Voorganger: Marina Slot en Paul van Ewijk
Lezingen:
Psalm 23
1 Johannes
Welkom
Welkom Frank, Paul, Moeder van Jos, broers, familie, vrienden, collega's, Duiven, welkom in Jos' geliefde Duif, welkom in dit huis van God en mensen waar hij zo graag kwam, waar hij voorging, mensen inspireerde en zelf geïnspireerd werd. Wij hebben een uitverkocht huis, een volle bak en dat is zoals Jos graag wilde. Hij wilde absoluut niet ongemerkt deze aarde en ons allemaal stilletjes verlaten. En hij wilde vooral dat jullie zouden delen in zijn Godsgevoel en de liefde voor de mens en zijn Maker. Het gaat vandaag over Jos en over God, dus eigenlijk over Jos en over de liefde, want God is liefde.Zo heeft hij geleefd, zo heeft hij gepreekt niet alleen hier maar overal in het land.
Wij zingen Jos zijn lievelingsliederen, wij zeggen teksten die hij heeft geschreven. Paul leest de lievelingspsalm van Jos voor, Psalm 23 in de oude vertaling omdat die voor Jos het meest dierbaar was en ik lees straks een compilatie van teksten uit de 1e brief van Johannes over de liefde.
Ik hoop dat jullie je allemaal thuis zullen voelen bij ons en dat wij met elkaar durven te delen, delen van ons verdriet, delen van onze vreugde om dit bijzondere mensenkind van wie we vandaag afscheid moeten nemen. Ik wens ons allen een goed uur toe.
Overweging
Vrijdagavond
zat ik - nog een beetje verstijfd en verdoofd door de schok van die vreselijke
boodschap - op een stoeltje langs het IJsselmeer in Hoorn, mijn woonplaats
en ik keek naar het theater waar Jos zo graag zijn try-outs deed.Ik zat
daar om het grote vuurwerk te bekijken op het water aan het eind van de
Hoornse kermis. Langzaam terwijl de eerste vuurpijlen de lucht in schoten,
begon het heel zachtjes te regenen. Gestaag ging het steeds harder regenen
tot dat iedereen tot op zijn hemd toe nat was. Ik
dacht, Jos heeft vast gevraagd: God mag ik met de regen spelen ???
Zo
hebben wij allemaal onze eigen voorstelling van wat die lieverd nu meemaakt
??
Frank zei: hij is er al, hij weet het nu, hoe het is aan de andere kant,
maar hij kan niet terug komen om het me te vertellen. En dat is zo. Wij
zingen straks als tafelgebed een lied met de zinsnede: Niemand keerde
ooit terug om ons van U te groeten. Wij
kunnen alleen nog maar gissen en in gerede verwarring achterblijven. Nou
hield Jos daar wel van om mensen een beetje te schudden, een beetje in
de war te brengen. Te spelen met de mensen, uit te proberen waar de grenzen
lagen, zijn eigenwijze wil opdringen en en soms ook berouwvol de ander
alle ruimte geven.
De dichter van Psalm 23 is David, de man die het brengt van herdersjongen tot koning, de slimme jongen die het maakt in het leven, die de spierkracht van Goliath met een list bestrijdt. Die het volk Israël en God en zijn profeten verovert, voor zich wint. Die spelend en dansend voor de Ark van het Verbond uitgaat, om reclame te maken voor God en zijn 10 geboden. En David schrijft psalmen, levensliederen over zijn relatie met God en met mensen. Liederen met teksten die Jos raakten.
Jos mailde mij op 14 juli: “Toen ik naar het OLVG ging om de uitslag te horen, dacht ik aan vers 4 van Psalm 23 en dat heb ik een paar keer hardop gezegd (gebeden): Ik vrees geen kwaad, want Gij zijt bij mij! Gij zijt bij mij!” En in de vaste overtuiging die erachter aan kwam, schreef hij “Onze goede God deelt geen tsunami's uit, maar leert je wel zwemmen. Ik hou mijn hoofd boven water. Hoi dominee. Liefs Jos.” En we weten allemaal wat daarna kwam, hoop op een operatie die de oorsprong van het kwaad zou wegnemen en dan opknappen voor de chemo. Om te rekken, om het leven dat hem zoveel waard was, het leven met zijn lief en alle anderen die hem lief en dierbaar waren, nog even te mogen leven.
Maar het was niet zo, het was te snel dat hij kopje onder ging en niet meer de kracht had om boven te komen. De speelman van God en mensen is niet meer bij ons, ja nu nog even in zijn kistje, maar wij moeten hem laten gaan. Wij moeten vandaag vaarwel zeggen.
Het is zo jammer, zeiden Jos en Frank beiden. Want er was nog zoveel te genieten samen, de vakanties in Harfsen en Italie, de zondagen met elkaar. De diepe liefde nog te beleven tot je samen oud bent, er was nog zoveel aan elkaar te ontdekken. Zijn grootste angst, een lang ziekbed met veel lijden, is hem bespaard gebleven, en gelukkig want dat vond hij zo vernederend. Toch was dit te vroeg, veel te vroeg. Jos had kracht, had moed, hij gaf veel weg. Hij was echt geïnteresseerd in mensen, vroeg door naar de laag waar het echt toe doet. Hij volgde je, lette een beetje op je en het had zoiets vanzelfsprekends dat hij er was. Hij wist als geen ander dat God hem liefhad en dat hij daardoor veel door mocht geven. Johannes schrijft: Wie in de liefde blijft, blijft in God en God blijft in hem.
Dat was wat Jos leefde. Hij leefde de liefde, hij bleef heel dicht bij Zijn Maker en God bleef dichtbij hem.
In alle dingen die hij deed, in al zijn talenten waarmee hij speelde, klonk liefde door, liefde voor het vak, liefde voor de mensen met wie hij werkte, ook al was ie lang niet gemakkelijk en erg kritisch. Hij was dol op publiek, keek ook altijd om zich heen of hij wel gezien werd èn hij ging echte verbinding aan met mensen. In 1984 bij het 10 jarig bestaan van de Kraakduif was hij gevraagd om iets te doen. Jos vroeg: “ Moet ik de lolbroek uithangen?” Maar meteen daarachter aan kwam zijn vraag: “Kan ik de overweging niet houden?” Zo is hij hier gekomen en niet meer weggegaan. Hij had de Duif uitgekozen voor zijn performance van de Goddelijke Liefde. En hij bleef ons en zichzelf daarin trouw.
Niemand heeft God ooit gezien en toch wist Jos heel goed wie God voor hem was. Daarmee was hij niet alleen jarenlang het boegbeeld van Jos Brink Producties maar ook van de Duif en dat vond hij wel eens jammer omdat het voor hem geen recht deed aan al die anderen die samen de Duifgemeenschap vormen. En hij exporteerde het mooie vrije geloof en de gemeenschapszin van zijn Duif door het hele land net zoals hij zijn eigen producties en die met anderen samen
overal op de planken bracht.
De schok die er door heel Nederland heen ging vrijdagavond was groot.
Mensen hebben gelachen, geschaterd, geboeid gekeken en geluisterd naar zijn tv-programma's, naar zijn theaterstukken, zijn musicals, hebben zijn boeken en gedichten gelezen en er kennis en troost uit geput. En al die mensen waren geschokt, verdrietig omdat hen iets goeds was afgenomen. Een collega van mij zei : we verliezen in Jos zo'n warm, positief mens in Nederland en die hebben we juist zo nodig. In de Duif was hij op z'n best als er in de actualiteit iets aan de hand was, crisis, oorlogen of dreiging van oorlog. Hij wist zijn geloof en zijn visie op de samenleving wereldwijd op een heldere en scherpe manier te verbinden.En na zo'n Jos-preek kon je er weer even tegenaan ondanks de shit. En soms was hij net een broertje van Jezus in de zin van: ‘Laat de kinderen tot mij komen.' Hij was dol op kinderen, en kinderen waren dol op hem. Het spel met hen en zijn aandacht voor hen was indrukwekkend. De jonge mensen in de Duif die Jos als kind hebben meegemaakt, waren verdrietig en geschokt. Jarenlang ging hij op of rond 5 december voor en verscheen dan in het kostuum van de Goedheiligman. Dat was een groot feest.
De speelman van God was niet bang voor de dood, hij was er goed mee bekend door zijn stervensbegeleiding van aidspatienten. Hij gaf steun en rust. Behalve toen Frank ziek werd. Jos voelde zich machteloos, want hij zat er te dicht op, hij had zijn eigen verdriet en angst voor verlies te verwerken. Toen gebeurde er een wonder: Frank herstelde en na een tijd durfde Jos er op te vertrouwen dat het herstel echt was. Dat gaf ook een sprankje hoop toen hijzelf een paar weken geleden het woord ‘ongeneeslijk' uit de mond van artsen kreeg te horen. Een sprankje hoop omdat het zo in tegenspraak was met wat hij voelde. De speelman van God is dood. Leve zijn liefde die wij allemaal kennen. Amen
Nodiging
Elke zondag delen wij met elkaar brood en wijn, tekenen van leven en van samen. Vandaag doen we dat ook.
Hoe vaak heeft Jos hier gestaan om te breken en te delen en iedereen uit te nodigen aan de Tafel.
Iedereen is welkom hier, wie je ook bent wat je ook voorstelt, of je jong bent of oud, of je homo bent of hetero, of je vaak of nooit in een kerk komt, wat je ook gelooft, waar je op hoopt. Wat ons verbindt vandaag, is in ieder geval die ene speelman van God, Jos Brink en als je je met hem verbonden weet, komt dan want alles is gereed.
Gebed
Lieve Barmhartige God,
Help ons allen met het dragen van verlies, van gemis, van leegte. Wij zijn overvallen, overrompeld door de ziekte en de dood van Jos.
En wij hadden hem nog zo graag heel lang bij ons gehouden. Geef kracht en zachtheid om verdrietig te mogen zijn aan hen die dicht om Jos heen staan.
Geef alle ruimte aan de liefde die nu zo nodig is om te dragen, om de verbinding met elkaar te voelen.
God, wees voor ons liefde, hoop en vertrouwen zodat wij ook de toekomst zonder Jos kunnen leven.
Een geliefd mens is van ons weggegaan, geef hem rust voor zijn ziel en veel liefde op een onnavolgbare plek en in een eindeloze tijd.
Wijs hem de weg door de eeuwigheid, dan houden wij ons wel met de toekomst bezig.
Lieve, Barmhartige God, troost ons en wees met ons.
Amen .
FINALE: AFSCHEID VAN JOS (door Paul van Ewijk)
We zaten aan de keukentafel en maakten de balans op van alle onderzoeken die hadden plaatsgevonden. Bijna zakelijk, alsof hij een nieuw musicalidee aan het ontwikkelen was, gaf Jos aan wat hij verwachtte en wat hij wel en niet wilde. “Als de finale niet goed is, deugt de show niet” zei hij. Duidelijk was dat hij de controle over het hele proces niet wilde verliezen.
Jos heeft zijn finale in een duizelingwekkend tempo gespeeld. Op zich niet zo vreemd want hij hield van snelheid in een voorstelling. Een rare tegenstelling in zijn karakter. Hij was intens gelukkig in het theater, trotseerde urenlang fileleed om de mensen te amuseren. Maar als hij er eenmaal was wilde hij ook weer gauw naar huis, naar de beslotenheid van privéleven met partner, poezen, post en het palet. En dus dreef hij zijn collega's en muzikanten vaak tot wanhoop door een iets hoger tempo te spelen dan tijdens de repetitieperiode zo zorgvuldig was afgesproken.
Het tempo van deze finale heeft zelfs Jos overvallen. Dit keer werd de snelheid niet door hem bepaald. En zo gebeurt het dus dat slechts een paar weken na dat gesprek aan de keukentafel voor Jos het doek voor de laatste maal is gevallen en wij hier in De Duif bij elkaar zijn om afscheid van hem te nemen.
Ik heb altijd tegen dit moment opgezien. Natuurlijk zou Jos willen dat ik tijdens zijn begrafenis zou speechen. Maar ik weet ook dat hij commentaar zou hebben op de zinsbouw of mijn intonatie. Te vaak voltooid verleden tijd, te lange zinnen, geen goede interpunctie: het was niet gauw goed bij hem. Zo kritisch als hij voor zichzelf was, zo kritisch was hij ook naar anderen toe. Het streven naar perfectie verdween niet als je aan de keukentafel zat te praten met een glas wijn of samen televisie zat te kijken. Overal lag commentaar of een correctie op de loer. Wie durft dan op een dag als vandaag nog zijn mond open te doen?
Het is onbegonnen werk om alle facetten van Jos in één toespraak te vatten. Zijn veelzijdigheid is alom geroemd de afgelopen dagen en gedurende deze dag zullen verschillende sprekers zijn talenten nog eens benadrukken. Voor mij is Jos één van de belangrijkste pijlers in mijn bestaan. Ja, ik gebruik ‘is': de tegenwoordige tijd. Het is onzin om nu opeens in de verleden tijd te gaan praten want zijn invloed op mijn leven reikt over zijn dood heen. In deze Duif leerde ik Jos bijna 25 jaar geleden kennen en het toeval wil dat hij toen zo oud was als ik nu. Ik was net achttien en ging studeren. Hoe je de relatie tussen Jos en mij moet typeren, weet ik eigenlijk niet. Hij noemde het zelf een vader-zoon-band, omdat dat een invulling was van een leegte in zijn bestaan. Maar ik kon heus al met mes en vork eten en was door mijn ouders al keurig opgevoed. In ieder geval wisten we dat we belangrijk wilden zijn in elkaars bestaan. En belangrijk is Jos, maar ook Frank, voor me geworden.
Lieve Jos, ik heb zo ontzettend veel van je geleerd over het leven. Ook in de afgelopen weken. Als een goed kompas probeerde jij me te sturen. Niet dat ik alles blind opvolgde (ik zou wel gek zijn) maar ik sleep me wel aan je opvattingen en levenslessen. Je hebt een enorme invloed gehad op wie en wat ik nu ben. De laatste jaren heb ik je een aantal malen mogen regisseren. En gek genoeg was ik toen degene die je vertelde wat je wel en niet moest doen. Dat deed je zonder enig probleem omdat er een groot wederzijds vertrouwen was en we heel goed wisten wat we aan elkaar hadden.
Maar ik zou je onrecht doen als ik je hier alleen als leermeester of mentor afschilderde. Boven alles was je een vriend met wie je ongelooflijk kon lachen en die in de donkere momenten van mijn bestaan zijn schouder aanbood om tegen aan te huilen. Zorgzaamheid stond hoog in je vaandel. En met die zorgzaamheid strooide je kwistig. Heel wat mensen die hier vandaag aanwezig zijn hebben zich in jouw warmte mogen koesteren. Dat je daarbij je meest dierbaren wel eens naar het tweede plan verwees is geen verwijt maar eerder een onderstreping van je belangstelling voor datgene dat zich aan de straatzijde van je voordeur afspeelde.
Voor Frank en mij en alle anderen rest nu de stilte. Je zal niet meer bellen om te horen hoe mijn dag is geweest. Vaak bleek deze vraag genoeg voedingsbodem te hebben voor anderhalf uur gesprek. Dat dagelijkse ritueel is voorbij. En hoe dat voelt kan ik niet hardop in deze kerk zeggen zonder dat mensen daar aanstoot aan nemen.
De laatste weken zijn krankzinnig geweest. Steeds weer moesten we onze perspectieven bijstellen omdat de waarheid ons inhaalde. Je hebt het geheel bewonderenswaardig gedragen.
Niet lang geleden zei je dat je je mooiste rol aan het spelen was, maar dat was helemaal niet nodig. Je hoefde niet meer te spelen. Niemand die dat van je verwachtte. Je was op je mooist toen de kwetsbaarheid de overhand nam, toen je merkte dat de finale in en hoger tempo ging dan zelfs jij wilde. Je hebt dapper een hopeloze strijd gestreden.
En nu zit de finale erop. Te snel. Maar maak je geen zorgen: de show deugt heus. Die viel al niet meer te verpesten. Je mag je afschminken en je mag naar huis.
De hemel is afgelopen vrijdag en stukje vrolijker geworden, de aarde een stukje stiller.
Ik hoop dat je na deze finale eindelijk thuisbent.
Dag lieve, lieve Jos. ( door : Paul van ewijk 23 aug, 2007 De DUif Amsterdam)
Absoute (Marina)
Lieve Jos,
Frank, Paul, moeder van Jos, broers, familie en vrienden, collega's, Duiven.
Om de laatste eer te brengen aan Jos Brink om recht te doen aan jouw leven
en sterven zijn wij hier rondom jouw lichaam dat wat ons hier van
jou is overgebleven.
Wij danken jouw lieve lichaam voor je aanwezigheid en je niet aflatende liefdevolle handelingen voor ons.
En wij weten dat jouw taak erop zit in dit aards bestaan.
Geen pijn en verdriet, geen angst voor wat er komen gaat…..een nieuw begin.
Jos, je ziel is vrij gelaten uit je lieve lichaam en wij vertrouwen dat je ontvangen bent door de geliefden die jou zijn voorgegaan.
Nu wij afscheid nemen van je lichaam voor je laatste reis, blijft ons jouw naam:
Josephus Gerardus Brink.
Die naam spreken wij uit met eerbied en liefde, En wij spreken de wens uit:
Herinner die naam die Jos van zijn ouders heeft ontvangen en waarin je gekend wordt, ook al ben je gestorven.
Jos, je zal in ons leven altijd aanwezig blijven, in onze herinneringen en gedachten.
En je zal ons voeden met de wijze waarop je hier op aarde geleefd hebt. Liefdevol, zorgzaam, creatief, altijd aanwezig, kritisch en vrijgevig. Straks op de begraafplaats vertrouwen wij jouw lichaam toe aan de aarde die jij altijd geëerd hebt.
Al ben je niet meer bij ons, Jos, je liefde blijft gelukkig achter, zo is de dood immers niet definitief. Als teken dat de Maker bij het begin en bij het einde van het leven staat, zal Harris straks op de begraafplaats de kist van Jos met daarin zijn lieve lichaam besprenkelen met water waarmee hij ook gedoopt is. En wij zullen met wierook eer betuigen aan het lichaam waarin nog zo kort hiervoor een bezield en begenadigd mens leefde. Jos, geliefd en bewierookt door heel veel mensen, mensen die in de afgelopen dagen naar voren getreden zijn uit het publiek om condoleanceregisters te tekenen, om te schrijven, te emaillen hoeveel Jos voor hen betekende.
Wij zullen Jos ook de zegen meegeven van de Eeuwige zoals wij nu ook met elkaar de zegen ontvangen. Voor onze tocht door het leven. Nu verdrietig en verloren en vol gemis.
De Ene en Eeuwige God waarin jij, Jos een rotsvast vertrouwen had, is bij ons alle dagen van ons leven.
Ontvangen wij allen staande de Zegen.
Zegenbede
De
Eeuwige zegent ons en behoed ons,
De Barmhartige laat haar gelaat over ons schijnen en is ons genadig,
De Krachtige en Tedere verheft zijn Gelaat over ons en geeft ons vrede.
************************************************************************
's Ochtends waren reeds ontelbare mensen in Koninklijk Theater Carre geweest om persoonlijk afscheid van Jos te nemen.
De rij mensen stond al tot ver om de hoek van de volgende gracht
Buiten klonk langs de Amstel en over de grachten een golf van luid applaus, overal waar de stoet langs kwam op haar weg van Carré naar de Duif.
;)
Bij De Duif had een massa mensen uit het gehele land zich verzameld; onder luid applaus en klokgelui van beide kerken werd Jos De Duif binnen gedragen, voor de bovenstaande afscheidsviering.
Na de afscheidsviering in De Duif werd Jos overgebracht naar de Nieuwe Oosterbegraafplaats, waar vele duizenden mensen Jos naar zijn laatste rustplaats begeleidden.
Lees het interview in dagblad Trouw van woensdag 22 augustus
zie ook:
- 
Liturgieboekje van
de herdenkingsviering (323 Kb)
- verslag herdenkingsdienst zondag 19 augustus in De Duif (teksten Harris Brautigam)
- verslag afscheidsviering donderdag 23 augustus in De Duif (teksten Marina Slot en Paul van Ewijk
| Archief/Bijdragen | Archief 2007 | Marina's "Hoofdpagina" |
RG 2007-12-27 | © copyright 'De Duif', Amsterdam | deduif@xs4all.nl