Lezingen

• Jeremia 33; 14-16
• Psalm 80
• Lucas 21; 25-31

Inleiding

Het is de eerste zondag van de Advent, de eerste zondag van het kerkelijk nieuwjaar en de eerste dienst in een reeks van vijf over de 'Belofte 2000'. Deze werd opgesteld door UNESCO. Zij riepen het jaar 2000 uit tot Internationaal jaar voor een vredescultuur.
Het jaar 2000, wat al weer bijna achter ons ligt, moest een nieuw begin worden, een tijdstip om te veranderen van een cultuur van oorlog en geweld naar een cultuur van vrede en geweldloosheid. De 6 punten die ze op papier hebben gezet moeten voor ons werken als een constant geheugensteuntje om de lang gekoesterde hoop op een nieuwe tijd levend te houden. Een tekst waarbij je elke keer even stil staat en je erop bezint.

Dat doen we ook in de Adventstijd, waarin we ons ook voorbereiden op een nieuwe tijd, waarin we weer een frisse start kunnen maken bij de geboorte van Christus. We staan stil bij onze tekortkomingen en registreren wat er fout is in de wereld en we beloven het in de toekomst beter te doen. En God geeft ons keer op keer die nieuwe kans, elk jaar weer. Want maar al te vaak geldt: als morgen daar is is morgen weer morgen en proberen we het met nieuwjaar nog een keer en met pasen opnieuw en dan wordt het vanzelf weer Advent en vieren we weer kerst, maar de hoop dat het ooit goed komt, kunnen ze ons niet ontnemen.

Ook de herders zijn al weer op weg, op weg naar de stal. (nu volgt een verhaal voor de kidneren)

Overweging

In alle wereldgodsdiensten vind je wetten, geboden, leefregels en verplichtingen. De Islam rust op vijf pilaren, vijf verplichtingen. Er zijn ook tal van sociale verplichtingen in de koran opgenomen omdat het er in de Islam vooral op aan komt hoe je als mens in het leven staat. Als je de geboden van God naleeft, vind je innerlijke rust en tevredenheid.

Het Boeddhisme kent geen centraal leergezag maar zij hebben echter wel allerlei leefregels, aanbevelingen om zo zuiver mogelijk te leven en een zo helder mogelijke kijk op de werkelijkheid te krijgen. De waarde die de tien geboden voor de Joden heeft is dat deze regels een goddelijke, absolute gelding hebben. Ze staan als regels niet op zichzelf maar de een is met de ander verweven tot een besef van Gods bevrijding: Sta als één tegenover de Ene, zijn schepping en zijn schepselen. Het jodendom kent daarnaast nog 613 andere leefregels: 248 geboden, net zoveel als al onze botjes, en 365 verboden, net zoveel als al onze bloedvaten.

Het Christendom heeft naast het Oude Testament, de leefregels uit het Nieuwe Testament. En de belangrijkste komen uit de bergrede Matt. 5 en in Matt 25. Heb je naaste lief gelijk jezelf.

Al deze wetten, geboden, leefregels en verplichtingen hebben de wereld echter nog steeds niet tot een paradijs gemaakt. Opgelegde regels werken vaak als een dwingende vinger van een ouder in de richting van zijn puberkind. En het naleven van leefregels kan snel een maniertje worden. Een vast ritueel zonder eigenlijk betekenis en inhoud. Als het in onze wereld niet zo goed gaat kunnen we ook eens beginnen bij nadenken over hoe het zou kunnen zijn.

Verlangen we te weinig naar een nieuwe tijd? Of hebben de hoop daarop verloren? In een boek waarin tekeningen en gedichten zijn verzameld van kinderen die hebben geleden onder de oorlog in voormalig Joegoslavië schrijft een jongetje: "Als ik m'n ogen sluit, droom ik over vrede". Ondanks alles wat hij heeft meegemaakt blijft hij hoop houden.
Paul van Vliet schreef in het voorwoord bij dit boek: "Toen ik de tekeningen en teksten in dit boek had gezien, heb ik een uur lang niets kunnen zeggen. Uit wat deze kinderen schrijven en tekenen, blijkt dat velen van hen zijn beroofd van het mooiste wat kinderen kunnen hebben: geloof, vertrouwen en verwachting. Als wij niet in staat zijn oorlogen te beëindigen, laten wij dan in ieder geval proberen de kinderen te redden en hen het vertrouwen in de toekomst terug te geven".

Geloof, hoop en liefde haal je niet uit leefregels maar uit een diep verlangen van binnenuit. Vanuit dit verlangen kun je voor je zelf enkele geheugensteuntjes opschrijven maar het verlangen, de hoop moet allereerst aanwezig zijn.

Jeremia zit met zijn volk in een diepe ellende. Maar hij durft na te denken over hoe het zou kunnen zijn. Hij ziet in een droom dat God de belofte vervult die Hij gedaan heeft: er zal vrede zijn en gerechtigheid. Ook in psalm 80 vragen de mensen aan God Zijn belofte aan hen gedaan te volbrengen. En er spreekt een vertrouwen en hoop uit, we weten dat u uw belofte ooit nakomt, daarom verlaten wij u niet. 'We will not part from thee', staat er in mijn Engelse bijbel, 'laat ons toch nimmer van u wijken' (vs 19) vertaald de Canisiusbijbel. Met andere woorden: laat ons de hoop nooit verliezen, laat ons dromen van die nieuwe tijd, neem ons dat vertrouwen nooit af.

Wij dromen te weinig over hoe het allemaal zou kunnen zijn. Je bent een dromer. Zo te worden genoemd heeft vaak een negatieve klank. En toch zijn dromen creatiever dan de werkelijkheid. Dromen geeft kracht, moed en vastberadenheid. Dromen is goed. Dan zie je dingen die er niet zijn, maar er kunnen zijn. Dan zie je: vrede en gerechtigheid.

Marten Luther King zei 28 augustus 1963:" Ik zeg jullie vandaag, vrienden, dat ondanks de moeilijkheden en frustraties van dit moment, ik nog steeds een droom heb." En hoe meer je over je verlangen droomt, hoe sterker je verlangen wordt, hoe feller je inzet wordt. "When we let freedom ring...", zei Marten Luther King. "Als we vrijheid laten klinken, als we het laten klinken in ieder dorp en ieder gehucht, vanuit elke staat en ieder stad, dan zullen we de dag dichterbij brengen waarop alle kinderen van God, zwart en wit, Jood en heiden, Protestant en Katholiek, elkaars handen vasthouden en de woorden zullen zingen van de oude gospel "eindelijk vrij, Free at last! free at last! God Almighty, we are free at last!"

Als de droom overslaat in hoop, en verder gaat in een gebed, eindigt die droom in werkelijkheid. Dan heb je licht onder je schors gevoeld en worden je dromen de knoppen die op springen staan. Dan zal er ooit een nieuwe wereld zijn waarin menselijkheid, gerechtigheid en solidariteit zullen heersen.

Amen.