Het is veel algemener. In principe is het voor iedereen bereikbaar maar je moet er wel de verantwoordelijkheid voor willen nemen. Als je dat niet doet dan keert de vrede terug.

 

Lucas suggereert alsof vrede los bestaat en niet is verteerd door haat, of bitterheid, of geweld. Aan deze vrede kan niet worden afgedaan, kan niet worden beknibbeld. Dit is vrede die blijft, ongeacht of de ontvanger ontvangt. Het koninkrijk is vlakbij jou. Jij bent in het geding als ontvanger.

Vrede is een keuze. Het wordt je aangeboden maar je moet de verantwoordelijkheid willen nemen. Een keuze om te leven op een manier die heel maakt, die het koninkrijk van God nog dichterbij haalt.

Ga daarom als lammeren onder de wolven en verhaal van vrede. Maar wees op je hoede en verspil je tijd niet aan kletspraatjes, roddel en boodschappenlijstjes. De weg naar Jeruzalem, naar het nieuwe Jeruzalem, waar de leerlingen de gezonden voorboden van zijn, is een weg onder de blote hemel, zonder schoenen, zonder geld, zonder tas, het is een onzekere weg waar je zwak bent, slaapt in tenten, loofhutten.

Je gaat de weg van het volk Israël in de woestijn. In de woestenij op blote voeten de weg zoeken tussen dorre takken en vijgenbladen, op zoek naar glimpen van het rijk van vrede, op zoek naar mensen die de groet van vrede willen ontvangen.

Niet voor niets gaan zij twee aan twee. Alleen zou het een godvergeten tocht worden, overgeleverd aan duizend angsten, rovers en bespotters. Leerling-zijn en de wijde wereld in trekken hoeft blijkbaar niet als Remi, alleen op de wereld, maar mag in een koppel. Als paar steun zoekend bij elkaar, al pratend. Het is een aardig tegenwicht voor alle zoekers die zo alleen zoeken naar vrede en zichzelf, die denken te vinden in hun eentje.

Leren is iets van samen, dialogisch, de een stelt de vragen en de ander geeft antwoord en andersom, zo wordt er ook nog eens iets gecorrigeerd. In je eentje kun je terugvallen in je eigen gelijk, in de schulp kruipen van je eigen stokpaard.

Twee aan twee gaan zij op weg met in hun oren: 'Wie u hoort, hoort Mij, wie u afwijst, wijst mij af, wie echter Mij afwijst, wijst Hem af die mij heeft gezonden'.

 

Met is de overtreffende trap. Als je de leerling afwijst dan wijs je Jezus en wijs je Jezus af dan wijs hem af die Jezus heeft gezonden. Zoals mijn moeder in haar boosheid kon roepen: 'En als je niet naar mij luistert dan vertel ik het vanavond aan papa'. Alsof dat erg was!

Maar Lucas wil veel meer met deze tekst Hij wil de ecclesiologie en de christologie met elkaar verbinden. Hier staat een 'mission statement'. Een mission statement is een raison d'etre, het is van levensbelang, daarom besta je. Als je dit niet meer gelooft dan is het nergens meer voor nodig. Er moet in weinig woorden alles worden gezegd. En dat is niet iets wat je elke dag even doorleest maar het is bij alles altijd op de achtergrond of op de voorgrond als perspectief: Het verbond van God en mensen, voor-geleefd door Jezus en nageleefd door ons.

Maar omdat de mens geschapen is met een eigen wil, zelf kiest en niet altijd voor navolging kiest, moet er steeds weer op weg gegaan worden door mensen die de vrede verkondigen. Die hun verantwoordelijkheid daarin willen nemen. Dat is niet eens en ooit maar dat is nu en hier. En steeds weer opnieuw want het is een keuze om haat de bladzijden van de geschiedenis te laten nummeren, het is een keuze om bitterheid en rouw de dagen te laten kleuren. Elke dag is er weer een keuze voor heelheid.

En we leren van Lucas dat als wij op weg gaan in naam van God dan zal de vrede, ons eigen renpaard, met ons gaan.

Sterker nog vrede, leerlingschap, Godsverbond en Jezus' leven zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het een kan niet zonder het ander. Als je het een zegt dan volgt de rest. Zo verbindt Lucas de opdracht om op weg te gaan met Jezus leven. En zo verbindt Lucas Jezus' leven met de Godsnaam: Ik zal er zijn. Vanuit die rugdekking, vanuit dat mission statement worden wij de wijde wereld ingestuurd want er is een land om van te dromen. Zeg daarom nooit: onze wereld is gebroken en de mens tot weinig goeds in staat. Zeg nooit: niemand kan op vrede hopen, alles gaat nu eenmaal als het gaat.

Moge het zo zijn. Amen.

 

 

Voorbede

 

Lieve God,

Wij bidden voor de slachtoffers van oorlog, geweld en terrorisme en voor hun nabestaanden.

Wij bidden voor hen die beslissen over inzet van geweld en tegengeweld, dat zij met de wetenschap van liefde leren kijken naar deze wereld en in wijsheid grenzen stellen aan de verruwing van onze samenleving.

Wij bidden voor journalisten die schrijven over geweld, geef hen inzicht in de moraal zodat zij vrede communiceren ipv oorlog.

Want ook zij hebben een belangrijke bijdrage in de verbetering van onze wereld en de versterking van gevoelens van veiligheid.

Wij bidden voor ons mensen zoals wij hier bij elkaar zijn met onze vreugdes en ons verdriet. Barmhartige, zie naar ons om en help ons als wij alleen en verdwaald zijn.

 

Dan bidden wij samen ….

Onze Vader

 

 

 

Zegenbede. (Hester)

Gezegend je oren

dat zij het geroep van hen die pijn hebben zullen horen

Gezegend je lippen

dat zij woorden van troost mogen spreken

gezegend je voeten

dat zij mogen dansen van vreugde
       
   
       
   
       
   
       
 

| Archief/Bijdragen | Archief 2004 | Marina's "Hoofdpagina" | Gastvoorgangers |

 
 

RG 2004-04-11 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl